طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برخورداری از خدمات سلامت، حق همه آحاد مردم است. برخورداری از خدمات درمانی و مراقبتی منجر بهبود کیفیت زندگی و یا طول عمر بیماران میشود و چنین پدیده‌ای در مبتلایان به
اچ آی وی نیز کاملا به اثبات رسیده است. این امر بخصوص در مورد درمان ضدرترو ویروسی مشاهده شده است. ارائه صحیح درمان ضدرترو ویروسی مؤثرترین راه افزایش طول عمر بیماران است. برخورداری از این خدمات نه تنها موجب بهره‌مندی بیمار میشود، بلکه به کنترل همه‌گیری هم کمک می‌کند. چرا که بهبود کیفیت زندگی و طول عمر بیماران یکی از مؤثرترین راههای کاهش انگ وتبعیض ناشی از اچ آی وی است. کاهش انگ وتبعیض باعث تسهیل مراجعه مبتلایان وافراد در معرض خطر به سرویس های خدمات پیشگیری ومانع زیرزمینی شدن همه گیری می گردد وبه این ترتیب به کنترل همه گیری کمک می کند. اما خدمات درمانی و مراقبتی و بخصوص درمان ضد رترو ویروسی برای آنکه بتواند موثر باشد باید با سطح کیفی مطلوبی ارائه شود. وجود دستورالعمل های خدمات درمانی و مراقبتی یکی از ضروریات دستیابی به سطح کیفی مطلوب خدمات است. هدف از تدوین این دستورالعمل که بخشی از مجموعه رهنمودهایی است که برای ارائه خدمات بالینی مراقبتی، درمانی، پیشگیری و حمایتی در سطح مراکز ارائه این خدمات به بیماران مبتلا به اچ آی وی تدوین شده است، دستیابی به این مهم است. هر دستورالعمل حاصل ساعت ها تلاش تعداد زیادی از همکارانی است که در تهیه آنها مشارکت داشته اند. مرکز مدیریت بیماریها وظیفه خود می داند که به کلیه ایشان سپاس فراوان خویش را اعلام کند. امید است این دستورالعمل ها بتواند منجر به ارتقاء سطح خدمات شود و به کنترل همه گیری کمک کند.
روش تدوین متن: پیش نویس اولیه این متن بر اساس تصمیم کمیته علمی مراقبت و درمان بیماران مبتلا به
اچ آی وی و ایدز (مرکز مدیریت بیماری های وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی) در مرکز تحقیقات ایدز ایران تدوین شد. بدین منظور کمیته ای در مرکز تحقیقات ایدز ایران تشکیل گردید. این کمیته با استفاده از جستجوی الکترونیکی به زبان انگلیسی در گوگل اسکولار، مد اسکیپ و مد لاین پرتکل های درمانی مهم دنیا و مقالات کلیدی مرتبط را یافت. سپس با مرور و مقایسه این داده‌ها، پرتکل‌ها و مقالات و استفاده از تجربه پرتکل قبلی، پیش‌نویس اولیه با توجه به شرایط ایران و امکانات موجود تدوین شد. این
پیش نویس در مرکز مدیریت بیماریها وکمیته علمی مراقبت و درمان بیماران مبتلا به اچ آی وی و ایدز مرور شد و در نهایت توسط کمیته علمی مراقبت و درمان بیماران مبتلا به اچ آی وی و ایدز به تصویب رسید و سپس به زبان فارسی ترجمه شد. به هنگام ترجمه متن به زبان فارسی، از ترجمه برخی از جداول به زبان فارسی، با توجه به سهولت استفاده از آ نها در شکل کنونی صرف نظر شد.
