دانلودمقاله منابع انسانی در آغاز هزاره سوم

اختصاصی از فی توو دانلودمقاله منابع انسانی در آغاز هزاره سوم دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

چکیده: فرق گذاشتن بین مدیریت منابع انسانی (HUMAN RESOURCE MANAGEMENT = HUM) و توسعه منابع انسانی (HUMAN RESOURCE DEVELOPMENT = HRD) درواقع وارد شدن به محیط مبهم و بحث انگیز است. این مقاله ماهیت هرکدام را بیان داشته و بعضی از تنشهای موجود در هر کدام را توضیح می دهد و بیان می کند، که آینده، به همکاریهای استراتژیک و انعطاف پذیر بیشتری میان آن دو نیاز دارد. رشد مباحث درباره شکل گیری بالقوه یک توسعه گرایی نوین شخصی حرفه ای برای رسیدن به یک اعتبار مهم، نیازمند حمایت و نمایش حالات مختلف توسعه منابع انسانی است، و این امر باعث ایجاد تنش میان توسعه منابع انسانی و مدیریت منابع انسانی در حوزه حرفه ای منابع انسانی شده است. برای کمک به روشن کردن این بحث و مشخص ساختن اصول زیربنایی آن و فرضیاتش، این مقاله بر جنبه های کلیدی تمرکز یافته و شامل موارد زیر است: 1 - بازنگری خلاصه وظایف منابع انسانی؛ 2 - یک همگرایی در قواعد و مقررات منابع انسانی در دهه 1990؛ 3 - تنشهای بالقوه ای درزیربناهای فلسفه ای منابع انسانی؛ 4 - مسیرهای پیش رو در سال 2000 و فراتر از آن.
چارچوب کلی در توسعه منابع انسانی
زمینه های حرفه ای توسعه منابع انسانی و مدیریت منابع انسانی به صورت قابل توجهی در دهه گذشته، در اثر نتایج به دست آمده در اثر یادگیــــری به روش تجربی افزایش یافته است و پاسخ به فاکتورهای تغییر محیطی که تاثیــر گذارند چیزهایی را تحت الشعاع قرار می دهد که در درون سازمانها اتفاق می افتند. واژه های توسعه منابع انسانی و مدیریت منابع انسانی به طور متفاوتی به کار می روند، به هرحال، برای توصیف یک دامنه از فلسفه های مختلف و روشهای کار با مردم در سازمانها، ابتدا باید به صورت خلاصه بیان شود که چگونه این واژه ها را برای اجتناب از سردرگمی باید به کار گرفت. توسعه منابع انسانی به آموزش و توسعه فعالیتهای انسانی در سازمانها مرتبط است و به ما کمک می کند تا شرایط فرهنگی خاصی را ایجاد کنیم که در آن کارکنان به پتانسیل بالقوه برای بهره مند شدن از افراد و سازمان دست یابند. در این حالت، توسعه منابع انسانی خود را به صورت خیلی نزدیک با توسعه سازمان در یک راستا هماهنگ می بیند. مروجین توسعه منابع انسانی این نکات را درتعاریف مربوط به توسعه منابع انسانی به صورت توسعه فرهنگی و فرآیندهایی تعریف کرده اند که باعث تشویق و یکپارچگی سازمانی و توسعه افراد برای رسیدن به اهداف سازمانی است.
در سال 1983، جامعه آمریکا آموزش و توسعه جمعی از متولیان توسعه منابع انسانی در آمریکا را رهبری کرد و نقشهای کلیدی را که به صورت کامل به وسیله آنها تحت چهل حوزه کاری انجام می شد را موردبررسی قرار داد. به نظر می رسد که در حوزه الفبایی، کلمه استراتژیست دوازده جایگاه دارد و رویکردهای سنتی برای توسعه منابع انسانی، با درجات مختلفی از بحث، موردانتقاد قرار گرفته اند و بیشتر به تکنیک های عملیاتی نسبت به مسائل استراتژیک و حذف به کارایی به جای اثربخشی تاکید گردیده است.
در این حوزه جدید، توسعه منابع انسانی به صورت فزاینده ای بر روی فعالیتها و معیارهای استراتژیک بازرگانی باتوجه به معیــــــار طرح ریزی استراتژیکی تاکید کرده است.
در این حوزه بحث، روت ول و کازانس، یک نکته جالب را بیان داشته اند: برنامه های منابع انسانی نباید به وسیله برنامه های استراتژیک تجاری به کنار گذاشته شوند و توسعه منابع انسانی باید متقابلاً برنامه های استراتژیک تجــاری را تحت تاثیر قرار دهند و به وسیله آنها نیز تحت تاثیر قرار بگیرند(تاثیر متقابل).
تجربیات شخصی من بیان می کند که این کانون موضوعی است که مربوط به ارتباط بین توسعه منابع انسانی و مدیریت منابع انسانی در ابتدای این قرن است. مسئله نفوذ در مفهوم استراتژیک بیان کننده دستیابی به یک درگیری فعال در فرایندهای برنامه ریزی تجاری وسیعتر است و این عقیده اغلب در اصول پابرجاست تا درعمل.
روت ول و کازانس بر این باورند که توسعه منابع انسانی استراتژیک، درواقع فرایند تغییر یک سازمان و سهامداران بیرون آن است، درواقع گروههای داخل آن و افراد مشغول به کار در آن به یادگیری برنامه ریزی شده برای کسب دانش و مهارتهای موردنیازبرای آینده مبادرت می کنند و چهار فاکتور کلیدی را پیشنهاد می کنند که به نظر می رسد همگی در شرف وقوع هستند:
باید درپی یک رسالت کلی برای سازمان بود و استراتژی توسعه منابع انسانی با آن مرتبط باشد؛
برنامه اصلی در سازمان باید باتوجه به مهارتهای انسانی قابل دسترس برای اجرای آن و راهکارهایی
مربوط برای تعیین آن مهارتها موردسنجش قرار گیرد؛ افراد در همه سطوح در سلسله مراتب سازمانی (زنجیره ســـازمانی) باید در مسئولیت پذیری و قابلیت پـاسخگویی برای توسعه منابع انسانی سهیم باشند؛
باید یک فرایند برنامه ریزی کلی و سیستماتیک و رسمی برای سازمان و دپارتمان پرسنلی و توسعه منابع
انسانی وجود داشته باشد. چارچوب کلی مفروضات این فاکتورها عبارتند از:
الف - یک زمینه منطقی و استراتژیک سازمانی؛
ب - دستیابی به فرایندهای برنامه ریزی استراتژیک به وسیله مشارکت کنندگان در توسعه منابع انسانی.
آسن دوتال، هم مثل سایر پژوهشگران توسعه منابع انسانی باتوجه به سازمانهای خصوصی و عمومی بیان کرد که به هرحال، روت ول و کازانس توسعه منابع انسانی را در یک سناریوی تاحدی مطلوب موردبحث قرار دادند. درعمل شرایط الف و ب اغلب به وفور وجود ندارند و دست اندرکاران توسعه استــــراتژیک منابع انسانی به صورتی عمل می کنند کـه اغلب ازطریق نمایش غیرمستقیم دست انـــــدرکاران توسعه منابع انسانی، تحت تاثیر قرار بگیرند. طبیعت این ارتباط و تنشها و استرس های آن به صورت مفصل بیان می شود.
چارچوب کلی در مدیریت منابع انسانی
مدیریت منابع انسانی، همان طور که از نامش پیداست، به طورکلی با مدیریت مردم در ارتباط است. مــــدیریت منابع انسانی شامل تمام تصمیم گیریهای مدیریتی و اقداماتی است که روی ماهیت ارتباط بین سازمان و کارمندان آن یا منابع انسانی تاثیر می گذارد. مدیریت منابع انسانی به طور طبیعی به عنوان یک رشته از مدیریت پرسنلی شناخته می شود که ریشه در کار اصلاح گران اجتماعی، مدیران دفاتر رفاهی، توافق مذاکره کنندگان و تحلیل گران نیروی انسانی دارد. «فولر» هم روی تفاوت واقعی بین مدیریت منابع انسانی و مدیریت سنتی پرسنلی تاکید کرده است.
دیدگاهها و رویه های کل گرای مدرن مدیـــــریت منابع انسانی را تحت تاثیر قرار می دهد و بیان می کند که بسیاری از وظایف مدیریت مردمی به وسیله دپارتمان متخصصان پرسنلی، موردقبــول واقع شده اند و هم اکنون به وسیله مدیران صفی به عنوان جزئی از کار عادی آنها اداره می شود. وظایف پرسنلی به صورت گسترده درحمایت مشاوره تکنیکی درونی، تکامل می یابد و این کار همگام با پیشرفت در وظایف مدیران صفی صورت گرفته است. و درواقع مدیریت منابع انسانی یک موضوع مفهومی بین آن دو است. در سالهای اخیر، ابعاد استراتژیکی موردبحث در مدیریت منابع انسانی شامل موارد زیر بوده است:
1 - استفاده از برنامه ریزی؛
2 - یک رویکرد پیوسته برای طراحی و مدیــریت سیستم های پرسنلی براساس یک خط مشی استخدامی مبتنی بر استراتژی نیروی انسانی، که توسط اغلب صاحبنظران موردتایید قرار گرفته باشد؛
3 - ترکیب فعالیتهای مدیریت منابع انسانی و خط مشیهای آن در برخی از استراتژی های تجاری؛
4 - درنظر گرفتن کارکنان سازمان به عنوان یک منبع استراتژیک برای دستیابی به مزیت رقابتی جنبه های استراتژیک، بسیار مهم هستند چون بعضی از مشکلات بزرگ که اخیراً به وسیله سازمانها دیده می شود
حاصل پیچیدگی و تغییرات سریع و آشفته محیطهایی است که آنها در آن کار می کنند. در این حالت، سازمانها باید یاد بگیرند که چه طور کار کنند و چطور خود را سازماندهی کنند. بعضی از ابداعات رایج شامل موارد زیر است:
اشکال جدید استراتـــــژی به صورت (کوتاه مدت و انعطاف پذیر)؛
انواع جدیدی از سازمان (مثل ساختارهای تکامل یافته و انعطاف پذیر)؛
راههای جدید استفاده از بازار کار(مثل کار نیمه وقت / قراردادهای کوتاه مدت)؛
روابط استخدامی جدید(مثل روابط متقابل و تسهیم سود)؛
خط مشی جدید برای رسیدن به مزیت رقابتی؛
تاکید بر تغییر مدیریت به عنوان یک اصل رقابت سازمانی.
همگرایی
تاثیر ترکیبی حاصل از این تغییرات بدین معناست که دست اندرکاران منابع انسانی از هر دو خط مشیهای توسعه و مدیریت، روشهای جدیدی را برای کار به صورت هماهنگ، انعطاف پذیر و استراتژیکی پیدا کرده اند. تغییرات محیط بیرونی که در بالا بیان شد حاوی یک تغییر اساسی در روابط صنعتی در دهه گذشته بوده است و آن شامل کاهش تاثیرات اتحادیه های صنفی هستند و تاکید زیادی بر موضوعهای دوجانبه مانند؛ (اهداف دوجانبه، تاثیر متقابل، احترام متقابل، پاداش دوجانبه و مسئولیت متقابل) که بین مدیریت و نیروی کار حاصل می شوند، دارند.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  15  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله کاراموزی احداث ساختمان فلزی

