عنوان:
نقش آموزه های دینی در تربیت
با فرمت قابل ویرایش word
تعداد صفحات: 85 صفحه
تکه های از متن به عنوان نمونه :
فهرست
عنوان صفحه
چکیده..............................................................................................................................................................................
واژههاى کلیدى..............................................................................................................................................................
مقدمه................................................................................................................................................................................
تعریف تربیت دینى..................................................................................................................................................
ضرورت و فایدهى اصل تربیتى..................................................................................................................................
ویژگىهاى حاکم بر اصول تربیتى............................................................................................................................
ارتباط اصول با دیگر عناصر نظام تربیتى................................................................................................................
منابع اکتشاف اصول تربیت اسلامى.........................................................................................................................
نقش دین در تربیت فرزندان......................................................................................................................................
مفهوم شناسی دین و تربیت......................................................................................................................................
مفهوم دین.......................................................................................................................................................................
مفهوم تربیت...................................................................................................................................................................
تربیت دینی.....................................................................................................................................................................
تربیت قبل از تولد.........................................................................................................................................................
دقت در انتخاب همسر.................................................................................................................................................
شرایط انتخاب همسر...................................................................................................................................................
بعد از تولد و دوران طفولیت....................................................................................................................................
اصول تربیت....................................................................................................................................................................
وظایف تربیتی والدین از دیدگاه قرآن و حدیث....................................................................................................
اهمیت تربیت خانواده در قرآن و حدیث................................................................................................................
وظایف تربیتی والدین...................................................................................................................................................
بحث و نتیجه گیری......................................................................................................................................................
سخن پایانی.....................................................................................................................................................................
منابع..................................................................................................................................................................................
چکیده
این مقاله، پس از تعریف اصل و بیان ضرورت آن در مباحث تعلیم و تربیت، به ویژگىهاى حاکم بر اصول تربیتى مىپردازد، و سپس اصولى از قبیل: خدامحورى، تعبدمدارى، متربىمحورى، زندگى محورى، فردمحورى، عملگرایى، اخلاقمدارى، سعىمحورى، اعتدالگرایى، محبتمحورى، نظارتمدارى، خوف و رجا، مرگاندیشى، آخرتاندیشى و آرمانگرایى را مورد بررسى قرار مىدهد و در پایان به دس دین اسلام اهمیت فوق‌العاده برای تربیت فرزندان قائل شده است پیشوایان دینی ما در قالب روایات متعددی به ضرورت و اهمیت تربیت فرزندان اشاره نموده‌اند و تأکید فراوان بر آن دارند.
این مقاله به نقش آموزه‌های دینی در تربیت فرزندان در سه مرحله می‌پردازد، در مرحله اول به مقدمه و مفهوم دین و تربیت، قبل از تولد مثل دقت د ر انتخاب همسر و شرایط آن، مباشرت و دوران بارداری بررسی شده است.
مرحله دوم: بعد از تولد و دوران طفولیت مانند نقش شیر مادر در تربیت فرزند، دین اسلام و شیر مادر، خواندن اذان و اقامه در گوش کودک، کام برداشتن، نام‌گذاری، عقیقه و ختنه را مورد بررسی قرار دادیم.
مرحله سوم: توجه به نیازهای اساسی و عاطفی کودکان و نوجوانان همانند ابزار محبت، امنیت خاطر، تحسین کارهای آنان، بها دادن به آنها و ورزش، آموزش قرآن، نماز، روزه، احکام واحادیث وحکمت و در آخر نیز به جمع‌بندی و نتیجه‌گیری عناوین و محتوای مطالب فوق پرداخته‌ایم.تآوردهاى تربیتى این اصول مىپردازد.
واژههاى کلیدى: اصول تربیتى، تعلیم و تربیت اسلامى، اخلاق، فطرت، انسانشناسى.
مقدمه
وجود اصول و قواعد کلّى در مناسبات انسانى و مرجعیت آن براى تفسیر رفتارها آنچنان آشکار است که غالباً نیازى به بیان تشریحى آن وجود ندارد. بدیهى است که هیچ کنش و واکنش انسانى نمىتواند در خلأ و بدون ضابطهاى مشخص آغاز، و بىهدف پایان پذیرد. رفتارهاى یکسان زیادى مىتوان یافت که خاستگاه واحدى ندارند؛ به منظور متفاوتى انجام مىشوند و احتمالاً نتایج مختلفى نیز به بار مىآورند.