در 50 تا70 درصد بیماران مبتلا به عفونت اولیه اچ آی وی، حدود سه تا شش هفته بعد از تماس با ویروس، یک سندرم شبیه به مونونوکئوز ایجاد می شود(شکل2). این دوره با ویرمی شدید همراه است و طی یک تا سه هفته پاسخ ایمنی به اچ آی وی ایجاد می شود. اگرچه ایمنی ویژه اچ آی وی که طی این دوره ایجاد می شود با کاهش ویرمی همراه است ولی نمی تواند به ریشه کنی کامل ویروس بیانجامد. هر چند گروه قابل توجهی از بیماران سندرم حاد ضدرتروویروسی را تجربه نمی کنند، ولی حوادث فوق در اغلب بیماران رخ می دهد.
1-2- دوره پنهان
پس از عفونت اولیه، انتشار ویروس، ظهور ایمنی ویژه اچ آی وی و توقف ظاهری تکثیر ویروس، اغلب بیماران یک دوره نهفته که سالها طول می کشد را تجربه می کنند. اما کلمه «نهفته» گمراه کننده است، چرا که طی این دوره سیستم ایمنی در همه بیماران تخریب می شود. این تخریب بخصوص با کاهش سلول های CD4 تظاهر می یابد. اگرچه این تخریب حتی بدون سطح بالای ویرمی رخ می دهد، اما به نظر می آید تکثیر ویروس در ارگان های لنفوئید همراه با طیفی از وقایع ایمنی که مسقیم و غیر مستقیم توسط ویروس ایجاد میشود در آن نقش دارد. بنابر این در طی این دوره «نهفته»، بیماری در حال پیشرفت است.
1-3- بیماری آشکار بالینی
تخریب پیشرونده سیستم ایمنی که در اغلب بیماران رخ میدهد، سرانجام به بیماری آشکار بالینی و یا ایدز با علائم و نشانه های زمینه ای پایدار و شدید یا عفونت ها یا بدخیمی های فرصت طلب می انجامد. استثنای ارتباط بین تخریب سیستم ایمنی و بیماری آشکار بالینی ،لنفادنوپاتی جنرالیزه پایدار- در اثر پاسخ ایمنی شدید به ویروس- وسارکوم کاپوزی- تحت تاثیر تعامل پیچیده فاکتورهای رشد- وبیماریهای نورولوژیک- احتمالا تحت تاثیر ویروس و محصولات آن -است. از سال 1996 با معرفی بازدارنده های پروتئاز در درمان ضد رتروویروسی، پی آمد عفونت اچ آی وی متحول شده است. میزان مرگ ایدز در ایالات متحده تا سال 1996 ، دوازده درصد و تا سال 1997، 47% کاهش یافت. بررسی های متعددی نشان داده اند که در فاصله زمانی 1996 تا 2000 در ایالات متحده آمریکا، مرگ ناشی از ایدز، عفونت های فرصت طلب و بستری ناشی از آن 60 تا 80 درصد کاهش یافته است.
2- ارزیابی اولیه و دوره‌ای بیمار
شرح حال دقیق اولیه و انجام معاینه فیزیکی حتی در صورت در دسترس بودن پرونده پزشکی اهمیت دارد. این بهترین فرصت برای درک کامل وضعیت فرد مبتلا به HIVو شرایط جسمی و روحی او و همچنین ایجاد و تثبیت پایه های ارتباط مستمر با بیمار است. با ارزیابی دقیق می توان بسیاری از شرایطی که فرد مبتلا به نقص ایمنی را در معرض خطر بیماری قرار می دهند، در مراحل اولیه کشف کرد. ارزیابی اولیه بیمار باید شامل موارد زیر باشد:
- شرح حال و سوابق دقیق فردی، خانوادگی و طبی
- معاینه فیزیکی
- بررسیهای آزمایشگاهی و بررسیهای دیگر و در صورت لزوم معاینات تخصصی
برای مرور دقیق موارد فوق به ضمیمه های 1 تا 5 مراجعه کنید.