اختصاصی از فی توو دانلود مقاله کاراموزی احداث ساختمان فلزی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقدمه :
دگرگونی در نظام آموزش رشته های فنی و مهندسی بسیار با اهمیت بوده و تأثیر شگرفی در ایجاد تحول در نظام صنعتی کشور خواهد داشت، خوشبختانه در عصرکنونی صنعت ساختمان سازی چنان پا به عرصه پیشرفت نهاده است که ساختمان های بسیار مرتفعی با اسکلت های بتونی یا فلزی در طرح ها و متدهای جدید در مدت زمان نه چندان طولانی ساخته و عرضه می شوند.
هرگز نمی توان بر این اصل استوار بود که تنها با قدرت تخیل و تفکر می توان اندیشه ای را تحقق بخشید و همچنین بدون در نظر گرفتن معلومات علمی و تفکر بر پایه علوم و تجربیات گذشتگان اذان داشت که می توان استادکار ماهری شد.
متأسفانه همانگونه که بر همه ما واضح و آشکار است تاکنون مدارس و مراکز فنی و حرفه ای آنقدرها که باید و شاید لازمه یک حرفه خاص است آن را مجهز به فنون عملی و تجربی براساس علوم نوین نکرده و گسترش نداده است تا مانند سایر کشورهای توسعه یافته صنعتی در تمام رشته های فنی دارای کتاب ها و منابع متعددی باشد.
موضوعی که هم اینک در قرن حاضر به درستی مورد حمایت اهل فن واقع می شود استفاده از منابع و مأخذهای ارزنده ای است که با به کارگیری آن در قسمت عملی می توان به تجربیات قابل توجهی نیز دست یافت ما این حرکت شایسته را لازمه آغاز رشد و تعالی در علم و پیوستن علم به عمل نیز می پنداریم.
شک نیست که این امر ما را با کاربردها و واقعیت های یک موضوع علمی خاص بیشتر آشنا کرده و جهت پیشبرد اهداف صنعتی ما را یاری خواهد نمود.
شناخت زمین مورد نظر جهت ساختمان سازی :
اصولا جهت ساختن یک ساختمان باید با زمان بندی مشخص و باتوجه به نقشه های لازم شروع بکار نمود. عموما قبل از هر چیز در ابتدا یک نقشه ساختمانی چه کوچک و چه بزرگ می بایست زمین مورد نظر را دقیقا شناسایی کرد و مقاومت آن را سنجید تا با در نظرگرفتن معیارهای استاندارد بتوان بر مبنای آن محل ستون ها و دیوارها و غیره را مشخص نمود.
در نقطه ای که قرار است ساختمان احداث گردد و نقشه ساختمان به مورد اجرا گذاشته شود زمین از لحاظ مقاومت کمال اهمیت را داراست زیرا یک ساختمان که روی زمین ساخته می شود زمین مورد نظر می بایستی مقاومت فشار مصالح و بارهای وارده را داشته باشد و سطح اتکائی زمین که فنداسیون ساختمان را تشکیل می دهد و فشارهای وارده بر فنداسیون و انتقال نیرو از فنداسیون به زمین تمام اینها از اصول ساختمان سازی می باشد که زمین باید در مقابل این عوامل بتواند تحمل نموده و ساختمان را سرپا نگه دارد و از نشست های احتمالی آن جلوگیری به عمل آورد.
زمین ها درکل دارای انواع مختلفی هستند که در احداث ساختمان بر روی آنها می بایست دقت بیشتری را به خرج داد از جمله زمین هایی که حتما بایستی به آنها دقت کرد تا ساختمان را روی آنها احداث نکرد زمین هایی هستند که توسط خاک ریزی و یا خاک دستی پر شده اند و یا زمین های ماسه ای و یا زمین هایی که مرغوبیت چندانی ندارند مانند زمین های رسی، البته زمین های رسی که خشک و بی آب و فشرده باشند جهت بنا گاهی مورد قبول واقع می شود.
خاک برداری :
نخستین گام جهت احداث ساختمان پیاده کردن نقشة اولیه می باشد به طوری که محل دقیق فنداسیون و ستون ها و دیوارها و عرض فنداسیون ها روی زمین به خوبی مشخص باشند لذا قبل از هر چیز باید زمین مورد نظر را دقیقا بازدید کرده و خاک های اضافی را برداشته و سطح همواری جهت گچ ریزی آماده کنیم ، جهت اجرای فنداسیون وگود برداری بایستی ابتدا کف را نیز تعیین نمود. یعنی اینکه ارتفاع کلیه نقاط مختلف پی را از سطح معلوم کرد که در ساختمان در حال احداث کلیة نقاط پی را باتوجه به سطح خیابان و نقطه BM ( پنج مارک ) تحویلی از طرف کارفرما 0 ,00 *  قرار داده و مبنای شروع گود برداری و احداث پی را گذاشته.
همانطورکه در شکل نشان داده شده ، زمین مورد نظر پس از تعیین ابعاد و محل ستون ها و فنداسیون توسط گچ ریزی تعیین شده است و شروع به گود برداری کرده تا به که مورد نظر کف گودبرداری رسیده سپس زمین را رگلاز دستی کرده جهت آماده کردن برای بتن مکر و قالب بندی فنداسیون .
بتن مگر به قطر 10cm ریخته می شودکه دارای سیمان کم می باشد و نکتة مهمی که باید به آن توجه داشت این است که در هنگام گود برداری از طرف 20 الی25 سانتی متر بیشترگودبرداری شود برای اجرای راحتی کار فنداسیون و قالب بندی استفاده می شود.
عکس شماره 1

عکس شماره 2

قالب بندی :
پس از برداشت خاک سطح پی را کاملا یکدست و صاف می کنیم و شروع به قالب بندی کرده البته قالب بندی انواع مختلفی دارد ولی در احداث پی این ساختمان از قالب بندی آجری استفاده شده است. اصولا این نوع قالب بندی در پی های نقطه ای مورد استفاده قرار می گیرد و با دورگیری فنداسیون توسط قالب آجری قالب بندی را شروع می کنیم.
نحوة اجرای قالب بندی در این پروژه به صورت نواری بوده که جهت قالب بندی دیواره های فنداسیون از قالب چینی آجری استفاده شده است و داخل هرکدام از چشمه های قالب ها توسط خاک محلی « دپو » پرشده سپس آرماتوربندی و . . .

عکس شماره 3

عکس شماره 4

اجرای فنداسیون :
اساسا ساختن فنداسیون زمانی آغاز می شودکه کلیه کارهای پی کنی به اتمام رسیده و عمل قالب بندی را نیز بطور کامل انجام داده باشند.
اصولا اجرای فنداسیون برحسب نوع ساختمان و همچنین مصالح محلی و اقلیمی بسیار متفاوت است ولی چون ساختن فنداسیون از نظر مقاومت بستگی به نوع زمین دارد لذا در زمین های مختلف از فنداسیون هایی که ویژگی ها و مصالح شرایط مختص آن زمین را داراست استفاده می نمایند.
به عنوان مثال ، فنداسیون سازی در زمین های خوب و خشک از لحاظ مرغوب بودن نوع زمین بطوری است که می توان به راحتی از مصالحی نظیر آجر- سنگ- شفته و یا بتون مسلح که به سادگی قابل اجراء هستند استفاده نمود.
• موارد مهم در اجرای فنداسیون ها
در اجرای فنداسیون ها معمولا توصیه می شودکه تمام موارد را در نظرگرفته و سپس اقدام به اجرای فنداسیون مورد نظر نمایند که البته این نکات بصورت آئین نامه ای می تواند جهت یادآوری به این مسائل همیشه مدنظر باشد .
1 . نوع و اندازه فنداسیون بستگی به مقدار بار و نوع زمین دارد.
2 . مقاومت واقعی هر زمین می بایست با آزمایش دقیق انجام پذیرد.
3 . خاک رس خاک خوبی است به شرط آنکه مرطوب نبوده و ضخامت آن در حدود 300 سانتیمتر باشد.
4 . زمین های رسی را بایستی از رطوبت زیاد و یخبندان محافظت نمود.
5 . در فنداسیون هایی که با فرم های پله ایی ساخته می شوند می توان مقدار زیادی مصالح را صرفه جویی کرد.
6 . کف فنداسیون ها می بایست در عمقی قرارگیرد که هوای سرد خارج هیچ تأثیری برآن نگذارد و از خطر یخ زدگی محافظت شود.
7. زمانی فنداسیون مقاومی خواهیم داشت که بتون داخل آن کاملا متراکم شده باشد یعنی اینکه فنداسیون های بتونی به خوبی می بایست ویبره گردد.
8 . چنانچه درکنار ساختمان ساخته شده ایی گود برداری شود باید حتما ساختمان موجود را جهت اطمینان بیشتر با شمع بندی صحیح و اصولی نگاه داشت.

شکل شماره 5

شکل شماره 6

اهمیت فنداسیون در ساختمان فلزی :
نقش فنداسیون در ساختمان اصولا منتقل کردن نیروهای وارده قسمت فوقانی به پایین ترین نقطه ساختمان که همان زمین است می باشد.
به عبارت کلی تر به خاطر اینکه بارهای ایجاد شده در یک ساختمان بطور منظم و یکنواخت به زمین انتقال یابد و از فروپاشی یک ساختمان جلوگیری به عمل آید از فنداسیون ها و شالوده های مسلح که با فولاد همراه می باشند استفاده کرد.

مسلح کردن فنداسیون ها :
چون بیشتر نیروها در ساختمان های فلزی توسط ستون های فلزی مستقیما به فنداسیون وارد می شود، لذا نحوه بتون ریزی و قرارگرفتن فولادهای آن بطور صحیح بسیار با اهمیت است.
چرا که بتون ریخته شده در فنداسیون در مقابل نیروهای کشش ضعیف بوده و در محل الیاف کششی ممکن است ترک های متعددی را بوجود آورد به همین جهت برای جلوگیری از ترک برداشتن بتون در محل تارهای کشش از میله گردهای فولادی به شکل مشبک استفاده می کنند.

شناژها :
برای اینکه فنداسیون ها به یکدیگر اتصال کامل داشته باشند و در موقع نشست های احتمالی و یا تکان های ناگهانی هیچ گونه حادثه ای بوجود نیاید فنداسیون ها را به وسیله رابط های بتونی که اصطلاحا شناژ نامیده می شود به یکدیگر متصل می سازنند.
به عبارت دیگر شناژها فنداسیون هایی هستند بصورت نواری که کلیه فنداسیون های تک ستونی به هم مربوط نموده و جنس آن معمولا از بتون مسلح می باشدکه عمدتا جهت ایجاد اطمینان بیشتر و افزایش مقاومت ساختمان در مقابل نیروهای افقی و تکان دهنده از قبیل زلزله و حرکت های ناشی از بادهای تند و غیره می باشد.
1. شناژها در ساختمان عموما برای ارتباط با فنداسیون است تا بتوانند نیروهای وارده را به صورت یکنواخت به زمین منتقل کنند و اجرای شناژ برای جلوگیری از پیچیدگی فنداسیون در اثر بادهای جانبی مثل : زلزله .
2 . شکل گیری مثبت را به صورت مورب شدت خاموت ها و میلگردها با هم به فواصل ( در شناژ 20 تا 25 Cm ) و نزدیک ستون ها فنداسیون ها به اندازة 10 cm انجام می شود.
در عکس های ذیل نمونة بافت شناژها و فنداسیون ها را ملاحظه می کنید :

شکل شماره 7

شکل شماره 8

نکته ای که باید در اجرای میکروها توجه کرد این است که تمامی میلگردها و فنداسیون باید به میکرو دیگر قلاب شوند و انتهای کلیه میلگردهای شناژ یا فنداسیون به صورت قلاب وار بوده است.

طرز قرار گرفتن بولت در فنداسیون و تراز کردن بیس پلت :
ستون های یک ساختمان اسکلت فلزی، نقش انتقال دهنده بارهای وارد شده را به فنداسیون ( به صورت نیروهای فشاری، کششی، برشی یا لنگر خمشی) به عهده دارند. در این میان ، ستون فلزی با صفحه ای فلزی که از یک سو با ستون و از سوی دیگر با بتن درگیر شده است روی فنداسیون قرار می گیرد.
توجه به اینکه ستون فلزی به علت مقاومت بسیار زیاد تنش های بزرگی را تحمل می کند و بتن قابلیت تحمل این تنش ها را ندارد بنابراین صفحه ستون واسطه ای است که ضمن افزایش سطح تماس ستون با پی، سبب می گردد توزیع نیروهای ستون در حد قابل تحمل برای بتن باشد.
کار اتصال صفحه زیر ستونی با بتن به وسیله میله مهار ( بولت Bolt ) صورت می گیرد و برای ایجاد اتصال، انتهای آن را خم می کنیم و مقدار طول بولت را محاسبه تعیین می کند. تعداد بولت ها بسته به نوع کار از دو عدد به بالا تغییر می کند، حداقل قطر این میله های مهاری میلگرد نمره 20 است ، درحالی که صفحه تنها فشار را تحمل می کند، بولت نقش عمده ای ندارد و تنها پایه را در محل خود ثابت نگه می دارد.
نکته مهم هنگام نصب ستون بر روی صفحه تقسیم فشار این است که حتما انتهای ستون سنگ خورده و صاف باشد تا تمام نقاط مقطع ستون بر روی صفحه بیس پلیت بنشیند و عمل انتقال نیرو به خوبی انجام پذیرد از آنجا که علاوه بر فشار، لنگر نیز بر صفحه زیر ستونی وارد می شود، طول بولت باید به اندازه ای باشدکه کشش وارد شده را تحمل نماید که این امر با محاسبه تعیین خواهد شد.
شکل شماره 9