امر تربیت که یکى از زمینههاى مهم در مناسبات انسانى است نیز از این قاعده مستثنا نیست. نحلهها و مکاتب تربیتى هیچگاه خود را فارغ از چارچوبهاى بنیادین و اصول نظرى معرفى نمىکنند. حتى مکتبهایى چون رفتارگرایى، که بر رفتار تأکید مىکنند و اهداف کلى و آرمانى را چندان قابل مطالعه و تحقیق نمىدانند، نیز هرگز ادعایى در شکستن حصر قواعد و اصول کلى حاکم بر رفتار را ندارند؛ چرا که پذیرش همین قواعد و اصول کلى سبب امتیاز و تشخیص مکاتب تربیتى و جدایى آنها از یکدیگر مىشود. آنچه همه، بر سر آن اتفاق نظر دارند داشتن هدف و روشهاى متناسب با آن است. انتخاب هدفهاى تربیتى ریشه در نوع انسانشناسى مختلف دارد و هدفها، تعیینکننده نوع روشهاى تربیتىاند. بنابراین، مىتوان هماهنگى اصول را با مبانى انسانشناسى از طریق هدف و غایتشناسى کاملاً توجیه کرد. به بیانى واضحتر منشأ انشقاق اصول، اهدافى است که همواره از زوایاى درک موقعیت انسان در جهان بر اساس رویکردهاى گوناگون به او و جهان دریافت شده است. با توجه به آنچه بیان شد، حداقل مفاهیمى که در دستور کار هر مکتب تربیتى قرار مىگیرد عبارت است از: مبنا، هدف، اصل و روش. شناخت مفاهیم مزبور و درک نحوه ارتباط آنها نسبت به یکدیگر و کارکرد متمایز هر یک در زمینهى تربیت، ما را به ساخت چارچوب یا نظام تربیتىِ مشخص رهنمون مىسازد؛ چارچوبى که فرایند تربیت در آن آغاز، و به سرانجامى متناسب با شاخصهاى آن، نایل مىشود.
شخصیت فرزندان از همان دورة کودکی و خردسالی تکوین می‌‌یابد و ابزارها و شیوه‌های گوناگونی در جهت تربیت فرزند از نظر شخصیت پدر و مادر و اطرافیان شیر مادر، لقمه و... در علوم تربیتی و به خصوص در روایات و متون دینی وجود دارد و از آنجایی که موضوع دین رفتارهای اختیاری و ارادی افراد بشر میباشد بنابراین راهکارهای تربیتی رفتاری و کنترل رفتار افراد نیز جزء حوزه مباحث دینی به حساب می‌‌آید و به عبارتی موضوع دین هدایت و مهار رفتار و اعمال انسانها در چارچوب دین میباشد و از این رو قلمرود دین هدایت، تربیت و تنظیم رفتار کودکان را نیز در بر می‌‌گیرد زیرا که تمام احکام دینی مبتنی بر مصالح و مفاسد است و هر یک از دستورات دین و تکالیف شرعی همانند واجبات و محرمات دارای آثار تربیتی است، که ما در این نوشتار سعی کردیم مطالب را پیرامون نقش دین در تربیت فرزندان ارائه بدهیم.
تربیت مفهومی است بی پایان و بی‌کرانه که تمامی شئونات حیات انسانی را در بر می‌گیردو همین بی کرانگی و بی نهایتی در مفهوم تربیت، موجب اشکال و مانعی بزرگ در تدوین نظام‌تربیتی است. زیرا نه در محصوره زمان محدود میشود و نه در محصوره مکان. نه در محدوده خانه‌می‌گنجد و نه در محدوده مدرسه. فراتر از محیط، وسیعتر از عالم و عمیقتر از اعمال و بواطن‌سرشت انسانی است.
هر کجا که انسان می‌تواند در درون خود یا در عالم بیرون، در ملکوت یا در ناسوت سراغ‌بگیرد و سربکشد، در آنجا انسان از حضور تربیت در رفتار خود ناگزیر است و تجلی تربیت دررفتار اوست که زمینه دستیابی انسان را به تمامی ابعاد هستی و اعماق آن فراهم می‌نماید.
تربیت ریشه در هزاران نسل قبل از تولد هر انسان دارد و سایه تاثیر آن بر هزاران نسل بعد ازمرگ انسان نیز ادامه خواهد داشت.