- مشاوره درباره موارد مربوط به زندگی با HIV
کنترل مناسب بیمارانی که با HIV/AIDSزندگی می کنند یک روند جامع مادام العمر با تکیه بر نیازهای بیماران است و باید شامل موارد زیر باشد:
- پایش وضعیت سلامت بیمار
- شروع به موقع درمان ضد رترو ویروسی ART و ادامه آن
- پیشگیری و درمان عفونتهای فرصت طلب (OIs) سایر عفونتها و بیماریی های هم زمان
- حمایت روانی
- حمایت پایبندی به درمان (Adherence)
- مشاوره
- در صورت لزوم ارجاع برای ادامه مراقبت
مشاوره با بیمار از اجزای لازم روشهای کنترل بیمار است. اگر چه این رهنمود برای پایش وضعیت سلامت و درمان ضد رترو ویروسی تدوین شده است ولی با توجه به اهمیت مشاوره از جنبه های مختلف بیماری HIV ، رئوس این مشاوره در زیر ارائه می شود. مشاوره با ارزیابی و بحث درباره شرایط اجتماعی بیمار آغاز می شود و ممکن است پیش بینی کننده وضعیت همکاری طی درمان باشد.
مشاوره شامل موارد زیر است:
- وضعیت و کیفیت مشارکت
- وضعیت استخدام، نوع کار و شرایط آن
- افرادی که باید از وضعیتHIV مطلع شوند.
- افرادی که کارکنان مراقبتهای بهداشتی می توانند با آنها در باره مسائل مرتبط باسلامتی بیمار صحبت کنند.
- روابط خانوادگی
- دسترسی به یخچال برای ذخیره سازی مطمئن داروهایی که نیاز به نگهداری در یخچال دارند.
- عوامل مربوط به سبک زندگی که ممکن است با درمان تداخل داشته باشند.
ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی که با مبتلایان به HIV مشاوره می کنند باید از بحث درباره بعضی اطلاعات و فهم بیمار مطمئن شوند:
- کاهش خطر (آمیزش جنسی مطمئن، شیوه تزریق و غیره) باید توضیح داده شود. از جمله خطر آمیزش جنسی بدون کاندوم با شریک جنسی HIV مثبت که ممکن است منجر به اضافه شدن عفونت با یک سوش دیگر HIV و احتمال مقاومت به داروهای ضد رترو ویروسی(ARVS) شود.
- در صورت منفی بودن سرولوژی توکسو پلاسما راههای انتقال و نحوه جلوگیری از عفونت باید توضیح داده شوند. (از جمله خطرات همراه با حیوانات خانگی)
- از آنجا که عفونت های همزمان HIV/HBV و HIV/HCV شایعند و وجود مشکلات طبی اضافی با این ویروس ها، باید بر پیشگیری از آنها تاکید شود و همچنین توصیه برای کاهش خطر آسیب کبدی و پیشگیری از انتقال مادر به جنین (MTCT) اهمیت دارد .
- بیماران باید از علائم عفونتهای فرصت طلب احتمالی آگاهی داشته باشند و برای ارزیابی بیشتر تشویق شوند.
- لازم است درباره اهمیت توقف مصرف مواد با مصرف کنندگان صحبت شود. در صورت عدم تمایل به قطع مصرف و یا قادر نبودن بیمار به قطع دارو، باید درباره مزیتهای اقدامات کاهش آسیب صحبت شود. از جمله مزیتهای کاهش مصرف مواد، عدم تزریق، عدم استفاده از سوزن و سرنگ و یا سایر وسایل مشترک در تزریق و درمان اعتیاد دارویی (مانند درمان جایگزینی متادون) بحث شود.
- براساس ارزیابی شرایط اجتماعی، باید بیمار به عادات روزانه بهداشتی، خواب، تغذیه، ورزش و تشویق شود.
4- مرحله‌بندی سازمان جهانی بهداشت
تعریف مورد مبتلا به HIV و مرحله بندی بالینی در سال 1990 توسط سازمان جهانی بهداشت ارائه شد و در سال 2005 مورد تجدید نظر قرار گرفت. این مرحله بندی بر اساس یافته های بالینی مو ثر در تشخیص، ارزیابی و درمان HIV/AIDS است و نیازمند شمارش سلولهای CD4 نیست.