انواع اتصال ستون به شالوده :
جزئیات اتصال ستون فلزی به شالوده بتنی به نیروی موجود در پای ستون بستگی دارد. در ستون با انتهای مفصلی فقط نیروی فشاری و برشی از ستون به شالوده منتقل می شوند. اگر بخواهیم لنگر خمشی را نیز به شالوده منتقل نماییم، درآن صورت نیاز به طرح اتصال مناسب برای این کار خواهیم داشت که اتصال گیردار خوانده می شود.
روش نصب پیچ های مهاری :
به طورکلی، دو روش برای نصب پیچ های مهاری وجود دارد :
الف . نصب پیچ های مهاری در موقع بتن ریزی شالوده ها :
در این روش، پیچ ها را در محل های تعیین شده قرار می دهند و موقعیت آنها را به وسیله مناسبی تثبیت می کنند؛ سپس اطرافشان را با بتن می پوشانند. روش های گوناگونی برای تثبیت پیچ های مهاری در محل خود وجود دارد که صورت زیر توضیح خواهم داد.
روش اول :
ابتدا به وسیله صفحه ای نازک مشابه با ورق کف ستونی که شابلن یا الگو نامیده می شود. قسمت فوقانی بولت و قسمت پایین را به وسیله نبشی به یکدیگر می بندیم تا مجموعه ای بدون تغییرشکل به دست آید، آنگاه محورهای طولی و عرضی صفحه الگو را با مداد رنگی ( گچ و یا رنگ ) مشخص می کنیم؛ سپس به وسیله ریسمان کار یا دوربیت تئودولیت با میخ های کنترل محورکلی فنداسیون را در جهت های طولی و عرضی به دست می آوریم و به کمک شخصی با تجربه در موقعیت مناسب آن قرار می دهیم. ( محور طولی و عرضی صفحه شابلن بر محور طولی و عرضی کلی فنداسیون منطبق می شود و در ارتفاع صحیح و به صورت کاملا تراز نصب می گردد ). سپس به وسیله قطعات آرماتور آن را به میلگردهای شبکه آرماتور فنداسیون یا به قطعات ورقی ( که در بتن قرار داده اند ) جوش ( مونتاژ ) داده می شود ، به گونه ای که هنگام بتن ریزی، صفحه از جای خود حرکتی نداشته باشد. باید دقت داشته باشیم که در موقع بتن ریزی ، هوا در زیر صفحه شابلن، محبوس نشود. برای این منظور ، معمولا سوراخ بزرگی در وسط شابلن تعبیه می کنندکه وقتی بتن از اطراف زیر صفحه را پر می کند، هوا از راه سوراخ خارج گردد و با بیرون زدن بتن از وسط صفحه ، از پر شدن کامل زیر آن اطمینان حاصل شود.
روش دوم :
صفحه تقسیم فشار پیش از بتن ریزی پی به طور دقیق در محل خود قرار می گیرد و به وسیله آن بولت ها در جای خود ثابت می شوند. پس از بتن ریزی، صفحه را از جای خود خارج می کنند و درکارگاه به طور مستقیم به پای ستون متصل می نمایند و پس از نصب ستون به همراه صفحه مغذه ها را محکم می بندند. در این حالت، هرصفحه ای باید کاملا علامت گذاری شود تا هنگام نصب اشتباهی رخ ندهد.
روش سوم :
صفحه را قدری بالاتر از محل اصلی خود نگه می دارند تا محل میله های مهار به طور دقیق تعیین شود، سپس میله مهارها را ثابت می کنند و عمل بتن ریزی را انجام می دهند؛ در حالی که صفحه هنوز در جای خود ثابت است. پس از پایان یافتن بتن ریزی صفحه را در تراز مورد نظر نگه می دارند. این عمل را می توان به وسیله مهره های فلزی در زیر صفحه ای که میله مهارها از درون آنها عبور کرده اند با پیچیدن و تنظیم آنها تا تراز لازم انجام داد. سپس فاصله های بین دو صفحه و روی بتن پی با ملات ماسه شسته و سیمان به نسبت یک حجم سیمان به دو حجم ماسه کاملا پرمی گردد یا از ماسه سیمان نرم (گروت) استفاده می گردد.
ب . نصب پیچ های مهاری پس از بتن ریزی شالوده :
در این روش، در محل پیچ های مهاری به وسیله قالب در داخل بتن فضای خالی ایجاد می کنندکه این قالب جعبه نامیده می شود. میلگردی در بتن قرار می دهیم، پس از گرفتن و سخت شدن بتن شالوده ، جعبه را از محل خود خارج می کنیم ؛ سپس پیچ مهاری را در محل خود درگیر با آرماتور قرار می دهیم و تنظیم می کنیم و اطراف آن را با بتن ریز دانه ( با حفظ اصول بتن ریزی ) پرمی کنیم.
لازم به یاد آوری است جعبه ای که برای ایجاد فضای خالی لازم برای نصب پیچ مهاری به کار می رود ، باید چنان طرح ریزی و ساخته شده باشد که به سادگی و در حد امکان، بدون ضربه زدن، شکستن و خرد کردن از داخل بتن خارج شود. برای این منظور می توان از جعبه هایی که قطعات آنها به صورت کام و زبانه متصل می شوند یا از جعبه های لولایی و سایر اقسام جعبه ها استفاده کرد.
در مواردی که از پیچ های مهاری با قلاب انتهایی و رکاب یا از پیچ های مهاری با انتهای کلنگی استفاده می شود. برای سرعت بخشیدن به کار، از جعبه های ساخته شده یا ورق های فولادی که در درون بتن باقی می مانند، استفاده می شود.
باید توجه داشت که این شیوه کار بیشتر برای فنداسیون ماشین آلات صنعتی درکارخانجات کاربرد دارند. لازم به ذکر است در بعضی مواقع برای اتصال کف ستون به شالوده، به جای پیچ های مهاری از میلگردها یا تسمه هایی استفاده می کنندکه به ورق کف ستون جوش داده می شوند که به این صورت می باشدکه معمولا در موقع بتن ریزی، مجموع ورق کف ستون ها و مهارها را در شالوده کار می گذارند، پس از گرفتن و سخت شدن بتن ، ستون را روی ورق کف ستون قرار می دهند و جوشکاری می کنند.

شکل شماره 10

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   35 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلودمقاله صنایع غذایی (واکنش قهوه ای شدن)

اختصاصی از فی توو دانلودمقاله صنایع غذایی (واکنش قهوه ای شدن) دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقدمه:
کمبود مواد غذایی از مواردی است که دغدغه فکری تمامی دست اندرکاران مربوط به امر غذا در دنیا را به خود اختصاص می دهدد. یکی از راههای مبارزه با کمبود مواد غذایی استفاده صحیح و بهینه از آن است تا بتواند حداکثر بهره وری را داشته باشد . یعنی فر آوری غذا به شکلی صورت گیرد که علاوه بر افزایش ماندگاری ‍،حداکثر مواد مغذی موجود در مواد غذایی اولیه حفظ گردد. این امر مهم بدون احاطه علمی کافی و روشن به تغییرات شیمیایی مختافی که ممکن است به هر دلیل در غذاهای مختلف رخ دهد ممکن نیست واکنش قهوه ای شدن که به اسامی مختلف در مواد غذایی رخ می دهد . یک سری واکگنش های پیچیده و مهمی است که یک شیمیست مواد غذایی باید به آن عنایت داشته باشد. این واکنش ها در بعضی مواقع و در برخی مواد غذایی تا حدودی مشخص قابل قبول است . لکن به دلایل مختلف ضروری است که در صنایع غذایی به شکل جدی کنترل گردد.
که در واقع هدف این بررسی :
جمع آوری مطالب پراکنده ای است که در مورد این واکنش ها و نحوه کنترل این واکنش ها در مقالات و کتب متفاوت بیان شده است.
فعل و انفعالات قهوه ای شدن:
واکنش قهوه ای شدن در مواد غذایی یا به واسطه واکنش اکسید اسیونی یا غیر اکسید اسیونی است . واکنش قهوه ای شدن اکسید اسیونی را قهوه ای شدن ی و واکنش قهوه ای شدن غیر اکسید اسیونی را غیر ی می گویند . واکنش های قهوه ای شدن در مواد غذایی واکنش های پیچیده ای است که منجر به ایجاد رنگ زرد تا قهوه ای و یا سیاه می نماید و از جهت اینکه تغییراتی در ظاهر ماده علاوه بر رنگ بر روی عطر طعم و ارزش غذایی ایجاد می کند حائز اهمیت می باشد . با توجه به آداب و سنن غذایی میزان این واکنش ها می تواند در مصرف کننده ایجاد مقبولیت بیشتر و یا کمتر بنماید. مثلا فعل و انفعالات تغییر رنگ ظاهری در قهوه ، شربت افرا )شربت شیره درخت افرا که پس از تبخیر سرانجام به شربت غلیظ یا شکر تبدیل می شود، این شربت 5/62 درصد ساکارز و 5/1 درصد قند انورت دارد) آبجو ‍، برشته شدن نان و کیک ،‌آجیل بو داده ،‌چیپس سیب زمینی ، کارامل ، آب نبات ،‌سیاه چای ، رسیدن خرما و واکنش های ایجاد بو ،‌رنگ و طعم در کاکائو و شکلات و از این قبیل تا حدودی مطلوب و موجب مرغوبیت است.
در بسیاری موارد نیز به خاطر بد طعم شدن و ایجاد ظاهری بد امری نامطلوب است مثلا در میوه ها و سبزیها غذای منجمد و خشک شده ،‌آب پرتقال ،‌شیر خشک ، پودر تخم مرغ و ازاین قبیل لازم به ذکر است واکنش قهوه ای شدن ی در آب میوه ها یک مشکل عمده است به غیر از آب سیب که در آن قهوه ای شدن در حد خفیف از لحاظ تجاری مورد قبول است ،‌این واکنش تا حدودی کم در کشمش ، آلو خشک ، خرما ، انجیر ،‌رنگ طبیعی ایجاد می نماید . بنابر این دانستن مکانیسم واکنش های قهوه ای شدن و راه های کنترل و جلوگیری از آن در مواد غذایی اهمیت داشته و از طرفی قهوه ای شدن در خیلی موارد با کاهش ارزش غذایی همراه است و لازم است این واکنش ها به خوبی شناخته شود.
بر ادلی چهار نوع از واکنش قهوه ای شدن را نشان داده که در جدول زیر به ان می پردازیم:

جدول 1- انواع واکنش قهوه ای شدن
انواع واکنش نیاز به اکسیژن نیاز به عامل آمین در ابتدای واکنش PH بهینه
میلارد(مایارد) - + قلیایی
کاراملیزا سیون - - قلیایی و اسیدی
اکسیداسیون اسید آسکوربیک + - اسیدی کم
فنلاز + - اسیدی کم

واکنش های قهوه ای شدن ی یا اکسید اتیو

غیر از فرآیندهای تولید چای و قهوه که انجام این واکنش مطلوب است اساسا این واکنش در گیاهان نامطلوبی است واکنش ی بین اکسیژن و سوبسترای فنولیک (ترکیبات پلی فنلی که در میوه و سبزی وجود دارد) بوده و به وسیله پلی فنل اکسید از (P.P.O) کاتالیز می شود. برای اثر این به عنوان کاتالیست وجود مس و اکسیژن لازم است .
زمانی این عمل شروع می گردد که عملیات برش یا ضربه و یا فساد در سبزی و میوه صورت پذیرفته باشد تا و سوبسترا به صورت راحتتر با هم تماس یابند روی فنلاز کار زیادی شده ولی هنوز مشخص شده است که در سلول سالم و آسیب دیده چگونه است.
کاتنیک:
آنتو سیایندین و فلاونول ها می باشد . باید توجه شود که یک فنلاز روی سوسبستاهای مختلف یکسان عمل نمی کند . جدول زیر اثر فنلاز به دست آمده از هلو را روی ترکیبیات مختلف فنلی نشان می دهد.

سوبسترا غلظت (بر حسب ملکول) درPH 2/6 درصد فعالیت نسبی
کاتول
اسید کافئیک
دوپامین
اسید کوئینیک
اسید شیمیک
اسید فرولیک
اسید پروتوکاتکوئیک
-D کاتکین
اسید کلروژنیک
اسید ایزو کلروژنیک 01/.
01/.
01/.
01/.
01/.
01/.
01/.
003/.
003/.
003/.
100
41
34
5
2
0
0
250
67
0
در عمل بلا نچینگ (99-88 و5-15 دقیقه) و پاستوریزاسیونHTST (90-80وs) غیر فعال می گردد.
معایب این روش:
1- در بعضی مواقع حرارت دادن نامطلوب است چون بافق میوه و سبزی را تغییر داده و بد طعمی گسترش می یابد
2- زمان فر آیند دچار مشکل می شود

3- پوست کندن محصولاتی مثل سیب زمینی ،سیب ، گلابی ، هلو دچار مشکل می شود.

نمودار رابطه حرارت و زمان بر فعالیت منلاز در پوره گلابی

سوبستراهای پلی فنلی اکسیداز:ترکیبات پلی فنلی موجود در گیاه و اساسا خلاونوئیدها از جمله
چگونگی تبدیل سوبستراها:

- استفاده از so2 و سولفیتها:
اثر باز دارنمگی این ترکیبیات به دو طریق بیان می گردد: یکی اینکه محدود می شود و دیگر اینکه کفنونها در اثر تبدیل به فنل ها کاهش می یابد.
مزایای این روش:
1-دارای خاصیت ضدعفونی کنندگی
2- حفظ ویتامینc
4- حفظ رنگ اصلی محصول
معایب این روش :
1- طعم و بوی نا مناسب
2- سفید کردن محصول در برخی موارد
3- فساد تدریجی کنسروها
4- حذف یتامین
5- کنترل مقدار افزوده شده زیرا ممکن است با آلدئیدها و کتونها واکنش داده و برای بازدارنگی از اثر فنلاز در دسترس نباشد.
با وجود این مخمرات به علت ارزانی و اثر قوی این مواد در صنایع غذایی استفاده فراوانی دارند.

