فایل بصورت پاورپوینت در 43 اسلاید می باشد
در این دسته از روشها قسمت غیر چرب شیر در اسید سولفوریک حل شده و قسمت چرب پس از سانتریفوژ کردن در ستون مدرجی اندازه گیری می شود. روشهای حجمی بعلت سرعت در عمل در آزمایشهای روزانه بکار میروند. مهمترین و متداولترین روشهای حجمی عبارتند از: روشهای Gerber و Babcock
اهمیت تغذیه ای شیر و فرآورده های لبنی بر هیچ کس پوشیده نیست. شیر، نه تنها یک غذای ضروری است بلکه به عنوان منبعی غنی از عناصر غذایی فعال زیست شناختی نیز به شمار می رود.
از روزگاران کهن، شیر گاو به عنوان یک غذای ضروری در بسیاری از غذاهای روزمره به شمار می رفته است. با توجه به اینکه شیر ماده غذایی است که از سرعت فسادپذیری بسیار زیادی برخوردار می باشد تولید بهداشتی ، جمع آوری مناسب ، اصول صحیح نگهداری و فراوری آن اهمیت فوق العاده زیادی دارد. ارتقا کیفیت شیر خام سبب بهبود در کیفیت انواع فرآورده ای لبنی بدست آمده از شیر می گردد. از آنجائیکه بعضاً فاصله مراکز تولید شیر تا کارخانجات لبنی زیاد بوده و در برخی از مناطق برای سرد نگه داشتن شیر خام تجهیزات سرمایشی لازم در دسترس نیست یکی از راههای مناسب برای حفظ کیفیت شیر در این مواقع، فعال کردن سیسم لاکتوپراکسیداز شیر می باشد.
شیر بطور طبیعی حاوی چند عامل ضد میکروبی است که خاصیت باکتری استاتیک یا باکتریسید دارند و لاکتنین نامیده می شوند. مهمترین عوامل ضد میکروبی شیر عبارتند از:
لیزوزیم
لاکتوفرین
لاکتوپراکسیداز
ایمنوگلوبولین ها
لیزوزیم ( Lysozyme )
لیزوزیم یکی دیگر از آنزیم های موجود در شیر بعضی از گونه ها بویژه در انسان می باشد . بطور کلی دو نوع لیزوزیم وجود دارد :
نوع اول لیزوزیمی است که عمدتاً در سفیده تخم مرغ وجود دارد و تحت عنوان لیزوزیم c معروف است .
نوع دوم آن به طور عمده در سفیده تخم غاز وجود دارد و به لیزوزیم G معروف است .
در انسان و تک سمی ها نوع لیزوزیم C ببیشتر مد نظر است ولی گاو تقریباً حاوی هر دو نوع لیزوزیم می باشد خاصیت ضد باکتریایی دارد و از طریق تخریب پیوندهای گلوکوزیدی بین پپیتد گلیکان ( جزء اصلی دیواره سلولی باکتری ها) باعث از بین رفتن دیواره سلولی عوامل بیماری زا می شود .
فعالیت لیزوزیم در شیر گاو هنوز در پرده ای از ابهام است ولی غلظت بالای آن در شیر انسان ( 12/0 در لیتر) گزارش شده است . در آغوز انسان مقادیر لیزوزیم در بالاترین حد خود گزارش شده است .
لاکتوفرین ( Lactoferrine )
لاکتوفرین یک گیلوپروتئین متصل شونده به یون آهن با وزن ملکولی 80 کیلودالتون می باشد که برای اولین بار از شیر گاو جدا شده است و متعاقباً در شیر انسان نیز وجود آن به اثبات رسیده است . لاکتوفرین به مقادیر مختلف از غدد ترشحی موجود در پستانداران مانند شیر ، بزاق ، اشک و از بعضی گلبول های سفید ترشح می شود . مقادیر لاکتوفرین موجود در شیر گاو در حالت طبیعی حدود 2/0 گرم در لیتر اندازه گیری شده است . در طول دوره خشکی ، غلظت لاکتوفرین در غدد ترشحی پستان شروع به افزایش می نماید و تا 30 روز بعد از پایان دوره خشکی این سیر افزایشی ادامه دارد . حداکثر میزان ترشح لاکتوفرین در غدد ترشحی پستان حدود 50 الی 100 گرم در لیتر پیش بینی شده است . در شیر انسان و در آغوز غلظت لاکتوفرین به ترتیب در حدود 2 الی 4 گرم در لیتر و 6 الی 8 لیتر گزارش شده است .