این سیستم مرحله بندی در بسیاری از کشورها برای تعیین واجدین شرایط درمان ضد رترو ویروسی به کار میرود. مراحل بالینی از 1 تا 4 به صورت پیشروی از عفونت اولیهHIV به عفونت پیشرفته HIV طبقه بندی
می شوند. ( جدول 1) این مراحل از روی علائم خاص یا شرایط بالینی تعریف می شوند. برای کاربرد سیستم مرحله بندی سازمان جهانی بهداشت ،نوجوانان و بزرگسالان به عنوان افراد بالای 15 سال تعریف می شوند.
- شروع درمان ضد رترو ویروسی
اهداف درمان ضدرتروویروسی عبارتند از:
- دستیابی به حداکثر سرکوب بادوام ویروس، 2. حفظ عملکرد ایمنی یا به حال اول برگرداندن آن، 3.بهبود کیفیت زندگی و 4.کاهش موربیدیتی و مورتالیتی ناشی از HIV .
در مناطقی از دنیا که به ARVs دسترسی دارند، درمان موثر ضد رترو ویروسی (ART) شامل سه داروی ضدرتروویروسی(ARVs) یا بیشتر، میزانهای سلامت و بقای بیماران مبتلا به HIV را بسیار بهتر کرده است. در کشورهای پیشرفته بیش از20 نوع داروی ضد رترو ویروسی در اشکال دارویی مختلف بصورت مجزا و یا ترکیبی در دسترسند. در حال حاضر 12 نوع ARV در جمهوری اسلامی ایران در دسترس است. برای تجویز رژیمهای مؤثر درمانی می توان از ترکیبی از این داروها استفاده کرد. ART محدودیتهایی دارد. ART عفونت HIV را به طور کامل مداوا نمی کند و مستلزم مصرف داروهای متعدد به مدت طولانی (معمولا مادام العمر) است. رژیم های ART گران قیمت هستند و ممکن است باعث انواع عوارض جانبی نا مطلوب (گاه شدید) شوند و برای مؤثر بودن و جلوگیری از ظهور مقاومت، نیازمند پایبندی دقیق بیمار به درمان است و متاسفانه شکست در آن ناشایع نیست (به دلیل همکاری ناقص و یا سایر عوامل). شکست یک رژیم ARV در صورت همراهی با مقاومت دارویی معمولا به این معنی است که رژیم های بعدی هم کمتر احتمال موفقیت دارند.
1- 5- ارزیابی برای شروع ART
تصمیم گیری های اساسی زیر انجام شود:
- بیمار در این مقطع زمانی احتمالا از درمان سود خواهد برد یا نه؟
- بیمار در حال حاضر تمایل به شروع ARV دارد یا نه؟ (گزینه قبول یا رد درمان در نهایت به بیمار بستگی دارد.)
- پایبندی بیماربه درمان بارژیم ARV محتمل است یا نه؟ (مشاوره درباره پایبندی به درمان با یا بدون روانپزشک ممکن است بتواند به این ارزیابی کمک کند و در صورت در دسترس بودن باید ترتیب ملاقات داده شود.) بیمار حق عدم شروع یا به تعویق انداختن ART را دارد. این تصمیم نباید بر جنبه های دیگر مراقبت تاثیری داشته باشد و برای بیمارانی که معیارهای درمان را دارند و از شروع آن خودداری می کنند باید در هر ویزیت، دوباره ART پیشنهاد شود. اگر مسائل بهداشت روانی، اعتیاد و یا وضعیت اجتماعی بیمار مانع پایبندی به درمان باشند، ارجاع لازم برای حل آنها و ارزیابی مجدد موانع پایبندی در فواصل منظم انجام می شود.
شامل 96 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود تحقیق ارزیابی بیمار مبتلا به HIV, AIDS ودرمان ضدرتروویروسی در بزرگسالان و نوجوانان