نمودار اثر مقادیر so2 و فعالیت فنلاز
3- حذف اکسیژن
برای حذف اکسیژن از روشهای مختلفی استفاده می گردد مثل:
1- ایجاد خلا در هنگام بسته بندی
2- عوفله کردن در آب قبل از پختن
3- استفاده از اسید اسکوربیکبرای مشغول کردن o2 سطحی
معایب این روش:
1- ایجاد حالت بی محوازی دربافت میوه ها و سبزی ها
2- ایجاد قبالولیت غیر طبیعی
3- تجزیه بافت ها
4- استفاده از کلرید سدیم
یون کلراصولا فعالیت را از بین می برد . غلظت 2/0 درصد کلرید سدیم جهت جلوگیری از قهو.ه ای شدن سیب به کار می رود.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   26 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله پروتئین سازی

اختصاصی از فی توو دانلود مقاله پروتئین سازی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

بیماری آلکاپتونوریا نوعی بیماری ارثی است و بنا بر این علت آن را می توان به ژن ها نسبت داد.ادرار افراد مبتلا به این بیماری در مجاورت هوا سیاه می شود زیرا در آن ماده ای به نام هموجنتیسیک اسید وجود دارد.در ادرار افراد سالم این اسید وجود ندارد زیرا آنزیم مخصوصی آن را تجزیه می کند.در سال 1909 پزشکی به نام آرچیبلد گرو بیان داشت که در بیماران مبتلا به آلکاپتونوریا آنزیم تجزیه کننده ی هموجنتیسیک اسید وجود ندارد.گرو در واقع توانست بین یک نفض ژنی (بیماری آلکاپتونوریا) ویک نقض آنزیمی(آنزیم تجزیه کننده ی همو جنتیسیک اسید)رابطه بر قرار کند.به این ترتیب اندیشهای
اولیه ی یکی از مهمترین نظریه های زیست شناسی شکل گرفت.اندیشه ای که بیان می دارد «هر ژن مسئول ساختن یک آنزیم است».
در سال 1940 دو محقق به نام های جورج بیدل و ادوارد تیتوم آزمایشی انجام دادند که منجر به ارایه ی نظریه ی یک ژن-یک آنزیم شد.
این دو محقق برای بررسی عمل ژن از هاگ های قارچی به نام کپک نوروسپورا کراسا استفاده کردند. تا آن زمان بیدل و تیتوم بیش تر آزمایش ها روی صفات قابل مشاهده مانند ژن های رنگ چشم در مگس سرکه یا ژن های کنترل کننده ی رنگیزه ها در گیاهان انجام می گرفت. اما بیدل و تیتوم روی کرد جدیدی برای آزمایش خود اتخاذ کردند. آنان جهش هایی را بررسی کردند که مربوط به ژن های کنترل کننده ی واکنش های مهم متا بولیک از قبیل تولید ویتامین ها وآمینواسیدها بود.
کپک نوروسپورا در لوله آزمایش حاوی مخلوط رقیقی از انواع نمک ها کمی شکر و یک نوع ویتامین به نام بیوتین رشد می کند. مجموع این مواد را محیط کشت حد اقل می نامند. این قارچ هاپلوئید است ودر مدت زمان کوتاهی تعداد فراوانی هاگ تولید میکند. بیدل و تیتوم در آزمایش های خود از پرتو های X برای ایجاد جهش در هاگ ها استفاده کردند. از سال گذشته به یاد دارید که هرگونه تغییر در ماده ی وراثتی را جهش می نامند. بعضی از این هاگهای پرتو دیده نمی توانستند در محیط کشت حد اقل رشد کنند و فقط در صورتی رشد می کردند که به محیط کشت آن ها بعضی مواد آلی اضافه می شد (محیط کشت غنی شده).آنان هاگ هایی را که نمی توانستندروی محیط کشت خد اقل رشد کنند جهش یافته نامیدند(شکل 1ــ1).
گروهی از این جهش یافته ها برای رشد نیاز به آمینو اسید آرژینین داشتند.در سلول دو ماده ی ارنیتین و سیترو لین در مسیر سنتز آرژینین پیش ماده هستند. ارنیتین خود از پیش ماده ی دیگری که آن را Xمی نامیم حاصل
می شود. چون در سلول تبدیل هر ماده به ماده ی دیگر نیازمند نوعی آنزیم است می توان ارتباط بین ماده ی X، ارنیتین، سیترولین و آرژینین را به صورت متا بولیکی زیر نشان داد:
بیدل و تیتوم مشاهده کردند که جهش یافته های تیزمند به آرژینین سه دسته اند: یک گروه از آن ها در صورتی رشد می کنند که به محیط کشت حد القل ارنیتین ، سیترولین یا آرژینین اضافه شود. جهش یافته های گروه دوم آن هایی بودند که به محیط کشت آن ها باید سیترولین یا آرژینین اضافه شود.سومین گروه از جهش یافته هافقط در صورتی رشد می کردند که به محیط آن ها آرژینین اضافه می شود.
مسیر ساختن آرژینین با حذف هر یک از آنزم ها متوقف می شود (چرا؟). بر همین اسا س می توان گفت که در جهش یافته های گروه اول که قادر به ساختن ارنیتین نیستند آنزیم 1 وجود ندارد.در جهش یافته هی گروه دوم آنزیم 2 وجود ندارد،به همین دلیل در این جهش یافته ها سیترولین به آرزینین تبدیل می شود،اما ارنیتین نمی تواند به آرژینین تبدیل شود. در جهش یافته ها یی که فقط در حضور آرژینین رشد می کنند، آنزیم 3 به وجود نمی آید.
بیدل و تیتوم از این آزمایش ها نتیجه گرفتند که وقتی یک ژن آسیب می بیند، تولید یک آنزیم خاص نیز در سلول متوقف می شود. به عبارت دیگر هر ژن از طریق تولید یک آنزیم تاثیر خود را اعمال می کند.
بیدل و تیتوم این ارتباط یک ژن به یک آنزیم را، نظریه ی یک ژن ــ یک آنزیم نامیدند. این عقیده که یک ژن تولید یک آنزیم را رهبری می کند، تا حدود یک دهه رواج داشت. تا اینکه مشخص شد بسیاری از ژن ها، پروتئین هایی را به رمز در می آورند که آنزیم نیستند، از طرفی بعضی پژوهش ها مشخص کرد که بسیاری از پروتئین ها از چند زنجیره ی پلی پپتیدی تشکیل شده اند که تولید هر زنجیره را یک ژن خاص رهبری کرده است.
حاصل این یافته ها منجر به تبدیل نظریه ی یک ژن ــ یک آنزیم به نظریه ی یک ژن ــ یک زنجیره ی پلی پپتیدی شد.
رمزهای وراثتی
سال قبل دیدیم که DNAماده ی ژنتیک و محل ذخیره ی اطلاعات است. اطلاعات در DNA به صورت رمز ذخیره شده اند. منظور از رمز علایمی است که از آن ها برای ذخیره سازی و انتقال اطلاعات استفاده می شود.
مثلا زبان نوشتنی فارسی 32 علامت رمز(حرف) دارد.
می دانید که مولکول DNA مولکول بسیار بلندی است و در ساختار آن فقط چهار نوع نوکلئوتید به کار رفته است. بنابراین می توان گفت که زبان کولکول DNA به صورت یک الفبای چهار حرفی (A,C,G,T)است، که هر حرف نشان دهنده ی یک نوع نوکلئوتید است.
دانستیم که از اطلاعات ژنتیک برای ساختن پروتئین استفاده می شود. پروتئین ها از 20 نوع آمینو اسید ساخته شده اند و هر پروتئین توالی آمینو اسیدی مخصوص به خود دارد. در واقع رمز های موجود در DNA باید به نحوی تعیین کننده ی نوع و ترتیب آمینواسیدهای پروتئین ها باشند.
اگر هر نوع نوکلئوتید علامت رمز یک آمینو اسید باشد ،بازهای A،G،C و T علامت های رمز چهار نوع آمینو اسید می شوند.بنابراین فقط چهار نوع آمینو اسید علامت رمز خواهند داشت. بدیهی است که رنز یک حرفی جوابگوی 20 نوع آمینو اسید نخواهد بود. در صورتی که رمز دو حرفی باشد فقط 16 نوع آمینو اسید علامت رمز خواهند داشت. بنابراین رمز دو حرفی نیز جوابگئی 20 نوع آمینو اسید نخواهد بود. در صورتی که رمز سه حرفی باشد، 64 رمز سه حرفی به دست می آید که بیش تر از تعداد رمز لازم برای 20 وع آمینو اسید است. در این صورت یک آمینو اسید ممکن است بیش از یک رمز داشته باشد. در واقع رمز های نوکلئیک اسیدها سه حرفی هستند.
RNA رابطه ی بین DNA و پروتئین را برقرار می کند.
از اطلاعات موجود در DNA برای ساختن پروتئین ها استفاده می شود، اما جایگاه DNA در هسته و جایگاه پروتئین سازی در سیتوپلاسم است. بنابراین DNA نمی تواند مستقیماً برای ساختن پروتئین مورد استفاده قرار گیرد. به همین سبب، انتظار می رود نوعی مولکول میانجی، ارتباط بین DNA و ریبوزوم ها را برقرار کند.
اندازه گیری های گوناگون نشان داده اند که در سلول هایی که در آن ها فعالیت پروتئین سازی شدید است، RNA فراوانی هم بافت می شود. برعکس، در سلول هایی که فر آیند پروتئین سازی در آنها چندان شدید نیست، مقدار RNA نیز کم است. از طرف دیگر، RNA هم دز هسته یافت می شود هم در سیتوپلاسم. بر این اساس و نیز بر اساس آزمایش ها و مشاهدات دیگر، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که این مولکول میانجی، RNA است. به این نوع RNA که اطلاعات را از DNA به ریبوزوم ها حمل می کند RNA پیک می گویند و آن را با mRNAنشان می دهند. دو نوع RAN دیگر نیز در سلول ها دارند که در فر آیند پروتئین سازی لقش های مهمی بر عهده دارند. یکی RNA ناقل است که آن ر با tRNA نشان می دهند. این مولکول آمینو اسید ها را به ریبوزوم منتقل می کند، تا ریبوزوم آمینو اسید ها را بر اساس اطلاعات مجود درmRNA کنار یک دیگر ردیف کند. دیگری RNAریبوزومی
است که آن را با rRNA در ساختار ریبوزوم ها شرکت دارد.
RNA از روی DNA ساخته می شود.
ساخته شدن RNA از روی DNA را رونویسی می گویند(شکل 2ــ1).رونویسی اولین قدم برای ساختن پروتئین هاست. رونویسی با کمک آنزیم RNA پلی مراز انجام می شود.
سلول های پروکاریوتی فقط یک نوع آنزیم RNA پلی مراز دارند. در سلول های یو کاریوتی سه نوع آنزیم RNA پلی مراز یافت شده است که آن ها را با علامت های I، II و III مشخص می کنند.
RNA پلی مراز I فقط رونویسی ژن های rRNA و RNA پلی مراز II رونویسی پیش سازهای mRNA ها و نیز برخی از RNA های کوچک را انجام مـی دهند. RNA پلی مراز III رونویسـی ژن هـای tRNA و نـیـز بعضی دیگر از RNA های کوچک را کاتالیز می کند. شکل3ــ1 مراحل رونویسی را به طور خلاصه نشان مـیدهد.
مرحله ی 1: رونویسی با اتصال RNA پلی مراز به قسمتی از ژن به نام راه انداز ژن شروع می شــود. راه انداز قسمتی از DNA است که به RNA پلی مراز مکان می دهد رونویسی را از محل صحیح آغاز کند و مثلاً
این کار را از وسط ژن شروع نکند. راه انداز در نزدیکی جایگاه آغاز رونویسی قراردارد.جایگاه آغاز رونویسی به
اولین نوکلئونیدی از DNA گفته می شود مه رونویسی می شود.
مرحله ی 2: RNA پلی مراز دو رشته ی DNA را از یک دیگر باز می کند.
مرحله ی 3: RNAپلی مراز همچون قطاری که روی ریل حرکت می کند، در طول نوکلئوتیدهایDNA به حرکت در می آید و در مقابل هر یک از دئوکسی ریبونوکلـئوتیدهای DNA، ریبونوکلئوتید مکمل را قرارمی دهد و به علاوه هر ریبونوکلـئـوتید جدیـد را به ریبونوکلـئـوتید قبلی وصل می کند. در رونویسی نیر از همان قوانین جفت شدن باز ها که در همانند سازی DNA به کار می رود استفاده می شود.تنها تفاوت این است که در مقـا بـل دئوکسـی نوکلئوتید A (آدنین دار) در DNA، ریبونوکلئوتید U (یوراسـیل دار) در RNA قرار مـی گیرد. RNA پـلی مـراز، DAN و mRNA تازه ساخته شده، پس از رونویسی جایگاه پایان رونویسی، از یک دیگر جدا می شوند و مولکـول mRNA برای مرحله ی بعدی یعنی ترجمه، آزاد می شود.
چنان کـه مشاهـده می شـود رونویسـی نـیز، مانند همانند سازی DNA از نوکلئوتید ها به عنوان الـگـو بـرای ساختن یک مولکول جدید، بهره می برد.البته در همـا نند سـازی DNA مولکول جـدیـدی که ساخته می شود، DNA است؛ در حالی که در رونویسی مولکول ساخته شده از جنس RNA است. تفاوت دیگر این است که در همانند سازی DNA هردو رشته، به عنوان الگو عمل می کنند، در صورتی که در رونویسی یکی از دورشته ی DNAبه عنوان الگو عمل می کند.
همان گونه که در شکل 4ــ1 نشان داده شده است، RNA های ساخته شده از روی ژن، ساختار پرمانندی را
به نما یش می گذارند. در این شکل خط افقی میانی، DNA ای است که از روی آن رونـیـسی در حـا ل انـجـام است. رشته های منشعب، RNAهایی هستند که در حال ساخته شدن اند.
بیشتر بدانید: اگررونویسی از رو هر دو رشته ی DNA انجام شود چه روی می دهد؟بدیهی است در این صورت دو نوع mRNA برای ساخته شدن دو نوع پلی پپتید مختلف به وجود می آید، یعنی ممکن است دو نوع پلـی پـپـتید به طور همزمان ساخته شود.
مطابق نظریه ی یک ژن ــ یک پلی پپتید، این امر به وقوع نمـی پیوندد، بلـکـه هر ژن فقـط ساختـه شدن یک نوع پلی پپتید را تنظیم می کند. به عبارت دیگر فقط یکی از دو رشته ی DNA الگوی رونویسی قرارمی گیرد.
پژوهش ها نشان داده است که در بغضی مناطق DNA، رونویسی از روی یکی از رشته ها صورت
می گیرد، در حالی که در منطقه ای دیگر از همان DNA ممکن است رشته ی دیگر الگوی رونویسی قرار گیرد؛ اما معمولاً در یک منطقه از DNA هر دو رشته ای که از یکدیگر فاصله گرفته اند، رونویسی نمی شوند.
رمز DNA پگونه شناخته می شود؟
نیرنبرگ و همکاران او اولین گروهی بودند که موفق به کشف رمز DNA شدند. آن ها از mRNA برای شناسایی رمز DNA استفاده کردند.
آنان انواع خاصی از مولکول های mRNA را ساختند. در لوله ی آزمایشی که آمینو اسید ها و تعدادی آنزیم وجود داشته باشد، mRNA می تواند زنجیره ای از آمینو اسید ها را بسازد. هر نوع mRNA با پیام رمزی که دارد باعث تولید نوع خاصی رشته ی پلی پپتیدی می شود. حال در صورتی که نوع mRNA و رشته ی پلی پپتیدی که ساخته شده است مشخص باشد، پیامmRNA معلوم می شود. نیرنبرگ و همکاران او براین اساس رشته ایmRNA
ساختند که فقط نوکلئوتید یوراسیل دار (U) داشت.مولکول RNA ساخته شده را در لوله ی آزمایشی فرار دادند که دارای 20 نوع آمینو اسید ومایع استخراج شده ازسیتوپلاسم سلولی بود. تجزیه ی رشته ی پلی پپتیدی ساخته شده، نشان داد که از این 20 نوع آمینو اسید فقط یک نوع آمینو اسید به نام فنیل آلانین در این رشته به کار رفته است. با توجه به اینکه از قبل به وسیله ی آزمایش هایی مشخص شده بود که رمز های DNA و در نتیجه رمز های RNA سه نوکلئوتیدی هستند، بنابراین نتیجه گرفته شد که UUU، رمز قرار گرفتن آمینو اسد فنیل آلانین در یک رشته ی پلی پپتیدی است.
در فرآیند ترجمه، از روی mRNA پروتئوین ساخته می شود.
در فرآیند ترجمه، توالی نوکلئوتیدها در mRNA به توالی آمینو اسیدها در پروتئین ترجمه می شود. در این فرآیند، در واقع زبان نوکلئیک اسیدی که با حروف نوکلئوتیدی است به زبان پروتئین که با حروف آمینواسیدی است،
ترجمه می شود.
پروتئین سازی در ریبوزوم ها انجام میشود. بنابراین باید آمینو اسید ها به ریبوزوم ها آورده شوند.tRNAها آمینو اسید ها را به ریبوزوم ها می آورند. ساختار tRNA در شکل 5ــ1 نشان داده شده است.همانطور که می بینید، مولکول tRNA ساختاری شبیه برگ گیاه شبدر دارد. از این رو به چنین ساختاری برگ شبدری گفته می شود.دقت کنید که مولکول tRNA تک رشته ای است و بخش های دو رشته ای موجود در شکل، در نتیجه ی تاخوردگی های مولکول tRNA روی خود حاصل شده اند. در برگ میانی، سه باز می بینید که با هیچ باز دیگری در tRNA جفت نشده اند. این سه باز را آنتی کدون می نامند. آنتی کدون تعیین می کند که tRNA چه آمینو اسیدی را باید حمل کند. باری هر یک از 20 آمینو اسید، حد اقل یک نوع tRNA وجود دارد. در آن سوی مولکول tRNA جایگاه پذیرنده آمینو اسید قرار دارد. آمینو اسید، در این جایگاه به tRNA ویژه خود متصل می شود.
رمز های موجود در RNA چگونه خوانده می شوند؟ هر آنتی کدون در tRNA، مکمل یکی از کدون های
mRNA است.مثلاً tRNA ای که آنتی کدون GGA را دارد به کدون CCU متصل می شود و ناقل لوسین است. به این ترتیب، رمز CCU به لوسین ترجمه می شود.
ترجمه : فرآیند ترجمه را می توان در سه مرحله ی آغاز، ادامه و پایان بررسی کرد. توجه داشته باشید که فرآیند پروتئین سازی همانند دیگر فرآیند های سنتزی درون سلول، نیازمند آنزیم و انرژی است.
مرحله آغاز : بخش کوچکتر ریبوزوم در مجاورت کدون آغاز به mRNA متصل می شود.کدون آغاز، AUG است و متیونین را رمز می کند. اولین tRNA که tRNA آغاز گر نام دارد، با کدون آغاز رابطه ی مکملی آغازمی کند. سپس بخش بزرگ ریبوزوم به بخش کوچک می پیوندد و ساختار ریبوزوم برای ترجمه کامل می شود.
هر ریبوزوم دو جایگاه دارد: یکی جایگاه P (برای پلی پپتید در حال ساخت) و دیگری جایگاه A (برای آمینو اسید).در مرحله ی آغاز،tRNA آغاز گر، که ناقل متیونین است، به جایگاه P وارد می شود و در آنجا با کدون آغاز رابطه ی مکملی برقرار می کند(شکل 6ــ1).
مرحله ی ادامه : با ورد tRNA حامل دومین آمینو اسید به جایگاه A، مرحله ادمه شروع می شود. در این مرحله، آمینو اسید موجود در جایگاه P از tRNA جدا می شود و با آمینو اسید موجود درجایگاه A پیوند پپتیدی بر قرار می کند.به این ترتیب tRNA موجود در جایگاه P، دیگر آمینو اسیدی نخواهد داشت و باید ریبوزوم را ترک کند. در این هنگام، جابجایی رخ می دهد و ریبوزوم به اندازه ی یک کدون در طول mRNA به پیش می رود. در حین این جابجایی، tRNA موجود در جایگاه P،ریبوزوم را ترک می کند، tRNA موجود در جایگاه A همراه با پلی پپتیدی که حمل می کند، به جایگاه P منتقل می شود. در نتیجه جایگاه A که سومین کدون در آن قرار دارد، خالی می شود و آمادگی پذیرش tRNA حامل آمینو اسید سوم را کسب می کند. با ورود tRNA حامل سومین آمینواسید به جایگاه A، چرخه ی فوق دوباره تکرار می شود(7ــ1).
مرحله ی پایان ترجمه:وقتی یکی از کدون های پایا درون جایگاه Aقرار گیرد، ترجمه پایان می پذیرد.
چون هیچ tRNA ای برای کدون های پایان وجود ندارد. در این حالت دو بخش ریبوزوم، mRNA و پروتئین ساخته شده از یکدیگر جدا می شوند(8ــ1).
تفکر نقادانه
فرضیه ای در زیست شناسی وجود دارد مبنی بر این جهت که ((جهت جریان اطلاعات ژنی در سلول ها همیشه یک طرفه و از DNA به سوی پروتئین هاست.)) این جریان هرگز در جهت مخالف بر قرار نمی شود. با توجه به شکل های 6ــ1 ، 7ــ1 و 8ــ1؛ در گروه های 2 یا 3 این فرضیه را مورد بحث قرار دهید و خلاصه ی مذاکرات خود را دی کلاس مطرح کنید.
ژن های یوکاریوتی، گسسته اند.
در یوکاریوت ها، RNA ای که مستقیماً در نتیجه ی فعالیت RNA پلی مراز حاصل می شود، mRNA اولیه نام دارد. این RNA پس از تغییراتی مه متحمل می شود، به mRNA بالغ تبدیل و برای ترجمه به سیتوپلاسم فرستاده می شود. یکی از تغییرات در اغلب RNA های یوکاریوتی کوتاه شدن مولکول RNA است.
در mRNA اولیه مناطقی وجود دارد که در RNA بالغ وجود ندارد و بنابراین ترجمه نمی شوند. مناطقی از DNA که رو نوشت آن ها در mRNA بالغ باقی می ماند، اگزون و مناطقی که رونوشت آن ها حذف می شود، انترون نامیده می شوند. در نتیجه ی حذف رو نوشت انترون ها، mRNA بالغ نسبت به mRNA اولیه کوتاه تر میشود. به این گونه ژن ها ژن های گسسته می گویند.
فعالیت
آزمایش سریع
چگونه می توانید انترون ها و اگزون ها را نمایش دهید؟
مواد اولیه :
نوار کاغذی به طول 15 تا 20 سانتی متر، خودکار قرمز و خودکار آبی،خط کش و قیچی
روش کار
1ــ نوار را روی میز قرار دهید.این نوار نماینده ی یک ژن است.
2ــ حروف م ن پ ت ل خ ر غ د و ا ز ت ص ر ئـ ط ق ی ش ن ا ر را شبیه شکل زیر با دو رنگ روی نوار ، بنویسید و فواصل بین حروف را به گونه ای رعایت کنید که نوار همه ی حروف را در بر گیرد. حرو فی که با رنگ آبی نوشته اید، نماینده ی اینترون ها و حروف دیگر با رنگ دوم نشانه ی اگزون هاست.
3ــ نوار را بردارید و از راست به چپ حروف هم رنگ را قیچی کنید و در دو گروه بچسبانید و با این کار دو نوار هم رنگ ایجاد می شود که یکی مبین اینترون ها و دیگری مبین اگزون هاست.کدام یک برای شما معنی دار تر است؟
پیش بینی کنید : در صورتی که یک اینترون جدا نشود چه اتفاقی در پروتئین حاصل رخ می دهد.
فعالیت
رمز گشایی ماده ی وراثتی
کراتین یکی از پروتئین های موست. ژن این پروتئین در سلول های خاصی از پوست بیان می شود.در شکل زیر حروف بخشی از نوکلئوتید های مولکول mRNA مربوط به ژن کراتین نوشته شده است. با کمک این رشته ی mRNA و نیز با استفاده از جد ول کدون های RNA بعضی از آمینو اسید ها ی کراتین را پیدا کنید. جهت ترجمه را از چب به راست شکل در نظر بگیرید.
1ــ آمینو اسید های مربوطه را تعیین کنید.
2ــ آنتی کدون های tRNA هایی که با این کدون ها پیوند برقرار کرده اند،تعیین کنید.
3ــ ردیف DNA ای را که این mRNA از روی آن رونویسی شده است،تعیین کنید.
4ــ رشته ی مکمل این DNA را مشخص کنید.
بیشتر بدانید
یکی از سمومی که در قارچ کشنده ی آمانیتا فالوئیدز وجود دارد و آمانیتین نامیده می شود، یکی از RNA پلی مراز ها را مهار می کند و از ساخته شدن RNA و به دنبال آن از پروتئین سازی جلوگیری می کند. این اختلال ممکن است باعث مرگ شود.