وظایف لاکتوفرین به قرار ذیل می باشند :
خاصیت ضد باکتریایی
دفاع علیه عفونت های معده ای-روده ای
همکاری با بعضی از ایمنوگلوبولین ها و پروتئین های سیستم دفاعیP
محرک رشد سلولهای بدن حیوانات به ویژه لنفوسیت ها و سلول های روده.
علاوه بر مواد فوق ، یکی از وظایف لاکتوفرین موجود در شیر را کمک به جذب آهن در سطح روده می دانند هر چند این ادعا هنوز از لحاظ علمی به اثبات نرسیده است .
بیشتر میکروارگانیسم ها و عوامل بیماری زای موجود ، برای رشد خود به آهن احتیاج دارند و بنا براین لاکتوفرین با اتصال به آهن از رشد باکتری های نیازمند به آهن با غیر قابل دسترس کردن آهن جلوگیری می کند . یک مولکول لاکتوفرین قادر است که به دو مولکول آهن ( 3+Fe ) متصل شود . گزارش مقالات معتبر متعدد حاکی از این است که لاکتوفرین دارای خصوصیات آنتی باکتریال قابل توجهی
می باشد و بر علیه باکتری های گرم منفی نیازمند به آهن به خصوص کلی فرم ها از عوامل اصلی ابتلای گاو به ورم پستان هستند ، وارد عمل می شود . همچنین لاکتوفرین بر علیه تعدادی از باکتری های گرم مثبت مانند استرپتوکوکوس اورئوس و لیستریامونوسیتوژنز نیز عمل نموده و در از بین بردن آنها نقش آفرین می باشد . باکتری های لاکتوژنیک در معده و روده که نیاز چندانی به آهن برای ادامه فعالیت خود ندارند به طور کلی تحت تأثیر لاکتوفرین قرار نمی گیرند .
اخیراً گزارشاتی مبنی بر تأثیر لاکتوفرین در از بین بردن استرپتوکوکوس و ویبریون نیز به چشم
می خورد . ثابت شده است که لاکتوفرین میزان کلنی های مونوسیت های میزبان را افزایش
می دهد و باعث کاهش رشد باکتری استرپتوکوکوس اورئوس می شود .
شامل 25 اسلاید powerpoint
تعداد صفحات : 101 صفحه -
قالب بندی : word
میزان مصرف شیر :
میزان مصرف شیر وفرآورده های آن یکی از مهمترین شاخص های توسعه فرهنگی به شمار می آید که بر اساس یافته های علمی مصرف سالیانه 200لیتر از این ماده غذایی ارزشمند علاوه بر رشد وسلامت جسمی افراد موجب ارتقاء هوش وقدرت فراگیری انسان می شود، به طوریکه تغذیه صحیح ومناسب،ویژه دردوران کودکی ونوجوانی تأثیری ماندگاردرطول زندگی انسان دارد0 مصرف شیر به عنوان الگوی مناسب غذایی می تواند به نحو چشمگیری از بیماری های غیر عفونی مانند :
قلب وعروق، سرطان ،دیابت، پوکی استخوان، سنگ کلیه وصفرا جلوگیری نماید0
کمبود مصرف شیر ضمن جلوگیری از رشد کامل باعث عدم تغذیه سلولی وعوارض بسیاری از جمله کاهش بهره وری می شود0
شیر ارزان ترین راه تأمین پروتئین برای تمامی رده های سنی است0
شیر کاملترین غذا است زیرا این نوشیدنی حیات بخش سرشار از کلسیم ، فسفر، ویتامین های A,d,E,k گروه B, چربی لاکتوز می باشد0
اهمیت مصرف شیر زمانی آشکار می شود که کمبود آن در رژیم غذایی افراد مشاهده می شود0عوارض ناشی از کاهش مصرف سرانه شیر عبارتند از :
اهمیت لبنیات از دیدگاه تغذیه، کشاورزی واقتصادی :
درزمانه بسیار قدیم ، شیر را فقط به عنوان دارو مصرف می کردند وبه ارزش غذایی فرآورده های آن واقف نبودند0 ولی اخیراً درنتیجه مطالعات وتحقیقات دانشمندان علم وتغذیه روشن شده است که فرآورده های شیر نقش عمده ای را درتغذیه انسان دارند0 مثلاً برای نشان دادن ارزش فراوان شیر به عنوان ماده غذایی، کافی است گفته شود که در طبیعت غذای منحصر به فردی برای نوزادان است0
