-1 مقدمه:
کانون های فرهنگی، هنری و ورزشی مرتبط با بنیاد شهید و امور ایثارگران از جمله نهاد هایی موفق و پویا در زمینه پرورش و رشد استعداد ها و قابلیت های فرزندان شاهد و ایثارگر بوده و در همان ابتدای تاسیس در سال 1381، ضمن ترسیم چشم انداز شکل گیری در تمامی نقاط کشور به ترسیم اهداف و برنامه هایی به منظور افزایش انگیزش و پویایی در بین فرزندان خانواده معزز شهداء ،افزایش اعتماد به نفس،خود باوری و هویت یابی با کمک بکارگیری نیروی انسانی مجرب و بهره گیری از امکانات موثر اقدام شده است. (علوی:17، 1388)
هدف اصلی از ایجاد چنین مراکزی که در ماده 2 اساسنامه آنها نیز درج گردیده است عبارت است از
1-احیاء وترویج ارزشها و اندیشه اسلامی و مذهبی و فرهنگ ایثار وشهادت و بیان نوآوری و خلاقیتهای فکری و هنری
2-ایجاد زمینه مناسب جهت ارزیابی میزان تاثیر گذاری فعالیت ها و مقایسه آنها در سطح دانشگاهها
3-بهره برداری بهینه از امکانات و توانایی موجود بنیاد ، دانشگاه و ستاد جهت دایر نمودن دوره های کارآموزی و آموزش عملی ضمن تحصیل
4-ایجاد روحیه تعاون و همکاری و خودباوری بین دانشجویان شاهد و ایثارگر
5-انتقال فعال پیام انقلاب ودفاع مقدس به نسل جوان به ویژه دانشجویان شاهد و ایثارگر
6-تقویت نقش دانشجویان شاهد و ایثارگر در عرصه های علمی وفرهنگی کشور با ایجاد روحیه تلاش و نشاط در میان آنان و شکوفایی بیشتر آنها
7-انسجام بخشیدن به فعالیت های فرهنگی دانشجویان شاهد و ایثارگر و هدایت به سوی کار گروهی
8-پیگیری و رسیدگی به معضلات فرهنگی علمی دانشجویان شاهد و ایثارگر
9- کمک به ارتقاء سطح علمی دانشجویان شاهد و ایثارگر و استعداد یابی دانشجویان عضو در جهت بهره گیری از توانایی های افراد شایسته و علاقمند به همکاری و مشارکت با انجمن های علمی فرهنگی[1]
با عنایت به شرایط خاص حاکم بر خانواده شهداء و فقدان ولی که از مهمترین ارکان یک خانواده بحساب می آید و نیز شرایط روحی و روانی حاکم بر فرزندان این قشر از جامعه، علی رغم ایجاد شرایط، مراتب تکریم و بزرگداشت خانواده ایشان ، به منظور ارج نهادن به موضوعیت پرورش استعداد ها و بارور نمودن آنها و کمک به بازآفرینی و القای روحیه خود باوری و اعتماد به نفس به این افراد، وجود مراکز و کانون های تخصصی و کاربردی نظیر کانون های فرهنگی، هنری و ورزشی به طور حتم ملموس می نموده و با هدف متعالی ضمن ایجاد فضای فیزیکی، و استفاده از امکانات به روز ،سعی شده است که ضمن جذب جامعه مخاطب این کانون ها که همانا فرزندان خانواده معزز شهدا می باشد، با اثر بخشی و مطلوبیت در اجرای برنامه ها به مواردی همچون تقویت ابعاد اعتماد به نفس،خود باوری و هویت یابی فرزندان شاهد و ایثارگر بیش از پیش مورد تاکید قرار بگیرد.
در این تحقیق سعی شده است ضمن بررسی و ارزیابی نقش و تاثیر ایجاد کانون های فرهنگی و هنری و ورزشی، به بررسی اثر بخشی نتایج و نیز به بررسی نقش فعالیت های فرهنگی هنری و ورزشی کانون ها در اعتماد به نفس،خود باوری و هویت یابی فرزندان شاهد و ایثارگر به صورت تخصصی پرداخته شود.