خود آزمایی
1ــ رابطه ی بین DNA و آنزیم ها را شرح دهید.
2ــ آزمایش های بیدل و تیتوم و نتایج آنها را شرح دهید.
3ــ چرا نظریه ی یک ژن ــ یک آنزیم به یک ژن ــ ِک پلی پپتید تغییر یافت؟
4ــچرا ممکن نیست رمز های وراثتی کمتر از سه حرف داشته باشند؟
5ــ پژوهش های گروه نیرنبرگ و حاصل کار این گروه را شرح دهید.
6ــ چه اطلاعات دیگری به جز رمز مربوط به آمینو اسید ها روی رمز های وراثتی DNA وجد دارد؟
7ــ نقش آنزیم RNA پلی مراز را در رونویسی شرح دهید.
8ــ مراحل رونویسی را شرح دهید.
9ــ نقش راه اندازی در رونویسی چیست؟
10ــ ساختار tRNA را متناسب با کاری که انجام می دهد شرح دهید.
11ــ گسستگی ژن های یوکاریوتی را تو ضیح دهید.
تنظیم بیان ژن
سلول ها از همه ی ژن های خود به طور همزمان استفاده نمی کنند. مثلاً باکتری اشریشیا کلای می تواند در غیاب گلوکز از لاکتوز هم به عنوان منبع انرژی استفاده کند. این باکتری در دستگاه گوارش ما زندگی می کند. وقتی یک محصول لبنی می خوریم، دی ساکارید لاکتوز (قند شیر)، در دسترس باکتری ا. کلای قرار می گیرد. در این هنگام، این باکتری با ساختن آنزیم های لازم که برای جذب و تجزیه لاکتوز لازم است، از این قند به عنوان منبع انرژی استفاده می کند.توجه داشته باشید که وقتی لاکتوز در اختیار باکتری نباشد دیگر لزومی به ساختن آنزیم های جذب و تجزیه کننده آن نیست و بنابراین از ژن های این آنزیم ها استفاده ای نمی شود. وقتی یک ژن مورد استفاده قرار می گیرد، می گویند آن ژن بیان شده و به اصطلاح روشن است.وقتی ژن مورد استفاده قرار نمی گیرد،میگویند آن ژن خاموش است.این که در یک زمان مشخص کدام ژن ها روشن و کدام ژن ها خاموش باشند، به تنظیم بیان ژن معروف است.
در یوکاریوت ها نیز می توان مثال های متعددی از تنظیم بیان ژن مطرح کرد. تنظیم بیان ژن علاوه بر پاسخ به تغییر شرایط محیط، مثل در دسترس بودن یا نیودن یک منبع غذایی در نمو جاندار نقش مهمی دارد. توجه داشته باشید که بدن ما از صد ها نوع سلول مختلف ساخته شده است که همگی حاصل تقسیم میتوز یک سلول اولیه ی ــ زیگوت ــ هستند.بنابراین ماده ی ژنتیک همه آن ها یکسان است. اگر ماده ی ژنتیک سلول های عصبی، پوششی، ماهیچه ای و... بدن یکسان است، پس چرا شکل و کار این سلول ها با یکدیگر این قدر متفاوت است؟ پاسخ این است که در هر نوع سلول فقط بعضی از ژن ها بیان می شوند. مثلاً هموگلوبین که نقش انتقال گاز های تنفسی در گلبولهای قرمز را بر عهده دارد در این سلول ها ساخته می شودو ژن آن در سلول های عصبیِ یا پوششی که نیازی به آن ندارند خاموش است. بنابراین سلول هایی که شکل و کار متفاوتی دارند پروتئین های مختلفی دارند. در واقع آنچه که فنوتیپ را معلوم می کند.نوع پروتئین هاست.
تنظیم بیان ژن ها در پروکاریوت ها بر عهده ی اپران هاست.
در پروکاریوت ها تنظیم بیان ژن عمدتاً هنگام رونویسی انجام می شود، یعنی اگر نیازی به محصول ژن نباشد، از آن ژن رونویسی صورت نمی گیرد. چگونه می توان از رونویسی یک ژن جلوگیری کرد؟ به یاد بیاورید که RNA پلی مراز به قسمتی از DNA که راه انداز نام داردمتصل و همانند قطاری که روی ریل حرکت می کند رونویسی را انجام می دهد. بدهی است اگر سدی بر سر راه RNA پلی مراز قرار بگیرد که مانع حرکت آن روی ژن شود آن ژن رونویسی نخواهد شد. این سد ها در واقع پروتئین های بزرگی هستند به نام مهار کننده که به توالی های مخصوصی از DNA به نام اپراتور متصل می شوند.اپراتور مجاور راه انداز قرار دارد وبنابراین وقتی پروتئین مهار کننده به توالی اپراتور متصل می شود سدی پدید می آید که جلوی حزکت RNA پلی مراز را می گیرد و به این ترتیب ژن را خاموش می کند.رمز های پروتئین مهار کننده روی ژنی به نام ژن تنظیم کننده قرار دارد.
بیایید دوباره به مثال متابولیسم لاکتوز باکتری ا.کلای توجه کنیم.این باکتری برای آنکه بتواند از لاکتوز استفاده کند به سه آنزیم نیاز دارد. ژن های این سه آنزیم در شکل 9ــ1 با شماره های 1، 2 و 3 نشان داده شده اند. دانشمندان دریافتند که وقتی لاکتوز در محیط نیست غلظت هر سه آنزیم اندک است، اما پس از حضور لاکتوز در محیط غلظت هر سه آنزیم یاد شده هماهنگ با هم افزایش می یابند
در سال 1961 دو دانشمند فرانسوی ژاکوب و مونو برای توضیح نحوه ی بیان هماهنگ ژن ها در باکتری، مدل اپران را پیشنهاد کردند. هر اپران از یک ژن یا چند ژن ساختاری و بخش تنظیم کننده ساخته شده است. منظور از ژن ساختاری قسمتی از DNA است که از روی RNA ساخته می شود. بخش تنظیم کننده بیان همزمان ژن ها را کنترل می کند. برای درک بهتر مطلب، دوباره به متابولیسم لاکتوز بر می گردیم.
اپرانی که متابولیسم لاکتوز را تنظیم می کند، اپران لک نام دارد. اپران لک از سه ژن ساختاری به نام های ژن های 1، 2و 3 (در شکل 9 ــ 1)، اپراتور و راه انداز ساخته شده است. اپراتور و راه انداز بخش تنظیم کننده ی ژن را تشکیل می دهند. دقت کنید که هر سه ژن 1، 2 و3 تحت کنترل یک بخش تنظیم کننده هستند و همگی یک راه انداز دارند. بنابراین از روی هر سه ژن یک mRNA ساخته می شود. به این نوع mRNA، mRNA چند ژنی گفته می شود. اگر اپران فقط از یک ژن ساختاری تشکیل شده باشد آنگاه mRNA حاصل تک ژنی خواهد بود.
چه چیزی روشن و خاموش کننده ی اپران لک است؟ وقتی لاکتوز در محیط نیست، مهار کننده به اپراتور متصل و بنابراین اپران خاموش است. اما وقتی لاکتوز در محیط باشد درون باکتری به آلولاکتوز تبدیل می شود. آلولاکتوز به مهار کننده متصل می شود و تغییراتی در شکل آن پدید می آورد. بر اثر این تغییر شکل مهار کننده دیگر نمی تواند به اپراتور متصل شود و بنابراین اپران روشن است. آلولاکتوز را عامل تنظیم کننده و مهار کننده را پروتئین تنظیم کننده می نامند.
تنظیم بیان ژن در یوکاریوت ها پیچیده تر است.
سلول های یوکاریوتی در مقایسه با سلول های پرو کاریوتی از DNA بیشتری بر خوردارند و همانند آن ها در پاسخ به تحریکات محیطی بعضی ژن ها خود را روشن و بعضی دیگر را خاموش می کنند. اپران ها در سلول های یوکاریتی وجود ندارند.
در سلول های یوکاریوتی به دلیل وجود غشای هسته پدیده رونویسی از پدیده ترجمه جداست ودر نتیجه فرصت بیشتری برای تنظیم بیان ژن وجود دارد.
غالباً تنظیم بیان ژن در یوکاریوت ها هنگام شروع رونویسی است. در یوکاریوت ها بر خلاف پروکاریوت ها آنزیم RNA پلی مراز به تنهایی نمی تواند راه انداز را شناسایی کند. شناسایی راه انداز به کمک پروتئین های مخصوصی به نام عوامل رونویسی صورت می گیرد. عوامل رونویسی متعددند و ترکیب های مختلفی از آن ها ایجاد می شوند. این ترکیب ها نقش های مختلفی را در تنظیم بیان ژن دارند.
گروهی از عوامل رونویسی به راه انداز متصل می شوند و بعد آنزیم RNA پلی مراز به آن ها می پیوندد. در یوکاریوت ها علاوه بر راه انداز معمولاً توالی های دیگری از DNA نیز در رونویسی دخالت دارد که عوامل رونویسی به آن ها نیز متصل می شوند. افزاینده بخشی از مولکول DNA است که به کمک عوامل رونویسی متصل به آن عمل رونویسی را تقویت می کند. افزاینده بر خلاف راه انداز ممکن است هزاران نوکلئوتید از ژن فاصله داشته باشد. در این صورت این پرسش مطرح می شود که افزاینده چگونه اثر خود را بر ژن اعمال می کند؟
افزاینده و عوامل رونیسی متصل به آن (موسوم به فعال کننده) با تشکیل یک حلقه در DNA در کنار RNA پلی مراز و سایر عوامل رونویسی روی راه انداز قرار می گیرند. با قرار گرفتن کلیه ی این عوامل در کنار هم عوامل رونویسی که به توالی افزاینده متصل هستند می توانند عوامل رونویسی متصل به راه انداز را فعال کنند(شکل 10 ــ 1).

