لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه:13
فهرست مطالب
18 درصد محصولات بخش کشاورزی ایران ضایعات است
تولید 112 میلیون تن محصول کشاورزی
خودکفایی در تولید گوشت و شیر
سرمایه گذاری مطلوب در زمینه تولید و پرورش آبزیان
تعریف ضایعات از دیدگاه FAO
علل ضایعات محصولات کشاورزی
کاهش ضایعات محصولات کشاورزی
وضعیت کشاورزی در ایران از دید آمار و ارقام:
کشاورزی ارگانیک و تنوع زیستی(Biodiversity)
تقویت تنوع :
کار با طبیعت :
حفظ سنتها :
حمایت از توسعه پایدار:
تهدیدهای تنوع زیستی :
بهبود بازار فروش:
کاهش تهدیدات
جمهوری اسلامی ایران با تولید حدود 100 میلیون تن از نظر تنوع محصولات کشاورزی رتبه سوم را در جهان دارد.
خبر معاون امور بین الملل و امور آفریقا در وزارت جهاد کشاورزی در سومین اجلاس وزرای کشاورزی همکاری های اقتصادی - منطقه ای (اکو) در تهران گفت: ایران از 66 محصول اصلی کشاورزی/ تولید کننده عمده 25 نوع است که بیشتر انها جزو محصولات باغی هستند.
تنوع اب و هوایی و شرایط تولید مناسب موجب شده است ایران در بسیاری از محصولات کشاورزی مانند خاوریا و محصولات شیلاتی / پسته / زعفران / مرکبات / سیب/ انگور/ خرما/ خشکبار / زیره و غیره از عمده تولید کنندگان و صادر کنندگان جهان شناخته شود.
اجلالی گفت : سرمایه گذاری به عنوان عامل مهم در رشد وجهش اقتصادی از جمله در رشد بخش کشاورزی به حساب می اید.
با وجود آنکه در دهه های اخیر هیچ گاه سهم کشاورزی از سرمایه گذاری 10درصد فراتر نرفته اما در سالهای اخیر سعی شده است با افزایش جاذبه سرمایه گذاری در بخش کشاورزی که اغلب کمتر از نصف سایر بخشها بوده است و با استفاده از ساز و کارهای روزامد مالی و اقتصادی سرمایه گذاری در این بخش افزایش یابد و فرصت های شغلی بیشتری بوجود اید.
به همین منظور برنامه های زیر ساختی به اجرا درامده است و استمرار دارد که از ان جمله می توان افزایش راندمان آب / حفاظت و اصلاح از اراضی/ افزایش تولید و توزیع ادوات و تجهیزات کشاورزی /تامین و استفاده بهینه از نهاده های کشاورزی به ویژه استفاده از بذور مرغوب و مقاوم ، مبارزه با آفات و بیماریها با استفاده از روشهای نوین / توسعه واحدهای تولیدی دامی و شیلاتی / برنامه های پایش / پیشگیری و مبارزه با بیماریهای دامی/ اجرای برنامه های جنگداری و آبخیزداری و انتقال نتایج تحقیقات به واحدهای تولیدی اشاره کرد که هر سال از رشد قابل توجهی برخوردارند.
نتایج همه سیاست ها و برنامه ها موجب شده است همواره حتی در شرایط نامطلوب اقلیمی بخش کشاورزی رشد مثبتی در کشور داشته باشد که در بعضی سالها این رشد به حدود 10درصد نیز رسیده است.
معاون امور بین الملل و امور آفریقا در وزارت جهاد کشاورزی گفت : توسعه و کسب سهم بیشتر از بازار برای این قبیل محصولات تنها در سایه به کارگیری فناوری های نوین بویژه در زمینه فراوری و بسته بندی امکان پذیر است.
البته همزمان تلاشهای زیادی به عمل امده تا موانع تجاری و فعالیت بخش خصوصی برطرف شود و این بخش بتواند با ویژگی های ممتازی که دارد منابع بیشتری را جذب کند و علیرغم تمام توانایی های بالقوه ای که برای توسعه صادرات محصولات کشاورزی وجود دارد و هنوز از انها بهره برداری نشده است.
18 درصد محصولات بخش کشاورزی ایران ضایعات است
بخش قابل توجهی از محصولات کشاورزی اعم از زراعی، باغی، شیلاتی و دامی که با صرف نهاده های مختلف تولید می شوند، به دلایل مختلفی درچرخه تولید تا مصرف دچار ضایعات می شوند.