چگونگی تربیت در اعتقادات، در سیاست، در اقتصاد، در جنگ، در صلح، در هنر، درادبیات، در علوم و در روابط انسانها، در جامعه و در رشد و تعالی انسانها، در تکنولوژی، درمدیریت تأثیر مستقیم دارد و نیز عدم تربیت اسلامی در سقوط انسانها و جوامع انسانی نقش‌تعیین کننده دارد. تربیت بر خصوصی‌ترین حالات و درونی‌ترین خاطرات انسانی ناظر است ومتقابلا تمامی عناوین فوق در تشکل و شاکله تربیت سهم دارند.
پیچیدگی تربیت آن چنان است که نه تنها به صدها و هزاران عوامل و بیشتر از آن بستگی‌دارد، بلکه در یک تعمق بیشتر ملاحظه میشود که آنچه که در هستی نقش دارد، در تربیت نیزنقش دارد و حتی آنچه که در هستی وجود دارد در تربیت نقش دارد تا آنجا که ممکن است تنهایک نگاه به آسمان نقش تعیین کننده‌ای در تربیت و سرنوشت یک انسان داشته باشد.
این بی کرانگی و این گسترش و این بی نهایتی در مفهوم تربیت موجب گشته است که‌بسیاری از کارشناسان و دانشمندان تعلیم و تربیت در جهان از جمع بندی مفهوم تربیت، نقش‌تربیت، عوامل تربیت، آثار تربیت، تجلیات تربیت عاجز بمانند و به تعاریف سطحی و با تسامح‌بسیار بسنده کنند.
اینکه تربیت از کجا شروع میشود و به کجا ختم میشود چیزی نیست که هر مغز ساده‌اندیشی بدان دسترسی پیدا کند.
اینکه عوامل تربیت و محدوده عمل تربیت و میزان تاثیرات تربیت چگونه بررسی ومعرفی شود، کاری است بس دشوار.
لذا هر یک از دانشمندان عالم گوشه‌ای از اقیانوس تربیت را مورد توجه قرار داده‌اند و درآن به غواصی و تحقیق پرداخته‌اند.
از هزاران عناوین مستمر در رابطه با تربیت، تنها یک یا چند عنوان را مورد تحقیق و بررسی‌قرار داده‌اند.
نظام تربیتی شامل تمامی عناوین و مفاهیمی است که در بالا بدآنها اشاره شده است.
تمامی رشته‌های روانشناسی در نظام تربیتی نقش دارد.
تمامی مباحث ژنتیک و بیولوژیکی و فیزیولوژیکی و بهداشتی در تدوین نظام تربیتی نقش‌دارد.
تمامی مباحث اخلاق نظری و عملی در تدوین نظام تربیتی نقش دارد.
تمامی مباحث اعتقادی و مذهبی و مکتبی در تدوین نظام تربیتی نقش دارد.
تمامی مباحث حکمت و فلسفه و جهان بینی در تدوین نظام تربیتی نقش دارد.
تمامی مباحث و مفاهیم عرفانی در تدوین نظام تربیتی نقش دارد.
تمامی مباحث قرآنی و تفسیری و روایی و مأثورات ائمه معصومین علیه السلام و متون‌اسلامی در تدوین نظام تربیتی نقش دارد.
شاید همین گستره حیرت‌انگیز موجب گشته است تا در جمع بندی و تدوین نظام تربیتی‌اسلام تاخیری بیشتر از بیست و هفت سال رخ دهد.
محققانی که مایلند در این زمینه قلم بزنند باید تمامی اندیشه و مطالعات و اوقات خود درطول چندین سال متمادی را وقف تحقیق در این باره نمایند و به صورت فعال و پرکار و البته‌همراه با ذوق و ابتکار و علمی، وجود خود را وقف بررسی جوانب نظام تربیتی نمایند.
اما بهرحال تربیت اسلامی، نظام لازم دارد و اساساً بدلیل بی کرانگی تربیت، باید نظامی‌تدوین شود تا برنامه‌ریزان و مجریان و مربیان تعلیم و تربیت را از بی برنامگی یا یکسونگری‌محافظت نماید.تحقق تربیت با مفهوم مقدس و اسلامی آن به مراتب پیچیده‌تر و مشکلتر ازتحقق آموزش در نظام آموزشی میباشد. لذا نیازمند به تشکیلاتی وسیعتر و برنامه ریزیهای‌گسترده‌تر از نظام آموزشی فعلی میباشد.