فعالیت
جدولی برای سازماندهی اطلاعات مربوط به تنظیم ژن و پروتئین سازی تهیه کنید. در بالای جدول اختصاصات مهم پروکاریوت ها و یو کاریوت ها را بنویسید و در کنار جدول پروتئین هایی را بنویسید که در تنظیم ژن ها دخالت دارند.
جهش ها پروتئین های غیر طبیعی ایجاد می کنند.
تغییر در در اطلاعات ژنتیک موجود زنده، نادر، اما انجام شدنی است. هر گونه تغییر در ساختار DNA را جهش می نامند. جهشی که در سلول های جنسی افراد روی می دهد ممکن است به زاده ها منتقل شود؛ اما جهش در سلول های بدنی فقط خود فرد را که در او جهش رخ داده است متاثر می کند. جهش هایی که یک یا چند نوکلئوتید ژن را روی یک کروموزوم تغییر می دهد به جهش های نقطه ای موسوم اند. به طور عمده دو نوع جهش نقطه ای وجود دارد. در نوع اول یک نوکلئوتید یک ژن با نوکلئوتید نوع دیگری عوض می شود به چنین جهشی که از نوع نقطه ای است جانشینی گفته می شود(شکل 11 ــ 1).
در جهش های نقطه ای نوع دوم ممکن است، افزایش، یا کاهش یک یا کاهش یک یا چند نوکلئوتید ژن رخ دهد. چون پیام ژنتیکی به شکل نوکلئوتید های سه حرفی خوانده می شود، افزایش، یا کاهش نوکلئوتید ها رمز سه حرفی ها به هم می ریزد. تصور کنید از جمله :
ا ی ن م ر د ر ف ت حرف م حذف شود. در این صورت این جمله حفظ کلمات سه حرفی به این شکل: ا ی ن ر د ر ف ت خوانده می شود که بی معناست. چنین جهشی که باعث اشتباه خوانده شدن حروف سه نوکلئوتیدی، به جهش تغییر چهار چوب معروف است.زیرا طی آن چهار چوب الگوی خواندن در یک یا دو موضع جابجا می شود.
به طور کلی جهش های نقطه ای ممکن است باعث شوند که پروتئین مورد نظر ساخته نشود، یا پروتئین ساخته شود که ترتیب، تعداد یا نوع آمینو اسید های آن مسبت به پروتئینی که قبل از جهش ساخته می شده، متفاوت و در نتیجه عملکرد آن نیز متفاوت باشد. گاهی جانشینی ها در بیان ژن تاثیر ندارند.
خود آزمایی
1 ــ اثر یک مهار کننده را بر اپران لک به هنگام حضور لاکتوز بنویسید.
2 ــ اثر عوامل رونویسی و افزاینده ها را در بیان ژن های یوکاریوتی تشریح کنید.
3 ــ تفاوت اگزون و اینترون را توضیح دهید.
4 ــ توضیح دهید کدام یک از انواع جهش ها اثر شدید تری روی ترتیب آمینو اسید های یک پروتئین خواهد داشت: جهشی از نوع جانشینی و یا از نوع تغییر چهار چوب.
فعالیت
چگونه می توان ساخته شدن پروتئین را مدل سازی کرد.
اهداف
• تفاوت و شباهت های ساختاری و عملکردی DNA و RNA را نشان دهید.
• مدلی برای ساخنه شدن پروتئین بنویسید.
• نشان دهید چگونه یک جهش پروتئین را تغییر می دهد.
مواد لازم
• نوار چسب
• نی پلاستیکی
• گیره کاغذ
• سوزن ته گرد در 5 رنگ مختلف
• مداد رنگی در 5 رنگ مختلف
• کاغذ یادداشت
• کاغذ به شکل بیضی
• کاغذ شفافپ
می دانید که ماهیت هر پروتئین بستگی به آمینو اسید های تشکیل دهنده ی آن دارد. طی پروتئین سازی
ردیف نوکلئوتید های mRNA تعیین کننده ی ماهیت آمینو اسید های تشکیل دهنده ی یک پروتئین است.
جهش تغییر در نوکلئوتید های DNA است. بسیاری از جهش ها موجب ایجاد پروتئین های تغییر یافته یا ناقص می شوند. در ایجاد مدلی برای درک بیشتر پروتئین سازی، خواهید ساخت. از این مدل برای بررسی چگونگی تاثیر جهش روی پروتئین ها نیز می توان استفاده کرد.
1ــ در مورد پروتئین، سنتز پروتئین، mRNA ، آمینو اسید ها، جهش، کم خونی ناشی از گلبول های قرمز داسی شکل، هموگلوبین، رونویسی، ترجمه، tRNA ، ریبوزوم، کدون و آنتی کدون توضیح دهید.
2ــ سه تفاوت DNA و RNA را شرح دهید.
روش کار
الف: طرح یک مدل
1ــ مدلی برای DNA و RNAیک سلول بسازید.
قبل از مدل سازی سعی کنید به سوالات زیر پاسخ دهید:
الف ــ چه سوالی را پاسخ می دهید؟
ب ــ چگونه نوکلئوتید های DNA را نشان می دهید؟
ج ــ چگونه نوکلئوتید های RNA را نشان می دهید؟
د ــ چگونه 5 باز نیتروژن دار را نشان می دهید؟
هـ ــ چگونه نوکلئوتید ها را به هم متصل می کنید؟
و ــ چگ.نه ارتباط tRNA را با آمینو اسید نشان می دهید؟
ز ــ چگونه محل DNA و ریبوزوم ها را نشان می دهید؟
2 ــ طرح خود را بنویسید و نظر موافق معلم خود را قبل از ساختن مدل بکیرید.
3 ــ مدل DNA را بسازید و شروع آن را با باز های زیر آغاز کنید.
TTTGGTCTCCTC
(2) تکنولوژی زیستی
مهندسی ژنتیک
تا چندی پیش، فکر استفاده باکتری ها برای تولید انسلین امسامی و وارد کردن ژن به سلول های گوجه فرنگی و انسان فقط در فیلم ها و کتاب های علمی ــ تخیلی یا فت می شد؛ اما اکنون روش های لازم برای تحقق این اندیشه ها به وجود آمده، توسعه یافته و کاربرد روزانه پیدا کرده است.
در سال 1973 دو فرد به نام های استانلی کوهن و هربرت بایر آزمایشی طراحی و اجرا کردند که به این اندیشه ها جامعه ی عمل پوشاند و پزوهش های ژنتیک را متحول کرد. آنان ژن رمز کننده ی RNA ریبوزومی (rRNA) را از DNA نوعی قورباغه ی آفریقایی استخراج و به DNA باکتری اشریشیا کلای وارد کردند(شکل 1ــ2).