شیر،غذایی است که تمام مواد را به مقدار کافی وبا ترکیب مناسب برای زندگی ورشد ونمو کودک داراست 0 این ها موادی هستند که به ندرت در مواد غذایی دیگر دیده می شوند0 مثل قند شیر(لاکتوز) ، کازئین ، چربی با انواع اسید های چرب مولکول کوچک، فسفاتیدها ، همچنین تمام مواد سفیده ای مورد احتیاج بدن ، آمینو اسیدها ، نمک های مهم به صورت مناسب وقابل جذب ، مواد میکرو، ویتامینها وآنزیم ها، بنابراین شیرماده غذایی مطلوبی است که اهمیت ویژه آن درمورد تغذیه ورشد و نمو اطفال مشهود است0
از لحاظ مقایسه قیمت این ماده غذایی با یک ماده غذایی مشابه وپرارزش متوجه می شویم که شیر با داشتن موادی بیشتر با قیمتی مناسبتر وطریقی سهل تر در دسترس مصرف کننده قرار می گیرد0
از لحاظ اقتصاد کشاورزی لبنیات یکی ازمنابع مهم درآمد کشور بشمار می آید0 وبا درنظر گرفتن میزان خرید وفروش محصولات مزارع کشاورزی که توأم با دامداری است معلوم می شود که قسمت عمده درآمد روزانه آن ها اغلب ازراه فروش شیرتأمین می گردد 0با این تفاوت که از لحاظ مقایسه با سایر محصولات فروش شیر نوعی درآمد روزانه است که پول آن می تواند به مصرف مخارج مختلف برسدودیگر اینکه همیشه قیمت فروش شیر متعادل با سایر محصولات در یک سطح قرار دارد0
مصرف شیر وفرآورده های آن ، از لحاظ بهداشت هرجامعه خیلی مهم است ومی توان گفت که مخصوصاً برای حفظ سلامت افراد ارزش زیادی دارد0
برای کمک به سلامت افراد جامعه وبهبود تغذیه آن ها، باید افراد ودستگاه هایی که درتهیه وتوزیع شیر دست دارند با یکدیگر همکاری وکوشش کنند تا شیر سالم به مقدار کافی وبا قیمت مناسب در دسترس عموم قرار گیرد0
ازدیاد تولید شیر ومصرف آن ، علاوه بر داشتن اثر مطلوب در حفظ بهداشت جامعه باعث بالا رفتن درآمد زارع تولید کننده شیر ودرنتیجه موجب تقویت وضع اقتصادی مملکت خواهد شد0
شیر وفرآورده های آن به همان سهولتی که به مصرف می رسد ، تولید نمی گردد0
مراحل تولید محصولات لبنی از تهیه شیر، جمع آوری ، حمل .ونقل وتحویل به کارخانه ، تغییر وتبدیل درکارخانه وتوزیع، تا رسیدن به دست مصرف کننده همواره با دشواری های بسیاری همراه است0ازاین رو،بررسی های علمی دقیق وبرنامه ریزی های قابل اجرای همگام با پیشرفت تکنولوژی را می طلبد0
گرچه تولید فرآورده های لبنی تاریخچه ای بس دیرینه دارد ولی حرفه ای است حساس ، پرمخاطره وآسیب پذیر0
شیربه موجب آنکه غذایی است تقریباً کامل وکلیه عناصر لازم را بصورت متعادلی دارا می باشد، بدیهی است که از حمله میکروب ها مصون نمی ماند، وچنانچه در تهیه، نگهداری و توزیع آن دقت کافی نشود، بر اثر آلودگی میکروبی به سرعت فاسد شده ، مصرف آن نه تنها جبران کننده کمبودهای غذایی بدن نخواهد بود بلکه ممکن است منجر به عفونت یا مسمومیت های غذایی نیز شود0
نظر به ارزش تغذیه ای بالای شیر، همه ساله تحقیقات وسیع ودامنه داری در مراکز پژوهشی جهان صورت می گیرد که ما حصل آن برگزاری سمینارها ، گردهمایی های علمی ، انتشار مقالات وکتب متعدد می باشد0
در کشور با وجود تولید حدود 4.2 میلیون تن شیر درسال، متأسفانه تحقیقات چندانی دراین خصوص صورت نمی گیرد0 بدیهی است دست کم با بهره گیری از تجارب صنعتی و پژوهشی صاحب نظران ومحققین دیگر ممالک می توان تا حدود زیادی این کمبود را جبران نمود0
شیربه طورکلی ،عبارت است ازتراوش های غدد پستانی حیوانات پستاندار – معمولاً گاو – که عاری از کلستروم می باشد ودراثر دوشش کامل یک یا چند حیوان سالم بدست می آید؛ البته تعاریف دیگری نیز در این زمینه وجود دارد0
تعریف شیر :
این تعریف اساس تهیه بسیاری از استانداردهایی است که در مورد خاص شیر طبیعی تهیه شده است0 دو تعریف ارائه می گردد0 یکی تعریف سال 1908 که تاکنون نیز معتبر است ودیگری تعریف سال1983 که بیشتر منطبق با شیر کشورهای صنعتی است که بسیاری از مسایل بهداشتی را حل کرده اند0
تعریف اول :
شیر محصول کامل یک دوشش بدون وقفه است که از یک پستاندار خوب تغذیه شده است که درموقع دوشش خسته نباشد وبصورت بهداشتی وپاکیزه جمع آوری شده باشد، بدست آمده باشد وشیر نباید حاوی آغوز باشد0
تعریف جدید (1983):
که به وسیله (International Dairy Federation) I.D.Fمشخص شده، محدودتر است و عبارت است از : شیر محصول ترشح پستانی است که دریک یا چند دوشش بدست آمده وبدون اینکه چیزی به آن افزوده شده باشد یا چیزی از آن جدا شده باشد0
خواص فیزیکی و شیمیایی شیر گاو :
شیرمایعی است سفیدرنگ وکدربا مزه کمی شیرین ومعمولا بی بو با PH اسیدی نزدیک به خنثی،رنگ مات شیرمربوط به میسل های (micelle)کلوئیدی کازئین ( فسفوکازئینات کلسیم) است0 درصورت زیادی ماده چرب در شیر رنگ آن به زردی تمایل می کند مخصوصاً اگرگاو با علوفه شیر تغذیه شده وکاروتن زیاد باشد0
اگردرصد آب شیرزیاد باشد ویا دستی به شیرآب اضافه شود،رنگ آن به آبی متمایل می شود0
اگرگاو به بیماری ورم پستان مبتلا باشد،مویرگ های پستان آن پاره می شود و بنابراین خون وارد شیرمی شود0چنین شیری دارای رنگ نزدیک به قرمزخواهد بود
از نظر بو شیر فاقد بو است ولی دراثر تماس با ظروف کثیف یا ماندن در اصطبل بوهای خارجی را جذب می کند0
ماده ای که باعث بوهای خارجی می شود، چربی است0
غیرازاینها فسادهای میکروبی وشیمیایی نیزباعث ایجاد مزه ویا بوی غیرطبیعی می شوند0
مثلاً اگر شیر ترش شود یعنی لاکتوز آن دراثر فعالیت میکروب های لاکتیکی تبدیل به اسیدلاکتیک گردد شیر طعم وبوی ترشیدگی پیدا می کند0 درآخرین مرحله فساد شیرممکن است دچار گندیدگی شود واین وقتی است که پروتئین های آن توسط پروتئازها تا پایان تجزیه شوند و H2 S( از اسیدهای آمینه گوگرد دار) ، آمونیاک ویا CO2 تولید شود0مهمترین خواص فیزیکی وشیمیایی شیر ممکن است درکنترل کیفیت مورد استفاده قرار بگیرند عبارتند از :
-1 وزن حجمی :
وزن حجمی شیر در20 درجه سانتی گراد ، از 1.028 تا 1.034 تغییر می کند0
PH -2 :
PH شیر بین 6.4 تا 6.8 تغییر می کند ولی معمولاً این نوسان بین 6.5 تا 6.6 است0اگرشیر ترش شود PH شیر به سمت کمتر از6.4 تا 6.5 تمایل پیدا می کند0 اگر شیر ترش نباشد اما PH آن درحد پایینی قرارداشته باشد(مثلا6.4) ممکن است دلیل آن غنی بودن شیر از کازئین هایی که دارای عوامل کربوکسیل زیادهستند ،باشند0برعکس اگر میزان کازئین کم و پروتئین های محلول زیاد باشد PH شیر به سمت حد بالای آن می رود0
-3 اسیدیته :
اسیدیته شیر درحدود1.6 تا 1.8 گرم در لیتر است0
-4 گرمای ویژه :
گرمای ویژه شیر درحدود 0.93 است0فاکتور بسیارمهم در کشف تقلبات ، نقطه انجماد شیرمی باشد0نقطه انجماد شیر،بین -0.52 تا -0.55 متغییر است0 اگر به شیر آب اضافه کنیم نقطه انجماد آن به سمت صفر می رود0
ترکیب شیمیایی شیرگاو که موجب پیدایش خواص اساسی شیرمی شود به طورمتوسط درجدول زیرداده می شود که با توجه به نژاد گاو وفصل در ترکیب شیرممکن است اختلاف کمی ملاحظه شود :
ترکیبات مقدار(gr/lit)
آب 90 5
ماده خشک کل (T.S)127
لیپیدها 35
ماده خشک بی چربی 92
لاکتوز 49
پروتیدها 34
کازئین 27
پروتئین های محلول 5.5
املاح 9
املاح اسید سیتریک 2
املاح اسید فسفریک 2.6
املاح اسید کلریدریک2.6
بجز ترکیبات فوق مواد دیگری نیز وجود دارند که از نظر کمی قابل توجه نیستند اما دارای نقش وارزش بیولوژیکی مهمی می باشند مانند فسفرلیپیدها ، کاروتنوئیدها( کاروتن و000) ،توکوفرول ها ، استرول ها ، ویتامین ها ، آنزیم ها ونوکلئوتیدها 0
گفتنی است که آب درشیر به دوصورت اساسی موجود است :
-1 آب ازاد که قسمت اعظم آب شیر را تشکیل می دهد0
-2 آب اتصالی چسبیده به پروتئین ها 0
مواد چرب به صورت گویچه یا گلبول با قطر متغیر 2تا 10 میکرون موجودند ومواد پروتئینی به صورت محلول های کلوئیدی0 املاح نیز به صورت محلول یا کلوئیدی0
موضوع طرح : جمع‌آوری شیر به ظرفیت 5/8 تن در روز
محل اجرای طرح : قابل اجرا در سراسر کشور
سرمایه گذاری کـل: 9/871 میلیون ریال
سهم آوردة متقاضی: 9/91 میلیون ریال
سهم تسهیلات: 780 میلیون ریال
دورة بازگشـت سرمایه: 28 ماه
مقدمــه :
جمعیت جهان که در آغاز قرن پیش حدود دو میلیارد نفر تخمین زده می‌‌شد به بیش از شش میلیارد نفر در آغاز سده جدید افزایش یافته و پیش بینی می‌شود که تا سال 2020 این رقم از مرز هشت میلیارد نفر عبور کند، یعنی در طول فقط دو دهه ، جمعیتی بالغ بر کل جمعیت جهان در آغاز قرن بیستم به جمع نفوس جهان افزوده خواهد شد.
نیاز روزافزون این جمعیت رو به رشد به مواد غذایی ، رشدی جهشی را در صنایع غذایی تمام ملل ایجاب می‌نماید. شیر، یکی از مهم ترین مواد خوراکی مورد استفاده بشر است. شیر با دارا بودن مقدار زیادی پروتئین ، ویتامین ، کلسیم ، سایر مواد معدنی و نیز حدود750 کیلوکالری انرژی در هر لیتر می‌تواند سهم عمده ای در سلامت و سبد غذایی افراد جامعه داشته باشد.
در این میان ، نکته قابل تامل ، حفظ بهداشت و سلامت شیر از محل تولید تا مصرف نهایی آن است به طوریکه ضمن جلوگیری از فساد شیر ، از سرایت احتمالی بیماری های مشترک انسان و دام نیز به مصرف کننده پیشگیری شود. هدف ارائه کنندگان این طرح ، جمع آوری شیر ، حمل به محل اصلی واحد و سردسازی آن برای حمل نهایی به کارخانه های پاستوریزاسیون شیر میباشد که علاوه بر اینکه نقش بسزایی در حفظ سلامت شیر تولیدی واحدهای دامداری دارد، دارای توجیه اقتصادی مناسبی نیز میباشد و همچنین زمینه اشتغال نیروهای ماهر و نیمه ماهر را فراهم می‌آورد. ضمن اینکه این طرح دارای این قابلیت میباشد که در قالب تعاونی های بانوان به مرحله اجرا درآید.
فرمت فایل : power point (لینک دانلود پایین صفحه) تعداد اسلاید : 32 اسلاید
عوامل سلولی موجود در شیر مادر
1- گلبول های سفید:
گلبول های سفید که در1ccکلستروم 10 1 گلبول سفید وجود دارد که 20 تا 30 % آنها T و Bلنفوسیت هستند و 40 تا 60 % آنها نوتروفیل بوده و بقیه ماکروفاژها هستند که موجب ترشح لیزوزیم- لاکتوفرین –انترفرون و S.I.G.A میباشد.