بعنوان مثال آموزش ریاضیات و پرورش ذهن و استعداد ریاضی متربی وقتی محقق خواهدشد که از برنامه ریزی منسجم و عمیق برخوردار باشد، بودجه، کتاب، فضای آموزشی داشته‌باشد، لوازم کمک آموزشی، تربیت معلم، آموزش ضمن خدمت، کتب راهنمای معلم و اساتیدشایسته داشته باشد، نظام ارزشیابی داشته باشد. تحقیقات کافی در زمینه آموزش ریاضیات انجام‌پذیرد و مواد آموزشی و روشهای تدریس هماهنگ با روانشناسی رشد و روانشناسی یادگیری ودر عین حال متناسب برخوردار باشد. در مورد آموزش علوم طبیعی نیز چنین است. در باره‌آموزش ادبیات و هنر نیز چنین است.
این در حالی است که آموزش این مواد نیاز به انقلاب درونی و درگیری با اعماق روح وروان ندارد. در حالی که تحقق تربیت اسلامی بسی پیچیده‌تر و بسی نیازمند به تحقیقات بیشتر وبرنامه ریزیهای اساسی‌تر و امکانات و فضای آموزشی و لوازم آموزشی بیشتر میباشد بعنوان مثال‌تحقق ملکه راستگویی در شخصیت متربی و یا تحقق ملکه تعاون، و یا ملکه نماز و تعبد و یا ملکه‌رعایت حقوق دیگران و یا ملکه انضباط و نظم، ملکه طهارت و نظافت، ملکه سخاوت وشجاعت و ایثار، ملکه ادب در سخن و رفتار و نیز ملکه خردمندی و دانایی، ملکه ظلم ستیزی وگردن فرازی در مقابل متکبرین، ملکه حیا و عفت، ملکه غیرت و روح حماسی در دفاع از نوامیس‌و مقدسات و میهن و اسلام در مقابل متجاوزین، ملکه کار و تلاش و نیز دیگر آداب و ارزشهای‌بیشماری که در تربیت اسلامی مطرح است، مواردی است که با تمامی وجود و اعماق روح وروان و حتی محیط و خانواده دانش‌آموز مرتبط میباشد و ممکن است با تمامی اینها درگیر شود.لذا انتقال مواد تربیتی و تحقق بخشی در شخصیت متربی از چنان پیچیدگی عجیبی برخورداراست که جز با برنامه ریزیهای وسیع و پیچیده و تدوین نظامی به مراتب پیچیده‌تر از نظام آموزشی‌امکان‌پذیر نیست.
از طرف دیگر در تحقق برنامه‌های تربیتی به دلیل آنکه سعی و تلاش متربی یعنی‌دانش‌آموز یا دانشجو اصلی‌ترین سهم را در تحقق آن دارد، به مراتب پیچیده‌تر و مشکلتر ازآموزش مواد درسی و نظری و فنی میباشد، و نیاز به کارشناسیهای بسیار ظریف و دقیق و برنامه‌ریزی شده دارد. و هرگز نمی‌توان مفاهیم فوق را تنها با نصیحت در کلاس اخلاق، در رفتاردانشجو یا دانش‌آموز متجلی نمود.
زیرا دانش‌آموز و دانشجو لااقل در آموزش ریاضی و فیزیک و یا ادبیات با درون خویش‌درگیر نمی‌شود و در جهت تسخیر یک عامل خارجی است ولی وقتی می‌خواهد تکبر را ترک کندو یا تقوی را پیشه سازد با درون خودش باید درگیر شود. ثانیا وقتی فیزیک یا ریاضی را آموخت،مشکل او حل شده است و مانع برطرف گشته است ولی در مورد مواد تربیتی و اخلاقی وارزشهای انقلابی و دینی، پس از آنکه دانش‌آموز مفهوم صحیح مثلا تقوی را کاملا درک کرد، وآموخت، نه تنها مساله تمام نمی‌شود بلکه روبرو شدن با مشکلات درونی و بیرونی آغاز می‌گرددو تازه اول پیدایش مشکلات است.
بنابراین تا زمانی که تربیت و مواد تربیتی با برنامه ریزیهای اساسی پی ریزی شود هیچ گاه‌نمی‌توان به نتایج تربیتی مدارس و دانشگاهها امیدوار بود. و تا زمانی که ارزشهای تربیتی در رفتاردانشجویان و دانش‌آموزان متجلی نگردد، دستگاههای آموزشی ما در مصاف با تهاجمات‌فرهنگی، تلفات داده و طبق فرمایشات مقام معظم رهبری نه تنها ضربه خواهد خود بلکه دشمن‌فرصت شبیخون فرهنگی خواهد یافت و بدیهی است که در یک شبیخون، تلفات مطرح نیست،قتل عام مطرح است....
و.......
پایان نامه نقش آموزه های دینی در تربیت با فرمت word