باکتری هگام رونویسی، rRNA قورباغه را نیز می سازد؛ باکتری اشریشیا کلای اولین جانداری است که با روش های مهندسی ژنتیک تغییر پیدا کرد و به اصطلاح تحت دست ورزی قرار گرفت. فرآیند دست ورزی در ژن ها مهندسی ژنتیک نامیده می شود.
در مهندسی ژنتیک اهداف مختلفی دنبال می شود. اما یکی از مهمترین آن ها تولید ژن یا فرآورده ی آن به مقدار انبوه است. برای تولید ژن به مقدار انبوه مهندسان ژنتیک ژن مورد نظر را از میان انبوه ژن های جاندار جدا و بعد آن را به جاندار ساده ای مثل باکتری ــ که تولید مثل سریع دارد ــ وارد می کنند. به این ترتیب ژن مورد نظر در باکتری همانند سازی می کند و در نتیجه ی همانند سازی های پی در پی مقدار آن زیاد می شود. برای بریدن DNA از آنزیم هایی به نام آنزیم های محدود کننده استفاده می کنند که به آن ها آشنا خواهید شد. آنان سپس به وسیله نیاز دارند که ژن مورد نظر به درون باکتری حمل کند.(شکل 2 ــ 2)

روش ها و ابزار های مهندسی ژنتیک

وکتور ها: بعد از آنکه ژن مورد نظر را از ژنوم جدا کردیم به وسیله ای نیاز داریم که آن را به درون سلول باکتری هدایت کند. این وسیله را حامل یا وکتور می نامند. از معمول ترین وکتور ها، پلازمید ها و ویروس ها را می توان نام برد.
وقتی ژن مورد نظر که از این پس آن را ژن خارجی می نامیم درون پلازمید قرار می گیرد در واقع DNA جدیدی ساخته می شود که از ترکیب دو DNA متفاوت یک ژن خارجی و دیگری پلازمید حاصل شده است. این DNA را DNA نوترکیب می نامند. ساختن DNA نوترکیب یکی از اصلی ترین مراحل مهندسی ژنتیک است. از این رو مهندسی ژنتیک را فن آوری DNA نوترکیب نیز می نامند.
از دیگر وکتور ها می توان به باکتریوفاژها اشاره کرد. باکتریوفاژها ویروس هایی هستند که میزبان آن ها باکتری است. وقتی باکتریوفاژ باکتری را آلوده می کند DNA آن در سلول میزبان شوع به همانند سازی می کند. با قرار دادن ژن خارجی در DNA باکتریوفاژ امکان تکثیر ژن فراهم می شود.
ساختن مولکول DNA نوترکیب : برای ساختن مولکول DNA نوترکیب به دو نوع آنزیم نیاز داریم. یکی برای بریدن پلازمید و قرار دادن ژن خارجی در آن و دیگری برای اتصال دو سر ژن خارجی به پلازمید.
بریدن DNA به کمک آنزیم های محدود کننده در شکل 3 ــ 2 نشان داده شده است. آنزیم محدود کننده EcoRI توالی نوکلئوتیدی GAATTC را می شناسند. توالی خاصی که آنزیم آن را می شناسد جایگاه تشخیص آنزیم نام دارد.
بیشتر آنزیم های محدود کننده قطعاتی از DNA کوتاه تک رشته ای در هر دو انتها تولید می کنند که با یکدیگر مکمل هستند. این دو انتها انتهای چسبنده نامیده می شوند. همانطور که در شکل 3 ــ 2 نشان داده شده است وکتور های به کار برده شده فقط دارای یک جایگاه تشخص آنزیم هستند.
آنزیم محدود کننده ای که برای بریدن پلازمید استفاده می شود باید همان آنزیمی باشد که دو سر ژن خارجی با آن بریده شده است. در این صورت انتهای چسبنده ی یکی به انتهای چسبنده ی دیگری متصل می شود. این اتصاال توسط پیوند های هیدروژنی صورت می گیرد نه پیوند فسفودی استر. برای بر قراری پیوند فسفودی استر میان دو DNA مهندسان ژنتیک از آنزیمی به نام آنزیم لیگاز استفاده می کنند(شکل 3 ــ 2 ).
کلون شدن ژن : بعد از آنکه DNA نوترکیب ساخته شد آن را در مجاورت باکتری ها قرار می دهند تا باکتری ها آن را جذب کنند. البته همه ی باکتری های موفق به جذب DNA نوترکیب نمی شود اما تعداد کمی از آن ها DNA نوترکیب را جذب می کنند. DNA نوترکیب بعد از ورود باکتری با استفاده از دستگاه همانند سازی باکتری همانند ساز می کند و در نتیجه ی همانند سازی های پی در پی DNA نوترکیب نسخه های متعددی از ان و در نتیجه ژن خارجی ساخته می شود. وقتی از یک ژن نسخه های یکسان متعدد ساخته می شود می گویند آن ژن کلون شده است.
غربال کردن :در این مرحله مهندسان ژنتیک باید باکتری هایی را که DNA نوترکیب را جذب کرده اند از باکتری هایی که DNA نوترکیب را جذب نکرده اند جداکنند. این کار را غربال کردن می نامند. به یاد داشته باشید که پلازمید حاوی ژن مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک است. بنابراین آنهایی که DNA نوترکیب را جذب کرده اند نسبت به آنتی بیوتیک خاص مقاوم شده اند. به این ترتیب می توان با اضافه کردن تترا سایکلین به محیط کشت باکتری ها غربال گری را انجام داد. باکتری هایی DNA نوترکیب جذب نکرده اند بعد از اضافه کردن تترا سایکلین می میرند و فقط آن هایی زنده می مانند که DNA نوترکیب را جذب کرده اند(شکل 4 ــ 2).
استخراج ژن: اکنون نوبت استخراج ژن می رسد. ژن باید از DNA نوترکیب جدا شود. برای جدا کردن ژن باز هم به آنزیم محدود کننده نیاز داریم. باید از همان آنزیمی استفاده کنیم که قبلاً برای ساختن DNA نوترکیب استفاده کردیم. با این آنزیم پلازمید و ژن خارجی را از یکدیگر جدا می کنیم حال در لوله ی آزمایش مخلوطی داریم از دو نوع DNA : یکی پلازمید و دیگری ژن خارجی.تفکیک این دو به کمک الکترو فورز در ژل انجام می شود. ژل ورقه ای مستطیلی شکل ژلاتینی است. در ژل منا فذ ریز بسیار وجود دارد. در یک سمت ژل چاهک هایی وجود دارد که مخلوط مولکول های DNA در آن قرار می گیرد. یک میدان الکتیکی از درون ژل می گذرد. از آنجا که مولکول های DNA بار منفی دارند پس از بر قرارشدن میدان الکتریکی به سمت قطب مثبت میدان حرکت می کنند. در حین حرکت از منافذ موجود در ژل عبور می کنند. مولکول های کوچکتر سریع تر از منافذ عبور می کنند و جلوتر از بقیه حرکت می کنند. به این ترتیب DNA ها از یکدیگر جدا می شوند و مولکول هایی که به یک اندازه هستند در یک ردیف قرار می گیرند و به این ترتیب موقعیت آن ها در ژل به صورت نوار هایی مشاهده می شود. بنابراین بعد از اتمام الکترو فورز مخلوط دو نوع DNA پلازمیدی و خارجی دو نوار در ژل خواهیم دید. نواری که به قطب مثبت نزدیک تر است حاوی مولکول های کوچکتر یعنی DNA خارجی است و نوار دیگر حاوی مولکول های بزرگتر یعنی پلازمید است. روش الکترو فورز علاوه بر نوکلئیک اسید ها برای پروتئین ها نیز کار برد دارد. در این روش پروتئین ها بر اساس بار الکتریکی و اندازه از یکدیگر جدا می شوند.
بیشتر بدانید
منشا واژه ها
واژه ی الکتروفورز از کلمه ی لاتین electrocus به معنی الکتریسیته و کلمه ی آلمانیphoresis به معنی حمل کردن گرفته شده است. دانستن این مطلب به ما کمک می کند که به راحتی به یاد آوریم که در الکتروفورز به کمک الکتریسیته قطعات DNA یا پروتئین از هم جدا و حمل می شوند.
بیشتر بدانید
لکه گذاری سادرن وجود ژن مورد نظر را نشان می دهد.
برای شناسایی یک ژن خاص از روشی به نام لکه گذاری سادرن استفاده می شود. در این روش مولکول های DNA از ژل الکتروفورز به کاغذ مخصوص جذب DNA منتقل می شود.لکه برداری سادرن چهار مرحله ی اصلی دارد:
مرحله ی اول : DNA حاصل ار هر کلونی که حاوی سلول های مشابه کلون شده اند، استخراج و به وسیله ی آنزیم های برش دهنده قطعه قطعه می شوند.
مرحله دوم: قطعات DNA به وسیله ی ژل الکتروفورز از یکدیگر جدا می شوند. بعد از جدا شدن قطعات DNA ژل درون یک ماده ی شیمیایی شناور می شود. این محلول DNA دو رشته ای را در هر قطعه، به قطعات DNA تک رشته ای تبدیل می کند.

مرحله ی سوم: نوار های DNA مستقیما به یک قطعه کاغذ صافی انتقال داده می شوند.کاغذ صافی به یک محلول حاوی کاوشگر آغشته می شود. کاوشگر قطعه ای از RNA یا DNA تک رشته ای نشان دار شده به وسیله ی مواد رادیو اکتیو یا فلورسنت است که مکمل ژن مورد نظر ماست. وقتی مولکولی نشان دار باشد، می توانیم حضور آن را با دستگاه های حخصوص تشخیص دهیم.
مرحله ی چهارم: فقط بخشی از DNA که مکمل کاوشگر است به کاوشگر متصل می شود و یک نوار قابل مشاهده را به وجود می آورد.
پژوهشگر به محض این که کلونی های حاوی ژن مورد نظر را شناسایی کرد، خواهد توانست باکتری های حاصل از مهندسی ژنتیک را به روش های مختلف دست ورزی کند. به عنوان مثال می تواند ژن مورد نظر را استخراج کند تا DNA خالص را برای انجام مطالعات ژنتیک در دسترسداشته باشد. وجود DNA خالص شده این مکان را برای او فراهم می آورد که توالی نوکلئوتیدی ژن را تعیین می کند. پژوهشگران با مقایسه توالی نوکلئوتیدی تعداد زیادی از جانداران متفاوت می توانند تکامل یک ژن خاص را بررسی کنند.
پژوهشگر همچنین می تواند ژن مورد نظر را استخراج کند و به سایر جانداران انتقال بدهد. کلونی های باکتریایی می توانند برای تولید پروتئینی که ژن مورد نظر آن را رمز می کند به کار برده شوند. بنابراین می توان این پروتئین ها را مورد پژوهش قرار داد، یا به عنوان دارو مصرف کرد، مثل انسولین.
خود آزمایی
1ــ چهار مرحله ی عمومی آزمایش های مهندسی ژنتیک را برای شرح کلون کردن یک ژن انسان به کار برید.
2ــ نقش «انتهای چسبنده ی» DNA را در ساختن DNA نوترکیب رح دهید.
3ــ به طور خلاصه شرح دهید چگونه سلول ها در آزمایش های مهندسی ژنتیک غربال می شوند.
تفکر نقادانه
مهارت ارائه ی نتیجه گیری: یک دانش آموز روی یک نمونه ی DNA الکتروفورز انجام داده است و معتقد است که کوچکترین قطعه ی DNA موجود در نمو نه اش نزدیک ترین نوار به قطب منفی ژل است. آیا شما با نتیجه گیری او موافق هستید؟ شرح دهید.