2-1بیان مسئله:
موضوع فعالیت کانون ها و مراکز فرهنگی هنری ورزشی امروزه به عنوان یکی از پیشنهادات و راهکار های تقویت و بازپروری جنبه های روحی و روانی در افراد در سطح دنیا مطرح می باشد.در واقع، ماهیت پوشش فعالیت های فرهنگی هنری و ورزشی با روش های نوین و استفاده از نیروی انسانی آموزش دیده و استفاده از امکانات و وسایل مجهز سبب شده است که طیف وسیعی از علاقمندان با رویآوری به این مراکز، ضمن پرورش استعداد های نهفته، در یک اجتماع کوچک بنام کانون فرهنگی هنری ورزشی ،بتوانند قوه اعتماد به نفس خود را از طریق ورزش و یا انجام فعالیت های فرهنگی و هنری تقویت نمایند و به نوعی ضمن آموزش و فراگیری اصول و مبانی کار، توانایی ها و قابلیت های کسب شده را به نوعی در جلوه گاه و روئیت هم دوره ای های خود قرار داده و بتوانند در خود احساس شان، منزلت، توانایی و استعداد نمایند و حس خود باوری و اراده فردی به منظور فائق شدن بر مشکلات را بیش از پیش تقویت نمایند. (موحد:117، 1390)
مدیران و متولیان این مراکز و کانون ها خود میتوانند ضمن برنامه ریزی ، سازماندهی، به برگزیدن برنامه های کاربردی در راستای تقویت جنبه های فردی در افراد و ایجاد باور توانایی با کمک تیم کاری اقدام نمایند.
تحقیقات نشان داده است که موضوع هویت یابی و درک هویت شخصی و خانوادگی، گاهی در افرادی که دچار صدمات و ضایعات اجتماعی گردیده رو به افول نهاده و وجود پایگاه های تقویت این بعد فردی، توانسته در افزایش زمینه هویت فردی و افزایش علاقمندی فرد به خود و ایمان به وجود استعداد ها و قابلیت ها کمک شایانی داشته باشد. (صمدیانی:9، 1391)
ورزش، هنر و فعالیت فرهنگی در حوزه مطالعات اجتماعی به عنوان پدیده های اجتماعی که کنش متقابل مشارکت کنندگان اعم از مخاطبان برنامه ها ، مربیان، علاقمندان، و سازمان های اجتماعی درگیر را به همراه دارد؛ و همچنین به عنوان نوعی تولید دانش علمی در جهت تفسیر، فهم، تبیین الگوهای رفتار انسانی و حل مسائل اجتماعی قابل بررسی است.
از منظر اجتماعی و فرهنگی مطالعة بررسی مسائل ورزشی، هنری و فعالیت فرهنگی در هر جامعه ای را باید نوعی آگاهی به کنش های از ایجاد فعالیت ها و مسائل عمومی دانست، شناخت بروز رفتارهای اعم از رفتار های خود انگیزشی و همراه با بروز استعداد ها و حتی ایجاد احساس شکست در ورزش و یا فعالیت فرهنگی و هنری و تلاش دوباره به منظور جبران قبل و ایجاد امید به موفقیت وتقویت شور و انگیزه های روانی در عرصه حضور، می تواند از مهمترین پیامد های تقویت به مشارکت و فعالیت در برنامه های مراکز فرهنگی و ورزشی باشد.
در این میان اقشاری از جامعه در معرض آسیب های روحی و روانی ناشی از رخداد هایی نظیر فوت والدین بوده و تاثیر منفی این رخداد و فقدان ولی، همواره ذهن و فکر افراد را درگیر خود می نماید، تاثیر این شرایط در دوران خردسالی و نوجوانی بیش از دوران جوانی و میان سالی بوده و این فقدان خود سبب شده است که فرد نسبت به محیط پیرامون خود دچار یک کمبود نقطه اتکا و بی پناهی نماید.و این شرایط به مرور زمان خود آبستن ایجاد شرایط روحی و روانی خاص نظیر ترس از شکست، ایجاد بی انگیزگی، اعتماد به نفس پایین ،خود باوری کم ودر برخی از شرایط گم کردن هویت شخصی نماید. (علوی:19، 1388)
این مسائل سبب شده است که مطالعات و بررسی های دقیق و جامعی روی تقویت ابعاد روحی و روانی این افراد در همان مراحل ابتدای زندگی نظیر دوران خردسالی و نوجوانی صورت گیرد.اهمیت توجه به این مسئله خود سبب ایجاد و ارائه راهکاراهای علمی و تجربی بر اساس مطالعات کاربردی شده است.
ایجاد مراکز و کانون های تحصصی با فعالیت روی محور تقویت مسائل و مشکلات این قبیل از افراد ، مشاوره و ارائه راهکارهای علمی در زمینه های مختلف زندگی، و در نظر گرفتن شرایط تقویت روحیه اعتماد به نفس،خود باوری و هویت یابی در این افراد شده است.[2]
نتایج بسیاری از تحقیقات مبین این مطلب است که در نمونه های آماری مورد مطالعه، داشتن برنامه های ورزشی و تفریحی، ترویج برنامه های شرکت در دوره های فرهنگی و هنری در افراد سبب ایجاد انگیزش،سودمند بودن و خودباوری شده است.
1- اساسنامه تشکیل کانون های فرهنکی ورزشی فرزندان خانواده شهداء و ایثارگران، 1381
[2] Manson et al 2009
مقایسه اعتماد به نفس، خود باوری ، و هویت یابی فرزندان شاهد و ایثارگر با توجه به نقش فعالیت های فرهنگی هنری ورزشی کانون ها-- دو فصل 47 ص