مقدمه: امروزه پژوهشهای کیفی با توجه به ارائه نتایج تفسیری و معنایی، مقبولیتی عام یافتهاند. امکان پژوهش بر روی مفاهیمی چون تجارب زنده، هیجانات و احساسات، تحرکات اجتماعی، تعاملات بین افراد و جوامع، کشف علل ظهور و از بین رفتن پدیدههای اجتماعی، همه و همه انگیزهای مضاعف و زمینهای مساعد برای گرایش پژوهشگران به این گونه پژوهشها به وجود میآورند. بر این اساس ابزارهای لازم جهت انجام چنین تحقیقاتی روز به روز در حال گسترش میباشند.
روش کار: این مقاله به روش مروری بر متون تهیه شده است. پژوهش کیفی از منظر صاحبنظران به طور کلی مورد بحث قرار گرفته شده است و به زمینه های کاربرد رویکرد کیفی در پژوهشهای رشته کتابداری و اطلاع رسانی اشاره شد. همچنین به اصول پژوهشهای کیفی از منظر کارکردهای نرم افزاری پرداخته شد، و در پایان چند نمونه پرکاربرد از نرم افزارهای تحلیل دادههای کیفی بطور مفصل معرفی شده اند.
یافتهها: با توجه به اینکه پژوهشهای کیفی اساساً به مطالعه افراد و پدیده ها در محیط طبیعی خود آنها میپردازد و تعامل با عوامل مورد بررسی، با توجه به خصوصیات خودشان صورت میپذیرد، و ارائه نتایج به صورت تفسیری است، همچنین اصول و قواعد از پیش تعیین شده و استانداردی برای روش شناسی و تحلیل دادهها(مانند پژوهشهای کمّی)، وجود ندارد، باعث ایجاد نگرانی از غیر قابل اطمینان بودن نتایج و ورود قضاوتهای شخصی محقق به جریان تحقیق میشود. لذا بهرهگیری از ابزارهای استاندارد تحلیل دادهها(نرم افزارهای تحلیل دادههای کیفی) جهت اطمینان از صحت نتایج- همانند تحقیقات کمّی- لازم و ضروری است.
بحث: نرم افزارهای تحلیل دادههای کیفی به استانداردسازی پژوهشهای کیفی میپردازند. این نرم افزارها گرچه اصول و قواعدی خاص، برای تحلیل داده ها ارائه نمیدهند، ولی با نظارت بر مسیر انجام پژوهش(جمعآوری دادهها، سازماندهی دادهها، ارائه گزارشها و...) به وضعیت گاه آشفته آن سر و سامان میبخشند.
در این مقاله به بررسی روش های کیفی و نرم افزارهای تولیدی برای داده های کیفی پرداخته می شود این مقاله در 14 صفحه ارائه گردیده است.
مروری بر پژوهش کیفی و نرم افزارهای تحلیل داده های کیفی