وضعیت موجود حاکی از آن است که متاسفانه میزان ضایعات در کشورما طبق برآورد کارشناسان امردر بخش های مختلف مذکورمعادل 8/17 درصد است. ضمن آنکه بخش باغبانی با1/28 درصد بالاترین و بخش دام و طیور با 1/6 درصد کمترین میزان ضایعات را به خوداختصاص داده اند.
برنامه فرآوری محصولات کشاورزی در چارچوب مصادیق مصوب هئیت وزیران که توسعه و حمایت از آنها بر عهده وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفته، ظرفیت صنایع موجود را بالغ بر 14 میلیون تن اعلام کرده و مقرراست این رقم تا پایان برنامه به 23 میلیون تن افزایش یابد تا بدین ترتیب زمینه فرآوری 42 میلیون تن محصول کشاورزی در کشور فراهم شود.
در بخش زراعی، سیب زمینی، گوجه فرنگی، سبزی و صیفی جات با حدود 30درصدضایعات بالاترین و حبوبات با 5 درصد کمترین ضایعات را به خود اختصاص داده اند ضمن آنکه درزیر بخش باغبانی، انگوروانجیر با حدود 35 درصد بالاترین وگردو ،بادام وفندوق با 8 درصد کمترین ضایعات رادارند.
تولید 112 میلیون تن محصول کشاورزی
بخش کشاورزی در حال حاضرحدود 15 درصد از تولید ناخالص داخلی، 21 درصد از اشتغال، 22 درصد صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص می دهد.همچنین 801 درصد عرضه مواد غذایی و 90 درصد نیازهای واحد های صنایع تبدیلی را طی دهه اخیر تامین کرده است.
در حال حاضر 85 میلیون تن محصولات کشاوزرزی شامل 5/62 میلیون تن محصول زراعی،5/13 میلیون تن محصول باغی،6/8 میلیون تن محصول دامی و 455 هزار تن محصولات شیلاتی در کشور تولید می شود. نظر به اینکه 66 محصول کشاورزی (41 محصول زراعی و25 محصول باغی) ساختار اصلی تولیدات کشاورزی جهان را تشکیل می دهند. به طورکلی کشور از نظر تنوع تولید محصولات باغی دارای مقام سوم در جهان وازنظر مقدار تولید جزء 10 کشور اول جهان است.
تولید پسته، زعفران، خرما، انار، زردآلو، زرشک دارای رتبه اول در جهان ودر تولیدهندوانه،خیار،فندق،لیمو،بادام،گردو،کشمش دارای رتبه سوم ،درتولید برگ سبز چای، نارنگی، خربزه، گرمک دارای رتبه پنجم ودرانگورو سیب رتبه ششم را دارااست.
خودکفایی در تولید گوشت و شیر
در همین حال، کشور درزمینه محصولات دامی که درردیف فرآورده های اصلی غذایی است نیز بر پایه سیاستگذاری های انجام شده در کشور برای نیل به خودکفایی در خصوص تامین انواع گوشت،شیر،تخم مرغ و عسل به موفقیت های قابل توجهی دست یافته است.
تولید شیر درحال حاضر حدود 6 میلیون تن و تولید گوشت قرمز حدود 800 هزار تن و گوشت مرغ در حدود 800 هزار تن، تخم مرغ بیش از 580 هزار تن،و عسل 28 هزار تن است که مقررشده تا سال 1390 تولید شیربه 12 میلیون تن افزایش یابد.
سرمایه گذاری مطلوب در زمینه تولید و پرورش آبزیان
همچنین حجم تولیدات انواع ماهی در طی دهه اخیر از رقم 300 هزار تن در سال 1370 به 455 هزار تن در سال 1382 رسیده است. افزایش حدود 9 میلیون تنی ظرفیت صنایع تبدیلی و تکمیلی تاپایان سال 88
در حال حاضرظرفیت تولید صنایع تبدیلی وتکمیلی موجود بخش کشاورزی بالغ بر 14 میلیون و 121 هزار تن است که پیش بینی می شود پایان برنامه چهارم توسعه این ظرفیت به 23 میلیون و 377 هزار تن بالغ شود.
لازم به ذکر است که میزان ضایعات امروزه در کشورهای در حال توسعه به یکی از چالش های مشترک تبدیل شده است.
تعریف ضایعات از دیدگاه FAO
هر گونه تغییری در کیفیت که منجر به غیر قابل دسترس شدن و عدم ایمنی محصول شود و در نهایت محصول کشاورزی را برای انسان غیر قابل مصرف کند از دیدگاه سازمان خواروبارجهانی(FAO ) و برنامه محیط زیست ضایعات موادغذایی تلقی می شود.
علل ضایعات محصولات کشاورزی
نامناسب بودن مواد اولیه بسته بندی جهت حمل و نقل، نامناسب بودن وسایل حمل و نقل محصولات کشاورزی(میزان ضایعات محصولات کشاورزی بواسطه نامناسب بودن حمل و نقل 7-3 درصد است)، فقدان ماشین های درجه بندی و با فرسوده بودن دستگاه های موجود(در این قسمت 5/3 الی 5 درصد از محصول ضایع می شود) از علل بوجود آورنده ضایعات محصولات کشاورزی هستند.
محدود بودن امکانات بسته بندی به علت محدودیت امکانات بسته بندی دراین قسمت 2 تا 5/3 درصد از محصولات کشاورزی را ضایع می کند.
مصرف کننده با خرید بیش از حد محصولات کشاورزی و استفاده نکردن به موقع آن عاملی در ایجاد ضایعات تلقی می شود ضمن آنکه کافی نبودن وسایل نگهداری خانگی و ناهماهنگی مصرف واقعی در خانواده نیز در این امرتاثیرگذار است.
کاهش ضایعات محصولات کشاورزی
چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در سال 1404 هجری شمسی ابلاغی مقام معظم رهبری برخورداری از سلامت،رفاه و امنیت غذایی است لذا برای دستیابی به این مهم درافق سال 1404 در گام اول پنجساله توسعه، قانونگذاردر ماده 18 لایحه برنامه مذکور دولت را مکلف کرده ظرف مدت 6 ماه پس از تصویب این قانون برنامه توسعه بخش کشاورزی و منابع طبیعی کشور را به محوریت خودکفایی درتولید محصولات اساسی کشاورزی، تامین امنیت غذایی، اقتصادی کردن تولید و توسعه صادرات محصولات کشاورزی، ارتقاء رشد ارزش افزوده بخش کشاورزی حداقل به میزان 5/6 درصد را تهیه و و اجرا کند. از جمله این اقدامات کاهش 50 درصدی ضایعات در بخش کشاورزی است.
وزارت جهاد کشاورزی هم طبق لایحه برنامه چهارم (ماده 84) سند ملی توسعه بخش کشاورزی و منابع طبیعی را در برنامه چهارم توسعه تدوین کرده است بطوریکه کاهش ضایعات محصولات کشاورزی و برنامه توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی بر اساس اهداف ماده قانونی مذکور دنبال می شود.
راه اندازی نظام تضمین کیفیت محصولات کشاورزی تا کاهش ضایعات مربوط به تولید و مازاد ظرفیت، کاهش ضایعات مربوط به تاخیرهای زمانی عملیات پس از برداشت، کاهش ضایعات مربوط به حمل و نقل، کاهش ضایعات ذخیره سازی و نگهداری، کاهش ضایعات مربوط به فرآیند، کاهش ضایعات مربوط به تولید محصولات معیوب ناشی از ارتقاء سواد تغذیه ای در کشور از فعالیت های محوری برنامه کاهش ضایعات محصولات بخش کشاورزی به شمار می آیند.
از دیگر سو، انرژی حاصل از تولید داخلی و واردات محصولات کشاورزی حدود 4521 کیلوکالری است و در نهایت مقدار انرژی که برای مصرف انسان عرضه شده معادل 3535 کیلو کالری است که بخش قابل توجهی از این کاهش ناشی از ضایعات محصولات کشاورزی تلقی می شود.
اما باز هم مواد غذایی با متحمل شدن 20 درصد افت و ضایعات توسط خانوارها دریافت می شوند که البته بیشتر نیاز متوسط یک فرد ایرانی انژی است.
به هر حال، سیاست دولت باید در راستای کاهش هزینه مبادله قرار گیرد و با ارائه تسهیلات لازم نظیر شفافیت قیمت محصولات کشاورزی،اعتبارات بانکی مناسب،حمل و نقل جاده ای و نیز از طریق ابزارهایی مانند کاهش سوبسید وتعیین قیمت تضمینی از ضایعات جلوگیری کند آنچه در این مقوله مهم است بکارگیری راهکارهای عملی است به طوریکه انجام این امر با کمترین آسیب برای مصرف کننده همراه شود
مقاله در مورد کشاورزی ایران