مهندسی ژنتیک در پزشکی
دارو ها و واکسن های حاصل از مهندسی ژنتیک امروزه در دسترس هستند.
مهندسی ژنتیک می تواند برای مشکلاتی که بشر با آن ها رو به روست مثل تامین غذا و مبارزه با بیماری ها راه حل هایی ارائه کند. بعضی از این راه ها هم اکنون در دستررس همگان اند و بعضی دیگر در آینده در دسترس قرار خواهند گرفت.
داروها : بسیاری از بیماری های ژنی به علت عدم توانایی بدن در ساختن یک نوع پروتئین خاص است. به این علت در سراسر جهان صد ها شرکت داروسازی وجود دارد که پروتئین های مورد نیاز این بیماران را با به کار بردن روش های مهندسی ژنتیک در باکتری ها تولید می کنند (شکل 5 ــ 2). مواد ضد انعقاد خون از جمله ی این پروتئین ها هستند و برای جلوگیری از ایجاد لخته ی خون به کار می روند. انسولین نیز که در درمان دیابت به کار می رود از همین جمله است.
فاکتور انعقادی شماره ی XIII پروتئینی است که در روند انعقاد خون دخالت دارد وفقدان آن سبب ناتوانی در انعقاد خون می شود و بیماری هموفیلی را به وجود می آورد. این پروتئین با به کار گرفتن روشهای مهندسی ژنتیک ساخته می شود و به عنوان دارو به فروش می رسد. تا چندی پیش بیماران هموفیل فاکتوری را که از خون های اهدایی استخراج می شد دریافت می کردند. متاسفانه بعضی از خون های اهدایی به ویروس «H.I.V» یا ویروس هپاتیت B آلوده بوده اند.
واکسن ها : بسیاری از بیماری های ویروسی مانند آبله و فلج اطفال با داروهای موجود درمان نمی شوند. می توان با این ویروس ها از طریق پیش گیری یعنی به کار بردن واکسن مبارزه کرد. واکس محلولی حاوی همه یا برخی از آنتی ژن های آیب رسان اما ضعیف یا کشته شده ی میکروب است.
دستگاه ایمنی بدن پس از تزریق واکسن پروتئین های سطحی میکروب ها را شناسایی می کند و با ساختن پروتئین های پاد تن به آن پاسخ می دهد. اگر بعداً یک میکروب از همان نوع وارد بدن شود پاد تن ها در بدن حضور دارند و با آن میکروب مبارزه می کنند.
بیشتر بدانید
مهندسان ژنتیک سعی می کنند ژن های بیماری زا را به میوه ها و سبزیجات وارد کنند. آن ها با این کار قصد دارند داروهای خوراکی که ارزان و خوردن آن ها آسان باشد تولید کنند. کاربرد چنین واکسن هایی در کشور های در حال توسعه بسیار مفید خواهد بود. موز و سیب زمینی که از جمله ی این میوه ها و سبزی ها هستند به بازار عرضه خواهند شد.
ژن در مانی : بسیاری از ناهنجاری های ژنتیک زمانی ایجاد می شود که فرد نسخه ی فعال یک ژن خاص را نداشته باشد. ژن درمانی یعنی قرار دادن یک نسخه ی سالم از یک ژن درون سلول های فردی که دارای نسخه ای ناقص از ژن است. در اجرای این روش سلول ها را از بدن بیمار خارج و ژن سالم را وارد آن ها می کنند. سپس سلول های تغییر یافته را به بدن بیمار باز می گردانند. پس از آن ماده ای که در این فرد وجود نداشت توسط سلول های دارای ژن جدید ساخته می شود.
اولین تلاش ها برای انجام زن درمانی در دختر بچه ای که مبتلا به نوعی ناهنجاری دستگاه ایمنی بود صورت گرفت. این ناهنجاری را یک ژن جهش یافته ایجاد می کند. این ژن جهش یافته نمی تواند یک آنزیم مهم دستگاه ایمنی را بسازد. پزشکان سلول های مغز استخو

دانلودمقاله اهمیت خلیج فارس

اختصاصی از فی توو دانلودمقاله اهمیت خلیج فارس دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 
دریای پارس
هزار سال پیش، بزرگ بن شهریار، ناخدای رامهرمزی در کتاب «شگفتی های هند، خشکی ها، دریاها، وجزیره هایش.» نوشت:
«از شگفتی های دریای پارس چیزی است که مردمان به شب هنگام بینند، در آنگاه، چون موج ها بر هم خورند و بر یکدیگر شکسته شوند، از آنها آتش برجهد، و آنکه بر کشتی سوار است پندارد که بر دریایی از آتش روان باشد.»[1]
این دریا که به سبب کمی عمق و وجود پست و بلندی های زیر دریا از دیگر دریاها پر جوش و خروش تر است و به اقیانوس هند می پیوندد، و سرتاسر مرزهای جنوب غربی، جنوبی، و جنوب شرقی کشور ما را در بر گرفته است، به نام خلیج فارس و دریای عمان نامیده می شود. نام «دریای پارس» از روزگار هخامنشیان بر روی خلیج فارس گذارده شده است. در کتیبه ای از داریوش بزرگ شاهنشاه هخامنشی در تنگه ی سوئز، (در مصر که در دو هزار و چهارصد سال پیش جزو قلمرو پادشاهی او بوده) یافته اند، نام این خلیج «دریایی که از پارس آید» یاد شده است. در زمان ساسانیان نیز این خلیج را دریای پارس می نامیده اند.
در کتاب های قدیم ، که در دانش جغرافیا نوشته شده نام این دریا «پرسیکوس سینوس» یا «سینوس پرسیکوس» یعنی خلیج پارس آمده است.[2] در حدودالعالم قدیم ترین کتاب جغرافیا به زبان فاسی که هزار سال پیش تألیف گردیده، ذکر این دریا چنین آمده است:
«خلیج پارس از حد پارس برگیرد، با پهنای اندک تا به حدود سند.»[3]
چون قسمتی از اقیانوس بزرگی که در جنوب غربی آسیا قرار گرفته، به مناسبت رنگ سرخ خاک کرانه های آن، سرخ رنگ است و به «دریای سرخ» موسوم گشته، قسمت دیگری از اقیانوس هند را که از خلیج فارس آغاز می شود و به کرانه های هندوستان پایان می یابد (دریای سبز) نامیده اند؛ و این سبز دریا، در کرانه های کشورما دارای آبی روشن و درخشنده و فیروزه گون است و در پیرامون جزیره ها، با امواج نقره فامی که دارد، در زیر نور خورشید، بسیار دیدنی و دلکش می نماید.
به هنگام شب، خلیج فارس زیبایی خاصی دارد، تلاطم دریا و برخورد امواج که از آنها نور می جهد، با روشنی مهتابی رنگ ماهیان پرنده، که شبانگاه به جست و خیز برمی خیزند و هزاران هزار، به حرکت و بازی و پرش می آیند، و از بدنشان پرتوی سفید رنگ ساطع می شود، پهنه ی این دریای نیلگون را مانند آسمان پر ستاره ای می آراید که در گوشه و کنارش آتش افروزی کرده باشند. همین منظره، بزرگ بن شهریار ناخدای رامهرمزی را که خود از مردم خوزستان بوده، بر آن داشت تا وصفی چنین دل انگیز از خلیج فارس در کتاب خود بیاورد.
خلیج فارس به تنهایی و بدون دریای عمان از دریاهای کوچک بشمار می رود که وسعت آن از232.850 کیلومتر مربع بیشتر نیست و در تقسیم بندی دریاها، در ردیف دریاهای کم عمق چون دریای بالتیک و دریای هودسن و دریای شمال در اروپا، قرار می گیرد.
ژرفای متوسط دریای عمان که دنباله ی خلیج فارس است و از تنگه ی هرمز به این نام نامیده می شود گاهی از سه هزار متر بیشتر است ولی چون وارد خلیج فارس شویم عمق آب کم می گردد.
از تنگه ی هرمز به بعد، در خلیج فارس، به ندرت، عمق آب به 90 تا 100 متر می رسد. در سمت شمال غربی، یعنی به طرف خوزستان عمق دریا اندک اندک کم می شود و تا 25 متر تنزل می یابد.
توده های مرجانی که مانند شهر های گمشده ای در اعماق آب های خلیج فارس به فراوانی و بیشتر به موازات ساحل یافت می شوند، از عمق آب می کاهند، بدانگونه که ژرفای آب به طور متوسط در دهانه ی اروندرود، در ساحل خوزستان، تا پنجاه میلی ساحل، 36 متر است.
خلیج فارس از لحاظ ساختمان طبیعی و تاریخ پیدایش، شباهتی با دریاهای دیگر ندارد و سراسر آن گویی صفحه ی ساحلی*ای است در امتداد جلگه های اطراف نجد ایران.
زمین شناسان می گویند اگر سطح آب این خلیج 20 متر پایین رود، وسعت آن نصف می گردد. سواحل شمالی خلیج فارس در طی اعصار تغییرات زیادی نموده و شاید هیچ دریایی به این سرعت تغییر شکل نداده باشد. آبرفتی که رودهای کارون و اروندرود و دز و کرخه و جراحی به این دریا وارد می کنند دائماً کف خلیج را پر می نماید، زمانی ساحل دریا در حدود 400 کیلو متر فراتر از شمال ساحل امروزی بوده، و فرات و دجله و کارون هر یک خود جداگانه به دریا می ریخته اند، در حالی که امروز فرات و دجله با هم به دریا می ریزند.
می توانیم برای تصور پیدایش و خصوصیات طبیعی خلیج فارس، یک تابلوی خیالی ساده در ذهن خود رسم کنیم. برای ترسیم این تابلوی خیالی مثلاً چهل میلیون سال به عقب برمی گردیم، و در آغاز دوران سوم زمین شناسی قرار می گیریم. می بینیم، که در این دوران اقیانوس اطلس وسعت یافته، آمریکای جنوبی از آفریقا جدا گشته، استرالیا از قاره ی قطب جنوبی منفک گردیده و به طرف مشرق رهسپار شده و اقیانوس هند در شکافی بین هندوستان و آفریقا مقدمه پیدایش دریای عمان را فراهم آورده است. ده میلیون سال بعد، یعنی 30 میلیون سال پیش از این، در اواسط دوران سوم، شکاف عمان گسترش یافته و در دنباله ی این شکاف، خلیج باریکی که امروز خلیج فارسش می نامیم به وجود آمده است.
اگر نقشه ی آسیای جنوب غربی و آفریقای شرقی را بررسی کنیم، بین شبه جزیره ی عربستان و قاره ی آفریقا، دو چاله ی عمیق دریایی می بینیم که نام آندو(دریای سرخ) و(خلیج عدن) است.
اگر کُره ی زمین از فلز گداخته و نرم و کشش پذیری می بود و ما توانایی آن را می داشتیم که قطعات زمین را به میل خود جا به جا کنیم و با دست فشاری به شبه جزیره ی عربستان می دادیم و آن را به طرف جنوب غربی می راندیم، درست، شکاف های دریای سرخ، پیش آمدگی های مقابل خود را در بر می گرفت و شبه جزیره ی قطر در سمت مغرب در حفره ی بین آب های بحرین قالب می شد و تنگه ی هرمز شبه جزیره ی عمان را پر می نمود و کوه های عمان در دنباله ی کوه های میناب و زندان قرار می گرفت.[4]
گرچه برای سهولت ادراک چگونگی پیدایش خلیج فارس، این خلیج را در عالم خیال با فلات عربستان متصل کردیم، لیکن به این نکته باید توجه داشته باشیم که از نظر ساختمانی، جنس خاک شبه جزیره ی عربستان دنباله ی ساختمان مشرق آفریقا است، در حالی که ترکیب جنس خاک خلیج فارس، در منطقه ی ساختمانی نجد ایران واقع شده و امتداد و دنباله ی نجد ایران است که تا اعماق دریا کشیده شده است.
شبه جزیره ی عربستان توده ای است بسیار قدیمی، از آغاز دوران اول زمین شناسی معروف به دوره ی «کامبرین» و هیچ نمونه ای از رسوبات اطراف خلیج فارس که از دوران سوم زمین شناسی است در آن دیده نمی شود و هر چه از جلگه ی بین النهرین به طرف ایران پیشروی کنیم، زمین های جوان تری می بینیم، به طوری که از ساحل رود کارون و مشرق شوشتر، ناحیه ی مشخص و متمایز چین خورده ی نجد ایران با آثار دوران سوم زمین شناسی آشکار می گردد.
جلگه های خوزستان و بهبهان و برازجان و بوشهر تا زمانی نسبتاً نزدیک یعنی تا اواخر دوران سوم زمین شناسی زیر آب دریا پوشیده بوده اند، و در دوران چهارم سر از آب بدر آورده اند، بنا بر این قسمت شمال غربی خلیج فارس از قسمت جنوب شرقی آن بسیار جوان تر، و پیدایش آن به دوران ما نزدیک تر است.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  12  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید