دانلودمقاله جزوه بهداشت و ایمنی کار

اختصاصی از فی توو دانلودمقاله جزوه بهداشت و ایمنی کار دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

تعریف:سلامت از نظر سازمان جهانی بهداشت (W.H.O) سلامت عبارت است از:
تامین رفاه کامل جسمانی ، روانی اجتماعی و نه فقط نبودن بیماری و نقص عضو.
به این ترتیب نمی توان کسی را که تنها بیماری جسمی ندارد فرد سالم دانست،بلکه شخص سالم کسی است که از سلامت روان نیز برخوردار بوده و از نظر اجتماعی در آسایش باشد بنابراین می توان گفت تندرستی یا سلامتی سه بعد دارد:
1. بعد جسمانی 2. بعد روانی 3. بعد اجتماعی
این سه بعد در یکدیگر تاثیر می گذارد. گاه یک بعد تسلط و نفوذ بیشتری در ابعاد دیگر دارد و گاه نیز امکان دارد دو بعد یا هر سه بعد نسبت به یکدیگر تاثیر متقابل داشته باشند.
ارتباط ابعاد جسمی،روانی،اجتماعی
بعد اجتماعی - بعد روانی – بعد جسمانی
بهداشت : علم و هنر دستیابی به سلامت را بهداشت می گویند.
برای تامین سلامتی در یک جامعه باید بهداشت را هم بصورت فردی و هم بصورت عمومی رعایت نمود و هر گامی که در این راستا برداشته شود،گامی در مسیر عبادت و جلب رضای خدا و عدم نیاز به بیگانگان و در نهایت باعث توسعه اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی خواهد گردید.
تعریف بیماری: بیماری حالتی است ناخوشایند دارای نشانه ها و خصوصیات مشخص که ممکن است همه یا قسمتی از بدن را فرا گیرد.
طیف تندرستی و بیماری:
مردم را همیشه نمی توان به دو دسته کلی بیمار و سالم تقسیم کرد افراد جامعه را می توان بر حسب حالت تندرستی یا شدت بیماری در گروهای زیر قرار داد.
- افرادی که از تندرستی کامل برخور دارند.
- افرادی که دارای بیماری غیر آشکار هستند.
- افرادی که دارای بیماری خفیف هستند.
- افرادی که بیماری با علائم و شدت متوسط در آنها وجود دارد.
- افرادی که دارای بیماری شدید هستند.
- افرادی که مبتلا به بیماری کشنده هستند.
- افرادی که به عللی نظیر ضعف و پیری،ناتوانی و بیماری،فوت می کنند.
نمودار طیف تندرستی و بیماری
تندرستی بیماری غیر بیمار بیمار بیماری بیماری مرگ
کامل آشکار ضعیف متوسط شدید کشنده

دلائل الویت بهداشت بر درمان :
عوارض ناشی از بیماری، از دست رفتن وقت نیروی کار، هزینه مصرف دارو و درمان،آثار نا مناسب دارو بر روی انسان و بعضی از مسائل دیگر که اولویت بهداشت بر درمان را آشکار می نماید.

تعریف بهداشت فردی: پیروی افراد از یک سلسله دستورات و عادتهای خوب و دوری جستن از رفتارهای غلط مجموعاً باعث جلوگیری از بروز و اشاعه بیماریها می گردد که به آن رعایت بهداشت فردی گویند.
اصول و نکات بهداشت فردی:اندامهای مختلف بدن،استراحت طبیعی،نظافت ، خواب مناسب، رژیم غذایی مناسب،ورزش،پوشاک و استحمام و رعایت عادات مناسب و مورد پسند.
حفظ سلامت و بهداشت چشم :
1. نظافت چشم رعایت شود و از دست زدن دستهای آلوده و یا دستمال آلوده به چشمها خود داری کرد.
2. از خستگی چشم پرهیز کرد خستگی چشم می تواند به دلائل مختلف اتفاق بیفتد مانند مطالعه زیاد و کمی روشنایی و تماشای زیاد تلوزیون.
3. از خطراتی که باعث آسیب می گردد دوری شود مانند ضربه.
4. از تماس چشم با گرد و غبار،بخارات ،گاز ها خودداری شود.
5. از تشعشعات مادون قرمز،ماورای بنفش چشمها را محافظت نمود.
6. از تشعشعات مادون قرمز،ماورای بنفش چشمها را محافظت نمود.

حفظ سلامت و بهداشت گوش:
1.نظافت گوش را رعایت کرد.
2. از ورود اجسام نوک تیز و آلوده به گوش جلوگیری کرد.
3. از تماس با صدای زیاد خود داری کرد.
4. به محض بروز هر گونه بیماری و اشکال و اختلال د رشنوایی و تعادل بدن به پزشک مرجعه نمود.
بهداشت دهان و دندان:
1. از نظافت عمومی دهان و دندان ها را با شستشو رعایت نمود.
2. از پوسیدگی دندانها جلوگیری نمود(از قبیل مسواک زدن و ...)
3. از بروز هر گونه زخم در داخل دهان، زبان و لثه ها جلوگیری نمود.
4. غذای مناسب بخصوص در دوران کودکی مصرف نمود.
شیوه های صحیح مسواک زدن و پاک کردن دندان ها :
1. برای پاک کردن فاصله داندانها باید از نخ داندان استفاده کرد.
2. خمیر داندان به مقدار کافی مورد مسواک قرار دهیم.
3. مسواک را در فک بالا از بالا به پایین و در فک پایین از پایین به بالا می کشیم و این عمل را چندین بار انجام می دهیم.
4. بهتر است عمل مسواک کردن دندانها کمتر از 5 دقیقه طول نکشد.
5. سطوح جونده دندانها را نیز کاملا مسواک بزنیم.

بهداشت قلب و عروق (دستگاه گردش خون):
گردش خون در بدن شامل دو مدار کوچک و بزرگ است:
الف). مدار کوچک : خون را از قلب به ریه ها می برد و از ریه ها به قلب باز می گرداند.
ب). مدار بزرگ: خون قسمتهای فوقانی بدن و اعضا تحتانی و کلیه اندامها را تامین می کند.
عواملی که در ایجاد بیماریهای قلب و عروق نقش دارند:
1. بدی تغذیه شامل پر خوری،کافی نبودن مواد غذایی ، کمبود ویتامینها و مواد معدنی.
2. ابتلای به بیماریهای عفونی از قبیل گلو درد چرکی.
3. مصرف دخانیات:به منظور سالم نگه داشتن قلب و سلامتی جسمی و روانی انسان از استعمال دخانیات باید جدا خودداری نمود.
4. نپرداختن به ورزش.
5. ابتلا به بیماریهای قند و چربی خون ، بیماری فشار خون ، ناراحتیهای عصبی و روانی .
بهداشت دستگاه تنفس انسان:
نظافت بینی را رعایت نمود.
از قرار گرفتن در محیطهای آلوده به گرد و غبار و گازهای سمی خودداری کرد.
از تماس با بیماران سرما خورده و واگیردار ریوی اجتناب کرد.
از کشیدن سیگار جدا خود داری کرد.
به محض مشاهده تغییر در ترشحات طبیعی بینی و خلط فورا به پزشک مراجعه نمود.
بهداشت پوست :
پست به منزله پوشش محافظتی است که سراسر سطح بدن را می پوشاند و با وظایفی که بعهده دارد از ورود عوامل بیماریزا به داخل بدن جلوگیری کرده و با عمل عرق کردن باعث کنترل و ثابت نگهداشتن دمای بدن می گردد.همچنین مقداری از مواد زاید بدن از طریق پوست دفع می گردد و با جذب اشعه ماورای بنفش نور خورشید در ساختن ویتامین D نقش دارد لذا پوست باید همیشه پاک و پاکیزه باشد.
پوشاک مناسب و نقش آن در حفظ سلامتی بدن:
1. همیشه از لباسهای تمیز استفاده کنیم.
2. لباسهای زیر را در هفته چندین بار تعویض نماییم.
3. از پوشیدن لباسهای مرطوب خودداری کرد.
4. از پئشیدن لباسهای تنگ و یا خیلی گشاد خودداری کرد.
5. جورابها را باید روزانه تعویض و شستشو کرد.
6. لباس مناسب هر فصل را بمیزان مورد لزوم پوشید.
خواب :
انواع فعالیت های انسان و حیوانات مختلف در طول شبانه روز بطور تناوبی تغییر می کند که به آن (ریتم بیولوژیک ) یا (سرکادین) می گویند. مهمترین وظیفه ای که در اثر این ریتم تغییر می کند خواب می باشد بطور متوسط هر فرد بالغ به 8 ساعت خواب نیاز دارد مدت و عمق خواب به عوامل مختلی از جمله سن ، شغل و محیط خواب بستگی دارد.
استراحت و تفریح :
انسان پس از فعالیتهای روزانه جهت باز سازی جسمی،کسب آمادگی،داشتن آرامش روانی احتیاج به استراحت دارد و انسانی که استراحت نداشته باشد دچار فرسودگی گشته و احساس رخوت و سنگینی دارد و آمادگی لازم جهت تلاش ذهنی و فیزیکی ندارد لذا در یک شبانه روز انسان به حداقل 8 ساعت استراحت و تفریح نیز دارد.
ورزش :
ورزش مقوله ایست که انجام آن را برای سلامتی خویش و همسالان ضروری می دانیم پرداختن به ورزشهای مناسب و مستمر موجب می شود تا از بروز بیماریها و مخصوصا بیماریهای قلبی جلوگیری شده و عامل باز یافتن و حفظ سلامتی و شادابی و نشاط فرد و جامعه شود زیرا:
1. با ورزش توکل به خدا و تسلیم در برای او و توسل به ائمه اطهار(ص) به اوج رسیده و بهمین دلیل ورزشکاران کشورمان حضرت علی(ع) را مقتدای خویش می دانند.
2. ورزش موجب اعتماد به نفس و مقاومت و تعادل روحی شده و نگرانی را از بین می برد.
3. چربیهای خون را به مصرف رسانده و مقدار آنها را به حد مطلوب و تعادل می رساند.
4. میزان فشار خون ،قند خون، اسید اوریک را در حد تعادل نگهداری می کند.
5. روحیه تعاون و همکاری و هماهنگی در کار گروهی تقویت می شود.
بهداشت عمومی:
جامعه سالم را انسانهای سالم می سازند و سلامت هر جامعه در گرو رعایت موارد و نکات بهداشتی است. قرار گرفتن انسان د رمحیطهای آلوده تنفس هوای ناپاک ،آشامیدن آب آلوده ،تماس با خاک آلوده و ... همگی زمینه را برای سرایت انواع بیماریها از محیط به انسان فراهم می نمایند.
بهداشت محیط و مفهوم آن:
تعریف محیط زیست : محیط زیست مجموعه ای متشکل از آب،خاک،هوا ، موجودات زنده و انرژی می باشد.

محیط زیست مجموعه ای از عوامل، شرایط و تاثیرات متقابلی است که زندگی موجودات زنده به ویژه انسان را تحت تاثیر قرار میدهد.
تعریف بهداشت محیط :
بهداشت محیط کنترل عواملی است که به صورتهای مختلف بر حفظ محیط زیست و بر سلامت انسان و افراد جامعه تاثیر میگذارد.
اهمیت حفظ بهداشت محیط زیست
مهمترین تاثیرآلودگی محیط بر زنگی انسان بروز انواع بیماریهاست که اثرات آن در کوتاه مدت و یا در دراز مدت می تواند ظاهر گردد منشا این بیماریها انواع مختلف آلایندهای محیط زیست هستند که از طریق آب ، هوا یا ماد غذایی آلوده وارد بدن انسان می شود.
در علم بهداشت محیط آلایندها در سه گروه زیر تقسیم می شوند:
1-آلاینده های میکروبی
2. آلاینده های شیمیایی
3. آلاینده های فیزیکی
آلاینده های میکروبی:عوامل این گروه را گونه های متعدد و مختلف میکروارگانیسمها تشکیل میدهند همه میکروارگانیسمها در بدن انسان موجب بیماری نمی شوند و حتی حضور برخی از آنها برای انجام فعالیتهای زیستی ضروری است.
میکروارگانیسمهایی که سبب ایجاد بیماری در بدن انسان می شود اصطلاحا (میکروارگانیسمهای بیماریزا)می نامند.
آلاینده های شیمیایی:عواملی هستند که بهداشت و سلامت انسان ها را دچار مخاطره می سازند بالا بودن غلظت عناصر و ترکیبات شیمیایی در آب منجر به ورود و تجمع این عناصر و ترکیبات در سلولها گشته و زمینه بروز بیماریهای گوناگون را فراهم می سازد مانند عوامل آنیونها(نیترات)کاتیونها (سرب)و ترکیبات آلی مختلف مانند بنزن اشاره نمود.
آلاینده های فیزیکی :عواملی مانند حرارت،نور،سرو صدا ماهیت فیزیکی دارند و به ویژه در محیطهای صنعتی می توانند اختلالاتی را برای افرادی که در این گونه محیط ها قرار میگیرند ایجاد نمایند.
زباله و خطرات بهداشتی آن
تعریف زباله: بخشی از ضایعات حاصل از فعالیتهای روزمره انسان به شکل جامد به محیط زیست برگشت داده می شوند که اصطلاحا به آن مواد زائد جامد و یا زباله(solidwastes)گویند زباله ها را عموما در سه گروه:
 زباله های شهری
 زباله های صنعتی
 زباله های بیمارستانی
تقسیم بندی می کنند.
مسئله توجه شود مشروط بر اینکه امکان دریافت و استفاده مجدد از آنها توسط شهرداریها فراهم شده باشد .
روشهای دفع زباله : عبارتست از دفن بهداشتی ، کودسازی از زباله و سوزاندن زباله .
1- دفن بهداشتی : دفن زباله در خاک قدیمی ترین روش دفع است در دفن بهداشتی زباله به نحوی در دل خاک مدفون می شود که لایه بندی و پوشش مناسب داشته باشد و این امر هیچگونه زیانی به محیط زیست وارد ننماید یکی از مهمترین نکات در این روش انتخاب محل مناسب برای دفن زباله ها است معمولا فاصله محل دفن زباله تا شهر 20-10 کیلومتر برآورد می شود . همچنین وجود جاده های ارتباطی جهت دسترسی به محل دفن اهمیت دارد .
2- کود سازی از زباله : پس مانده های غذایی موجود در زباله ها چنانچه به طریق صحیح ، بهداشتی و اقتصادی باز یافت شوند ، می توانند به عنوان یک کود مناسب برای تغذیه گیاهان مصرف شوند که اصطلاحا آن را کود کمپوست می نامند .
تولید کود کمپوست : فرایند تجزیه بیولوژیکی است که طی آن مواد آلی موجود در زباله در شرایط ویژه ای توسط باکتریها ، تک یاخته ها و سایر میکروارگانیسمهای موجود در زباله تجزیه شده و به مواد پایداری تبدیل می گردند که ترکیب آنها برای تقویت خاک بسیار مناسب است زباله های شهری پس از حمل به کارخانجات تولید کود کمپوست جداسازی شده و تنها بخش فساد پذیر و قابل تجزیه آنها مورد استفاده قرار می گیرد .
3- سوزاندن زباله : عملیات سوزاندن زباله در کوره های زباله سوز انجام می شود . در مورد زباله های بیمارستانی توصیه می گردد مشروط بر اینکه مازاد بخارهای حاصل از احتراق زباله نیز به روشهای مهندسی کنترل شود .
فاضلابها و اثرات آنها در آلوده سازی محیط
ضایعات مایع حاصل از فعالیتهای انسانی را فاضلاب می نامند . فاضلابها بر اساس کیفیت به سه دسته تقسیم بندی می شود .
فاضلابهای خانگی و شهری
فاضلابهای صنعتی
فاضلابهای کشاورزی
فاضلابها در زمره آلوده ساز ترین عوامل محیط زیست محسوب میگردند زیرا حاوی آلاینده های مختلف بویژه از نوع میکروبی وشیمیایی هستند شدت آلودگی میکروبی بیشتر در فاضلابهای خانگی وشهری مشاهده می شود اما آلودگی فاضلابهای صنعتی بیشتر از نوع شیمیایی است بویژه انواع فلزات سمی و موادآلی در ترکیب بسیاری از فاضلابهای صنایع مختلف فلزی ، شیمیایی ، نفتی و سلولزی مشاهده می شوند پسابهای کشاورزی عمدتا حاوی بقایای کود و سموم دفع آفات نباتی می باشندکه در کشاورزی مصرف می شوند و باتوجه به بالا بودن غلظت نیترات وفسفات و نیز سموم موجب آلودگی خاک ومنابع آب زیر زمینی میگردند .
جمع آوری وتصفیه فاضلابها
در مناطق شهری فاضلاب منازل و مکانهای تجاری باید به روش صحیح جمع آوری و به خارج از شهر انتقال داده شود تا در آنجا مورد تصفیه قرار گیرد در کشور ما ایران روش مرسوم برای دفع فاضلاب های خانگی به محیط استفاده از چاه های جذبی است . در روشهای صحیح و متداول در دنیا شبکه جمع آوری فاضلاب در مناطق شهری احداث می گردد که فاضلاب منازل ، مغازه ها ، کارگاههای درون شهر ی و همچنین آبهای سطحی ناشی از بارندگیها و ریزشهای جوی را جمع آوری نموده ، از طریق لوله و کانال به منطقه مناسبی در خارج از شهر منتقل می ساز د. فاضلابها جمع آوری شده ، سپس به تصفیه خانه هدایت می گردند . امروزه همچنین مسئله استفاده مجدد از فاضلابهای تصفیه شده بویژه در امر کشاورزی و آبیاری مزارع و فضای سبز اهمیت زیادی یافته است در شکل زیر مراحل اصلی در یک تصفیه خانه فاضلاب نشان داده شده است .
آب سالم و ویژگیهای بهداشتی آن
مهمترین نقش در تامین سلامت انسان را آب آشامیدنی به عهده دارد به طور متوسط بیش از 70% وزن بدن افراد را آب تشکیل می دهد بنابراین نیاز به آب از جمله نیازهای اساسی است .
منابع طبیعی تامین آب شیرین ، رودخانه ها و آب های زیرزمینی هستند که متاسفانه به دلیل رشد جمعیت و آلودگیهای ناشی از تخلیه فاضلاب به طور مستقیم برای انسان قابل استفاده نیست شاید تا یکی دو دهه گذشته بشر می توانست از آبهای طبیعی به صورت مستقیم استفاده نماید لکن بروز بیماریهای گوناگون توسط آب آلوده آگاهی بیشتری به انسان داده است که مراقب کافی از نظر سلامت وبهداشت آب مصرفی به عمل آورد .
عملیات تصفیه آب در یک واحد صنعتی به نام تصفیه خانه آب انجام می گیرد پیچیدگی این واحد صنعتی تابع میزان ونوع آلودگی آب خام ورودی است.
معمولی ترین روش گند زدایی آبهای آشامیدنی استفاده از مواد گندزدایی مناسب و بویژه کلر ومشتقات آن است که ازنظر قدرت گند زدایی وقیمت در شرایط مطلوبی قرار دارد .
در کشور ما حدود 70 تصفیه خانه آب در شهرهای مختلف در دست بهره برداری هستند وآب آشامیدنی مردم را تامین می نمایند .
در صنایع آب به صورت مختلف مصرف می شود
آب مصرفی تولید ( مانند کارخانجات مواد غذایی ، دارویی و شیمیایی )
آب مورد نیاز برای تولید بخار سیستمهای حرارتی
آب مورد نیاز برای شستشو
آب آشامیدنی کارکنان کارخانه
در برخی کارخانجات واحد مشخصی برای تولید وتصفیه آب صنعتی احداث می گردد و فرایند های خاصی طراحی و اجرا می شوند تا آب را به کیفیت مورد نیاز برای مصرف خاص برسانند .
فصل سوم
بهداشت حرفه ای
مقدمه :
درجامعه امروزی کار نه تنها امنیت اقتصادی فرد و خانواده وی را فراهم می کند بلکه موجب مقام ، شهرت و اعتبار در جامعه نیز شده همچنین موجب احترام ،موقعیت اجتماعی و احساس مفید بودن می شود . عمر کاری دو سوم عمر زندگی معمولی را تشکیل داده و بدین جهت سلامت جسمانی و روانی را تواما تحت تاثیر قرار می دهد .
کلیات بهداشت حرفه ای و تاریخچه آن
بهداشت حرفه ای از دوران بسیار قدیم شناخته شده است تاریخ دقیق شروع شناسایی بشر بر عوامل زیان آور محیط کار به دقت معلوم نیست ولی آنچه از شواهد پیداست این است که بشر از ابتدای شناسایی بیماریها به تدریج به بعضی از عوارض و بیماریهای ناشی از کار در حرفه های زیان آور و عوامل ایجاد کننده آن بیماریها توجه نموده است .
در گذشته بهداشت حرفه ای را تنها شامل حفظ سلامتی افراد در کارخانجات صنعتی و معادن میدانستند و بیشتر به جنبه های پزشکی آن توجه داشته اند در حالی که امروزه نه تنها بهداشت حرفه ای کارکنان کلیه موسسات صنعتی ، معدنی ، بازرگانی ، جنگلبانی ، کشاورزی و پیشه وری را در بر می گیرد بلکه علاوه بر جنبه های پزشکی شامل جنبه های وسیع بهداشت محیط کار و کنترل عوامل زیان آور و بیماری زا در محیط کار نیز می گردد .

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  69  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله روانگرایی در خاک ها

اختصاصی از فی توو دانلود مقاله روانگرایی در خاک ها دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 مقدمه:
از سال 1960 میلادی مهندسین نقش خاک را در رفتار سازه¬ها هنگام زلزله بیشتر مورد توجه قرار داده¬اند. تا به حال چندین حادثه¬ی فاجعه بار از قبیل زلزله¬¬های سال 1964 آلاسکا، سال 1967 کاراکاس و ونزوئلا، سال 1976 گواتمالا و غیره، خسارت¬های زیادی ناشی از خاصیت روانگرایی خاک به ابنیه¬ی مسکونی، سدها، پل¬ها و غیره بجا گذاشته است. به همین دلیل از آن سال¬ها به بعد مطالعات و پژوهش¬های زیادی در این زمینه انجام شده، که به بررسی و جمع¬آوری اطلاعاتی در این زمینه پرداخته ام .

 پدیده روانگرایی خاک
روانگرایی خاک () پدیده ای است که بدلیل کاهش سختی و مقاومت خاک در اثر وارد آمدن نیروی زلزله یا یک بارگذاری سریع صورت می گیرد. روانگرایی خاک و پدیده های مرتبط با آن در زلزله های سالیان گذشته صدمات زیادی را در سراسر جهان وارد کرده اند. روانگرایی فقط در خاکهای اشباع صورت می گیرد . آب موجود بین ذرات خاک فشاری را به ذرات خاک وارد می کند که این فشار سبب می شود ذرات خاک بطور محکم بهم فشرده شوند. پیش از زلزله فشار آب نسبتآ کم است اما با وقوع لرزش زلزله فشار آب افزایش یافته بطوریکه ذرات خاک بسرعت در کنارهم شروع به حرکت می کنند. هرچند اغلب لرزش زمین سبب افزایش فشار آب منفذی می گردد اما فعالیت های مرتبط ساختمانی همانند انفجار یا آبگیری مخازن و بطور کلی تغییر در تنش ارتجاعی زمین از طریق بارگذاری و باربرداری نیز می تواند سبب روانگرایی در خاک گردد. با وقوع روانگرایی مقاومت خاک کاهش یافته و توانایی خاک زیر پی برای حفظ پایداری ساختمانها و پلها از بین می رود. همچنین خاک روان شده پشت دیوارهای حائل می تواند سبب نشست و تخریب دیوار حائل گردد.چنانچه افزایش فشار آب منفذی در پشت سدها نیز میتواند سبب زمین لغزه و شکستن سدها گردد. روانگرایی خاک در بسیاری از زلزله های سالیان گذشته مشاهده شده است. به عنوان نمونه می توان به زلزله های آلاسکا () ، نیگاتا () ، لوماپرییتا () و کوبه () اشاره کرد.
بدلیل اینکه روانگرایی فقط در خاکهای اشباع صورت می گیرد این پدیده معمولا در مناطق نزدیک آب همانند رودخانه ها،دریاچه ها ،خلیج هاو اقیانوسها اثرات تخریبی بیشتری دارد. اثرات این پدیده عمدتا در مناطق نزدیک آب شامل لغزش عمده خاک بسمت ساحل و فرونشست آن همانند دریاچه مرسید(Lake Merced) در ۱۹۵۷ و یا حرکت زمین و ایجاد ترک در ساحل دریا در اثر تنش اضافی همانند رودخانه موتاگوا (Motagua River) در زلزله ۱۹۷۶ گواتمالا می باشد. صدمه به دیوارهای نگهدارنده بنادر و باراندازها با ایجاد فشار به خاک پشت آنها و هل دادن آن به سمت آب از دیگر صدماتی است که روانگرایی در مناطق نزدیک سواحل ایجاد می کند بطوریکه در زلزله ۱۹۹۵ کوبه ژاپن روانگرایی خاک صدمه اصلی را به امکانات و تجهیزات بندر کوبه وارد کرد.

 معرفی روانگرایی:
در محل¬هایی که خاک از دانه¬های سست تشکیل شده است، تمایل به فشرده شدن می-تواند به ایجاد فشارهای آب منفذی یا اضافی در خاک منتهی شود و اندازه¬ی این فشارهای اضافی می¬تواند به قدری زیاد باشد که موجب روانگرایی خاک و در نتیجه¬ی ایجاد نشست و چرخش در ساختمان¬ها شود. مانند: روانگرایی توده¬های خاک¬های ماسه¬ای سست اشباع، در زلزله¬ی 1964 نیگاتای ژاپن.
یکی از عمده¬ترین عوامل خسارت به سازه¬ها در هنگام زلزله ایجاد روان¬گرایی در توده-های خاک¬های ماسه¬ای است که به شکل¬های زیر مشاهده می¬شود:
حالت اول ـ جوشش خاک و تشکیل منافذ خروج گل در سطح زمین به وسیله¬ی¬¬ تراوش آب از داخل ترک¬های زمین.
حالت دوم ـ در پاره¬ای موارد با ایجاد شرایطی شبیه به ماسه¬ی فرز (Quick sand) در مساحت¬های وسیع.
در حالت دوم ممکن است ساختمان¬ها به میزان زیادی در زمین فرو رفته یا کج شوند.
علت اساسی روانگرایی ماسه¬ها ازسال¬ها پیش به صورت کیفی درک شده بود چنانچه ماسه¬ی اشباع، تحت تأثیر ارتعاشات زمین قرار گیرد، میل به متراکم شدن و کاهش حجم می¬نماید.
در صورت عدم امکان زهکشی، تمایل به کاهش حجم منجر به افزایش فشار منفذی می-شود و اگر این افزایش به حدی برسد که فشار منفذی مساوی فشار سر بار شود، تنش مؤثر صفر شده و ماسه همه¬ی مقاومت خود را از دست می¬دهد و به حالت روان در می¬آید.
در حال حاضر علت اساسی روانگرایی خاک¬های غیرچسبنده اشباع در هنگام زلزله ایجاد فشار هیدرواستاتیکی ناشی از اعمال تنش¬های برشی دوره¬ای مربوط به حرکت¬های زمین در نظر گرفته می¬شود.
با آگاهی از ویژگی¬های تنش ـ کرنش، ویژگی¬های تغییر حجم ماسه تحت شرایط کرنش دوره¬ای و ویژگی¬های واگشت ماسه در اثر تقلیل تنش، می¬توان مکانیسم را به طور کمی بیان نمود، به نحوی که افزایش فشارهای منفذی در اثر هرگونه تاریخچه¬ی اعمال تنش¬ها را بتوان محاسبه نمود. با نزدیک شدن فشار آب منفذی به مقداری معادل فشار محصور کننده اعمال شده ماسه شروع به تغییر شکل می¬کند. چنانچه ماسه شل باشد، فشار منفذی فوراً به مقداری معادل فشار محصور کننده خواهد رسید و ماسه سریعاً شروع به تغییر شکل¬های زیادی می¬کند به نحوی که کرنش¬های برشی می¬توانند از 20 درصد نیز بیشتر شوند. در صورتی¬که ماسه بدون انسجام و مقاومت، تغییر شکل¬های عملاً نامحدودی بیابد،آنگاه گفته می¬شود که روانگونه شده است. بنابراین در هر قسمت از نهشته که شرایط فوق و تغییر شکل¬های ارتعاشی زلزله فراهم بشود،ممکن است،روانگرایی روی دهد. قسمت روانگونه شده می¬تواند در سطح یا عمق معینی از زمین قرار داشته باشد که تنها به وضعیت ماسه و حرکات ایجاد شده بستگی دارد.
لازم به ذکر است که ماسه¬های سیلتی و سیلت¬ها که بیشتر مسایل روانگرایی در آن¬ها مطرح است، اثرات امحاء فشارهای منفذی در هنگام زلزله اهمیت ندارند.
بنابراین ارزیابی روانگرایی یا تحرک دوره¬ای خاک معمولاً بر مبنای این فرض انجام می-شود که کلیه¬ی لایه¬های ماسه¬ای در هنگام تکان¬های زلزله زهکشی نشده هستند، در صورتی¬که تحت شرایط زهکشی نشده بتوان نشان داد که همه¬ی لایه¬های نیم رخ خاک، حاشیه¬ی ایمنی کافی در برابر ایجاد روانگرایی یا تحرک دوره¬ای دارند، آنگاه هیچگونه فشار منفذی اضافی ایجاد نخواهد شد، درنظر گرفتن امحاء فشارهای منفذی اضافی غیرضروری می¬شود از استدلال اخیر در تدوین روش¬های ارزیابی روانگرایی نهشته¬های خاکی استفاده می¬شود.

• عوامل ویژه¬ای که در ارزیابی روانگرایی باید در نظر گرفته شوند
پتانسیل روانگرایی هر توده¬ی خاکی با ترکیبی از ویژگی¬های خاک، عوامل محیطی و ویژگی¬های زلزله¬ی محتمل، کنترل می¬شود از جمله¬ی عوامل ویژه¬ای که در ارزیابی روانگرایی باید در نظر گرفته شوند، عبارتند از:
الف ـ ویژگی¬های خاک:
1ـ ویژگی¬های دانه¬بندی و دانه¬ها
2ـ مدول برش دینامیکی
3ـ دانسیته نسبی
4ـ ویژگی¬های میرایی
5ـ وزن مخصوص
6ـ ساختار خاک
ب ـ عوامل محیطی:
1ـ نحوه¬ی تشکیل خاک
2ـ تاریخچه¬ی زلزله
3ـ تاریخچه¬ی زمین¬شناسی
4ـ ضریب فشار جانبی خاک
5ـ عمق تراز آب
6ـ فشار محصور کننده¬ی مؤثر
ج ـ ویژگی¬های زلزله:
1ـ شدت تکان زلزله
2ـ مدت دوام تکان¬های زمین
بعضی از این عوامل را نمی¬توان مستقیماً تعیین نمود، اما اثرات آن¬ها را می¬توان با انجام آزمایش¬های بارگذاری دوره¬ای بر روی نمونه¬های دست نخورده و یا با اندازه¬گیری ویژگی-های روانگرایی خاک به وسیله نوعی روش آزمایش در جا در ارزیابی¬ها منظور نمود با درک کامل این حقیقت، روش اساسی ارزیابی شامل مراحل زیر است:
1ـ تعیین تنش¬های برشی دوره¬ای ایجاد شده توسط حرکت¬های زمین در اثر زلزله در عمق¬های مختلف توده¬ی خاک و تبدیل تاریخچه¬های غیرمنظم تنش به تعداد معادل دوره-های تنش یکنواخت با این روش شدت تکان¬های زمین مدت دوام آن و تغییرات تنش¬های برشی دوره¬ای در عمق در نظر گرفته می¬شوند.
محاسبات این مرحله می¬تواند با تحلیل پاسخ زمین (Ground Response Analys) با داشتن وزن مخصوص، مدول دینامیکی و ویژگی¬های میرایی لایه¬های خاک انجام شود. محاسبات این مرحله به نمایش تراز تنش برشی یکنواخت معادل به صورت تابعی از عمق منتهی می¬شود.
2ـ تعیین تنش¬های برشی دوره¬ای که در صورت اعمال آن¬ها به تعداد دوره¬های تعیین شده در مرحله قبل باعث روانگرایی خاک خواهند شد.
مساوی گرفتن تعداد دوره¬های اعمال تنش با تعداد تعیین شده در مرحله¬ی قبل به منظور ایجاد مشابهت با شرایط زلزله خاص در نظر گرفته شده برای تحلیل است. این مرحله برای لایه¬های مختلف در عمق¬های مختلف باید انجام شود. تعیین تنش¬های برش دوره¬ای مربوط به این مرحله از طریق آزمایش¬های آزمایشگاهی برش دوره¬ای بر روی نمونه¬های دست نخورده، تحت فشارهای محصور کننده¬ی مختلف قابل انجام است هر یک از آزمایش¬های برش ساده، دوره¬ای سه محوری برای این منظور قابل استفاده است، مشروط بر آنکه نتایج این آزمایش¬ها برای تطبیق با شرایط بارگذاری محلی به نحو مناسبی تصحیح شوند.
3ـ مقایسه میان تنش¬های برشی ایجاد شده توسط زلزله با تنش¬های مورد نیاز برای ایجاد روانگرایی، احتمال روانگرایی در قسمت¬هایی از توده خاک وجود دارد که در آن¬ها تنش¬های ایجاد شده بیش از تنش¬های مورد نیاز برای ایجاد روانگرایی باشند.
در استفاده از این تکنیک، روش¬های مختلفی برای انجام تحلیل پاسخ زمین قابل استفاده هستند و ممکن است که تحلیل¬ها در طی چند مرحله انجام شوند، تا با افزایش فشارهای منفذی، ویژگی¬های تغییر شکل خاک به تناسب تغییر یابند. در بیشتر موارد اصلاح اخیر لازم نیست، زیرا تا آستانه¬ی روانگرایی، ویژگی¬های خاک تغییر زیادی نخواهد کرد.
 آزمایش برش ساده سیکلی
در شکل شماره¬ی (1) رفتار ماسه¬ی سستی با دانسیته¬ی نسبی Dr = 50% و فشار محصور کننده اولیه با فرکانس یک دوره در ثانیه، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
در مراحل ابتدایی اعمال تنش¬های دوره¬ای فشارهای منفذی در نمونه افزایش می¬یابد، اما تغییر شکل مهمی ایجاد نمی¬شود. بعد از چند دوره فشار منفذی تا حد تنش، محصور کننده¬ی قائم، افزایش می¬یابد و تنش مؤثر را صفر می¬کند، در همان زمان نمونه، شروع به تغییر شکل¬های زیادی می¬کند. تعداد دوره¬های تنش لازم برای روانگرایی نمونه بستگی به بزرگی تنش برشی و فشارمؤثر اولیه قائم، برای تحکیم نمونه دارد، در این آزمایش معمولاً شرایط بحرانی هنگامی درنظر گرفته می¬شود که نسبت فشار منفذی به 100% و کرنش برشی دوره¬ها به برسد، اطلاعات فوق در شکل آمده است.
بعد از انجام آزمایش در تعداد دوره¬های معرف زلزله، تنش برشی به دست آمده از آن تعداد دوره را بر روی نمونه رسم کرده و سپس می¬توان نسبت تنش برشی دوره¬های ایجادکننده روانگرایی برای تعداد دوره¬های معرف زلزله را به راحتی به دست آورد.
در انجام این آزمایش نکاتی وجود دارد که باید به آن توجه کرد:
1ـ انتخاب نمونه¬ای که بتواند معرف خاک مورد نظر باشد.
2ـ اجتناب از تمرکز تنش در نمونه¬ها و نگهداری تنش¬ها و کرنش¬های یکنواخت در هنگام انجام آزمایش.
3ـ به دست آمدن نمونه¬های دست نخورده.
لازم به ذکر است که در بند 3 برای تحقق این امر باید از تکنیک گران قیمت انجماد خاک قبل از نمونه¬گیری استفاده شود.
وضعیت تنش¬های اولیه¬ی نمونه در دستگاه برش ساده در شکل دیده می¬شود و دایره¬ی موهر مربوطه در شکل نشان داده شده است.
توجه کنید که حداکثر تنش برشی درنمونه در برش ساده نیست بلکه:

 آزمایش فشار سه محوری سیکلی
این آزمایش به خوبی آزمایش¬های برشی ساده¬ی سیکلی شرایط محلی را شبیه¬سازی نمی¬کند.
برای شبیه¬سازی شرایط محلی قبل از زلزله، نمونه¬ها ابتدا تحت فشار محصور کننده سه جانبه قرار می¬گیرند و تحکیم می¬شوند و سپس تحت اثر تنش انحرافی و سیکلی (دوره¬ای) قرار می¬گیرند و با استفاده از داده¬های آزمایش می¬توان مقادیر نسبت تنش دوره¬ای ایجاد کننده روانگرایی را برای تعداد دوره¬ی مورد نظر اعمال تنش، تعیین نمود.
حاصل از سه محوری

( ضریب تصحیح): Cr
(تنش همه جانبه):
مقدار تقریبی Cr در زیر نشان داده شده است (ko فشار جانبی خاک):
Cr=0.57→ko=0.4
Ko=1→Cr=1-0.9

حالت¬های مختلف در آزمایش سه محوری در اشکال قبل به صورت المان¬هایی در قسمت الف وب و ج توضیح داده شده است. اما در صورتی¬که در نمونه¬ها باریک شدگی “Necking” ایجاد شود و یا در مراحل قراردادن نمونه در دستگاه شرایط غیریکنواختی به وجود آید، نتایج غیرقابل اعتماد خواهند بود.

 اثرات دست خوردگی نمونه بر داده¬های آزمایش¬های دوره¬ای
ویژگی¬های بارگذاری دوره¬ای ماسه¬های طبیعی از عوامل زیر تأثیر زیادی می¬پذیرند:
1ـ ساختار خاک و نحوه¬ی آرایش دانه¬ها
2ـ دانسیته¬ی نسبی خاک
3ـ سمانتاسیون موجود در محل تماس دانه¬ها
مجموعه¬ی این عوامل ظاهراً تغییر کمی را در مقاومت بارگذاری دوره¬ای ماسه ایجاد می-کند. اما در ماسه¬های متراکم اثرات دست خوردگی نمونه باعث حجم و اتساع “Dilation” ماسه و شکسته شدن سمانتاسیون موجود در محل تماس دانه¬ها می¬شود و هر دوی این عوامل باعث کاهش در مقاومت بارگذاری دوره¬ای می¬شود و در نتیجه¬ی مقاومت در مقابل روانگرایی از مقدار واقعی کمتر محاسبه می¬شود و در حالت¬های فوق دایره¬ی موهر (1) از حالت¬های رسم شده، نشان دهنده¬ی ایجاد شده در خاک مورد مطالعه است.
کاربرد داده¬های آزمایش¬های بارگذاری سیکلی در ارزیابی قابلیت روانگرایی خاک
حال با ارائه¬ی یک مثال از مطالعه¬ی خسارت¬های نیگاتای ژاپن کاربرد داده¬های آزمایش-های دوره¬ای بارگذاری در ارزیابی قابلیت روانگرایی نهشته¬های خاکی روشن¬تر خواهد شد. در زلزله¬ی سال 1964 نیگاتای ژاپن در یکی از مناطق هیچگونه روانگرایی روی نداد و در منطقه¬ای دیگر روانگرایی در مقیاس وسیعی روی داد. پروفیل خاک هر دو منطقه و تراز آب زیرزمینی هر دو منطقه شبیه هم بود. بزرگی زلزله حدود 5/7 ریشتر و چشمه¬ی تخلیه¬ی انرژی آن به فاصله 50 کیلومتری از شهر بوده است و حداکثر شتاب ثبت شده در منطقه «0.16g» می¬باشد و با توجه به وضعیت خاک نیگاتا عمق بحرانی روانگرایی حدود 6 متر می¬باشد. نتایج آزمایش¬های دوره¬ای سه محوری از دو محل در جدول شماره¬ی (2) با استفاده از داده¬های ارائه شده، می¬توان پتانسیل روانگرایی در دو منطقه¬ی فوق را به شرح زیر ارزیابی نمود:
منطقه روانگونه شده: شتاب اوج زمین 0.16g است.
در عمق 6 متر

تنش دوره¬ای ایجاد شده توسط زلزله:

(ایجاد شده توسط زلزله)
زلزله با بزرگی 5/7 ریشتر معمولاً حدود 15 دوره¬ی تنش ایجاد می¬کند اما روانگرایی در این منطقه بعد از 3 دوره¬ی مهم ایجاد شده است، نسبت تنش دوره¬ای ایجاد کننده روانگرایی در سه دوره چنین است:
(مقاوم) با مقایسه¬ی مقاوم و ایجاد شده توسط زلزله نتیجه می¬شود که در این منطقه روانگرایی در مراحل اولیه زلزله روی داده است.

 آزمایش¬های محلی برای تعیین ویژگی¬های روانگرایی خاک
عوامل دیگری غیر از دانسیته¬ی نسبی ماسه نیز تأثیرات مهمی در رفتار خاک در بارگذاری سیکلی دارند، از جمله¬ی این عوامل می¬توان به موارد زیر اشاره نمود:

1ـ دانسیته¬ی نسبی
2ـ بافت خاک
3ـ سن خاک «سمانتاسیون»
4ـ ضریب فشار جانبی خاک Ko
5ـ تاریخچه¬ی زلزله خیزی منطقه
چنانچه در عوامل فوق تغییراتی ایجاد شود که موجب افزایش مقاومت در بارگذاری دوره-ای شود، مقاومت نفوذ خاک افزایش پیدا می¬کند. بنابراین منطقی¬تر است که به جای استفاده از عواملی نظیر دانسیته¬ی نسبی به عنوان شاخص مقاوم در برابر روانگرایی مستقیماً از مقاومت نفوذ استفاده شود. استفاده از هر یک از آزمایش¬های نفوذ استاندارد (SPT) و یا نفوذ مخروط (CPT) پیشنهاد شده است. مقاومت نفوذ استاندارد اندازه-گیری شده در محل به طور همزمان تأثیر ویژگی¬های مختلف خاک و فشار محصور کننده مؤثر را منعکس می¬کند. برای حذف فشار محصور کننده¬ی مؤثر از مقاومت نفوذ نرمالیزه شده N1 استفاده می¬شود N1 همان مقاومت نفوذ خاک تحت تنش سربار مؤثر یک کیلوگرم بر سانتیمتر مربع می¬باشد و مقدار آن طبق رابطه¬ی زیر در هر عمق با داشتن عدد اندازه¬گیری شده¬ی N به دست می¬آید: N1=CN.N
CN پارامتری است که به فشار سر بار مؤثر در عمق بستگی دارد و مقدار آن را می¬توان از جدول شماره¬ی 3 به دست آورد.

 آزمایش نفوذ استاندارد
در این آزمایش تعداد ضربات لازم برای فرو بردن لوله¬ی نمونه¬گیری استاندارد به میزان 30 سانتی¬متر در زمین اندازه¬گیری و به عنوان مقاومت نفوذ استاندارد ثبت می¬شود. ضربات از طریق سقوط چکش به وزن 140 پوند که از ارتفاع 76 سانتیمتر سقوط می¬کند به وجود می¬آیند و قطرهای خارجی و داخلی لوله¬ی نمونه¬گیری به ترتیب 5 سانتیمتر و 8/3 سانتیمتر می¬باشند.
همچنین (پالاسیوس 1977 و شمارتین 1976) از مطالعات تئوری و محلی انجام شده نتیجه گرفتند که نتایج آزمایش نفوذ استاندارد به عوامل زیر ارتباط جدی و مؤثر دارد:
1- استفاده از گل حفاری در مقایسه با استفاده از پوشش “Casing” برای نگهداری دیواره¬ی گمانه.
2- قطر گمانه
3 ـ استفاده از اوگر توخالی “Hollow Stem Auger” در مقایسه با استفاده از پوشش و آب.
4- تعداد دفعات پیچش طناب به دور استوانه
5- استفاده از سندان بزرگ یا کوچک
6- طول میله¬های انتقال انرژی
7- استفاده از لوله¬های غیر استاندارد
8- محدودهای از عمق که در آن مقاومت نفوذ محاسبه می¬شود.
دیگر جنبه¬های آزمایش با استفاده از روش¬ها و شرایط زیر استاندارد می¬شود:
1- استفاده از سیستم طناب و استوانه با دو بار پیچش طناب به دور استوانه برای بالا کشیدن وزنه
2- استفاده از گل حفاری
3-گمانه با استفاده از قطر کم حدود 30 سانتی¬متر
4- اندازه¬گیری مقاومت نفوذ در بین 15 تا 45 سانتی¬متر نفوذ لوله¬ی نمونه¬گیری در زمین.
این شرایط ما را به نتایج آرمانی نمی¬رساند. اما منعکس کننده شرایط رایج در بسیاری از نقاط جهان هستند.

 تفسیر داده¬های محلی و ارزیابی قابلیت روانگرایی
در منطقه¬ی نیاگاتای ژاپن مقاومت استاندارد حدود 14 ضربه برای 30 سانتی متر نفوذ در عمق 6 متری نشان دهنده¬ی شرایط مرزی روانگرایی است. با در نظر گرفتن اینکه حداکثر شتاب زمین در این زلزله حدود 0.18g و تراز آب حدود 2/1 متری پایین سطح زمین بوده است برای عمق 6 متر که عمق بحرانی روانگرایی در این منطقه است داریم:
=6*1.85=11/1ton/m2 فشار سر بارکل
=1.2*1.85+4.8*0.85=6.3 ton/m2 فشار سربار موثر
N1=CN.N
→N1=1.2*14=17 CN=1.2
در عمق 6 متر داریم: rd=0.93

بنابراین می¬توان نتیجه گرفت که در زلزله¬ای به بزرگی 5/7 ریشتر و ماسه¬ای با N1=17 در نسبت تنش دوره¬ای متوسط 19/0 دچار روانگرایی خواهد شد. با جمع¬آوری داده¬های مربوط به چند محل با حداکثر شتاب سطحی زمین معلوم و با رفتار خاک معلوم (از نظر وقوع یا عدم وقوع) تعدادی از نقاط نشان دهنده¬ی شرایط مختلف را می¬توان پیاده و سپس میان شرایط وقوع روانگرایی و عدم وقوع آن مرزی را تعیین نمود. برای نمونه یک سری از این جداول که نشان دهنده¬ی مطالعه موردی زلزله¬های مناطق چنگ و تانگ شان در شکل (6) آمده است.
 بررسی داده¬های محلی ماسه های سیلتی
در چند سال گذشته بر اساس داده¬های آزمایشگاهی دریافته بودند که ماسه¬های سیلتی در مقایسه با ماسه¬های تمیز، در اعداد(SPT) مشابه آسیب¬پذیری بسیار کمتری در مقابل روانگرایی نشان می¬دهند و آن¬ها به این نتیجه رسیدند که مقاومت نفوذ استاندارد نرمالیزه شده ماسه¬های سیلتی با D50>0.25mm معادل مقاومت نفوذ استاندارد نرمالیزه شده ماسه¬های سیلتی D50>0.15mm به علاوه 5/7 است.
 بررسی روانگرایی خاک¬های رسی
داده¬های بدست آمده از آزمایش¬های آزمایشگاهی و عملکردهای واقعی نشان داده¬اند که بیشتر خاک¬های رسی در اثر زلزله دچار روانگرایی نمی¬شوند، با این حال مطالعات اخیر در چین نشان می¬دهد که انواع معینی از مصالح رسی ممکن است در اثر تکان¬های زلزله دچار افت مقاومت زیادی شوند و معمولاً به این نتیجه رسیده¬اند که این خاک¬ها دارای ویژگی¬های زیر می¬باشند:
درصد اجزاء ریزتر از %15 > 0.005
حد روانی 35 > درصدآب< حد روانی *9/0.

عمق
79.5 686 10
137.5 1186 20
195.47 1686 30
224.45 1936 35
253.44 2186 40
369.37 3186 60

 مثال کلی برای ارزیابی پتانسیل روانگرایی
در منطقه¬ای با D50=0.2mm زلزله¬ای به بزرگی 7.5 ریشتر با ماکزیمم شتاب در سطح زمین برابر با 0.1g عمق آب در منطقه 3ft از سطح زمین قرار داردوعمق ماسه 60ft می-باشد وزن واحد حجم ماسه نیز برابر با 112lb/ft3 در حالت مرطوب و 50lb/ft3 در حالت اشباع، حال با اطلاعات داده شده عمق بحرانی برای خاک را پیدا کنید؟
حل: با استفاده از اطلاعات بالا جدولA زیر را تکمیل می¬کنیم:

از اطلاعات قبلی داریم تعداد دوره¬های اعمال تنش در زلزله¬ای به بزرگی 7.5 برابر با 20 می¬باشد NC=20 و داشتیم برای چگالی نسبی از 0 تا 50 ← Cr=0.57 و برای ماسه با D50=0.2 از آزمایش داریم.
برای 10 دوره
برای 30 دوره
→ برای 20 دوره

حال دیاگرام تنش بر حسب عمق را برای دو حالت ایجاد شده و مقاوم، رسم کرده عمق بحرانی برای وقوع روانگرایی به دست می¬آید که در مثال فوق بین 15ft تا 37.5ft می-باشد.[5]

rd Depth ft
71.6 0.98 0.1 1123.5 10
140.3 0.96 0.1 2248.5 20
206.1 0.94 0.1 3373.5 30
230.4 0.90 0.1 3939.0 35
248.4 0.85 0.1 4498.5 40
307.0 0.70 0.1 6748.5 60
جدول A

 بحث و نتیجه گیری
همانگونه که ملاحظه شد با استفاده از روابط به دست آمده از مطالعاتی که در متن تحقیق شرح آن آورده شد و کاربرد آن¬ها، در مثال نمونه¬ی بالا دیده شد، توانستیم عمق بحرانی خاک را در مقابل روانگرایی شناسایی کنیم. پتانسیل خاک را در مقابل روانگرایی در عمق¬های متعدد بدانیم و بتوانیم قبل از بارگذاری تدابیر لازم برای جلوگیری از بروز خسارت¬های احتمالی بکار ببریم و از روش¬های تثبیت لایه¬ی ماسه قابل روان شدن به کار بردن زهکشی¬های شنی یا سنگی در زیر ساختمان¬ها و ابنیه-هایی که خاک زیر پی آن¬ها مستعد روانگرائی باشد، است و از دیگر روش¬های مقابله با روانگرائی، می¬توان به حفر چاهک¬ها یا شمع¬های عمیق که تا لایه¬هائی از خاک که پتانسیل روانگرائی ندارند، ادامه می¬یابند، اشاره کرد.

والسلام
حسین قربانی فرخد- 13/3/1387

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله 20   صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله هنر دره هند

اختصاصی از فی توو دانلود مقاله هنر دره هند دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 حدود4000سال(ق- م) اقوامی نیمه دوره گرددر هر دو سمت شرقی وغربی نجد ایران زندگی ده نشین اختیار کردند. انها که در مشرق ایران یعنی در خاک هندوستان وبه طور اخص دردره سند وناحیه پنجاب مستقر شدند در حدود3000ق م به ساختن سفالینه‌های منقوش با تصاویر زبده نمای خلا صه و ساده شده جانوران و نیز گونه ای خط صورتنگاشت ابتدایی دست یافتند و به تدریج میراث فرهنگی خودرادر قسمت علیای رود سند و خطه بلوچستان گسترش دادند که طبعا با گذشت زمان به شاخه هایی رویش یافت ومسلما در مسیر یکی ازاین انشعابات بوده است چهار مرکز عمده تمدن باستانی هند با نامهای:
1) موهنجودارو و هاراپا(که بزرگتر و محققا دو پایتخت بود ه اند)
2)لوتال و چانهودارو(بس کوچکتر)در اغاز هزاره دوم ق م به وجود امدند. در همان هزاره دوم ق م فلزکاری با مس ومفرع در میان ساکنان دره سند معمول شد وتمدنشان به پایه شهرنشینی پیشرفته ای اعتلا یافت واز حدود 1100ق م (تا 750ق م)اهن نیز به کار گرفته شد. دران زمان دره سند می‌بایست دارای اب فراوان و جنگلهای انبوه بوده باشد. خانه‌های شهری به طور عمده با خشت پخته برای جرز وبدنه وچوب برای کف و پلکان وبام ساخته می‌باشد. درموهنجودارو بارودارومشرف بر شهر باخزینه حمام وبنای مدرسه ای که متحملا متحوا و کاربردی ایینی می‌داشت برپاشده بود. شارعهای پهن باکویهای جانبی وکوچه‌های فرعی عموما به طورعمودبرهم ساخته می‌شدوخانه ها نیزچهارگوش قائم ودر حیاطی محصوربودند:درحالی که اقامتگاههای بزرگتر حمام خصوصی وسردخانه ومجرای فاضلاب داشتند. اماشگفت اینکه دران ساختمانها اثری اززینتکاری جسمی یارنگی یافت نشده است. موضوع شایان توجه این است که می‌بینیم به هر حال شهرهای نامبرده بخصوص موهنجودارو وهاراپا براساس نقشه ای هندسی وسامان یافته بنیانگذاری شده اند. باانکه مدارک و یافته‌های بسیاررواج مسافرت وتجارت رامیان تمدنهای دره سندوجلگه دجله و فرات به تایید می‌رسانند لیکن درمقایسه مشاهده می‌شودکه ساکنان دره سند شاید به سبب حاکمیت مقررات و ضوابطی سخت دران جامعه بسیارمحافظه کارتروکم پویش ترازساکنان بین النهرین بوده اندزیرامی بینیم که باگذشت زمانی نزدیک به1500سال خیابان بندی شهری ونمای بیرون خانه‌های خودرایکسان نگاه داشتند ودرساختن نیزه وشمشیر همان تیغه‌های پهن کهن رابه کاربردند وازمهرهای مسطح وچهارگوش خوددست بر نداشتند وحال انکه اقوام بین النهرین دران مدت زمان به خواص تویزه مرکزی(رگه برجسته قوس)درطاقزنی با آجرپی برده ونیز مهرهای استوانه ای راجانشین مهرهای مسطح وچهارگوش کرده بودند.
اثارهنری مکشوف دردره سند به پنج گروه عمده تقسیم میشوندکه عبارتند:
الف- سفالیه‌های منقوش
ب- مهرهای مسطح چندضلعی
ج- پیکره‌های سفالین کوچک-اندام مردانه وصنمک ها ازگل صورتگری
د- مفرغنینه ها
ه- پیکره‌های سنگی ونقش برجسته کاری
الف- سفالینه‌های مکشوف مشتمل اندبرسبوهاوشکسته‌های کاسه وظروف به رنگ سرخ روشن ونخودی وازاندازه‌های کوچک تا بسیاربزرگ که برای ذخیره کردن آذوقه به کارمی رفته است. نقوش عموما بارنگ سیاه برروی لایه ای ازگل اخرای سرخ رنگ اجرا می‌شده است. انگاره(درخت زندگی)(مضمونی قدیمی ومتداول درهنر سومریان وبسیاری اقوام دیگر. بعدادرختی درمیان باغ عدن که میوه اش زندگی جاویدمی بخشید ونیز درختی دراورشلیم اسمانی که برگهایش شفا دهنده آلا م اقوام وملتهای روی زمین بود)که پیوسته ازجهت ترکیب هنری تغییرمی یافته ونقش ونگارهای سه پر(سه برگی)وچهارپر(چهاربرگی)
متشکل ازدوایر متقاطع وتصاویر(نقشپردازی شده)جانوران وپرندگان وگاهی آدمیان به روانی وگشادگی بربدنه سفالینه ها اجرا شده است پاره ای از اینها نیزبا چرخ کوزه گری ساخته شده وبخصوص از جهت ریخت متناسب خود نمونه‌های ممتاز به شمار می‌ایند.
ب- مهرهای مسطح وچهارگوش ازگل صورتگری پخته(خاک رس نرم)بزرگترین وجالبترین مجموعه اثار هنری دره سندرابه وجود می‌اورند. همه انها کمابیش شکلی چهارگوش دارندبه اندازه‌های تقریبی 5/3سانتیمتر وباعلامات رمزی یا صورتنگاشتهایی-که خواندنشان هنوز براهل فن معلوم نشده-کنده کاری شده اند. دراین اثار هرجا نقشها باهم آمیخته می‌شود نظم اجزا وتعادل میان بخشهای پروخالی چنان بامهارت وکاردانی رعایت شده است که نگرنده رابه شگفتی می‌اندازد. روی بسیاری از این مهرها تمثال ارباب انواع کنده کاری شده که اهمیت خاص دارد:ازجمله رب النوعی شاخدارکه چهار زانو نشسته ومی توان گفت بهاحتمال بسیار سرمشق کهنسال شیوا(یا(سیوا) رب النوع جانوران ویکی ازسه بزرگ خدایی که با(برهما)و(ویشنو)تثلیث ربانی کیش هندو رابه وجود می‌اورد)بوده است. دیگررب النوعی که تاجی مقدس برسرداردکه بانشانی رمزی ونقش شاخ وبرگی زینت یافته است. درمیان تصاویر جانوران گاو نروفیل وتمساح هندی وماروافرادادمی و همچنین صحنه‌های زور آزمایی با گاو نر وفیل یا پشتک زنی وپرش روی پیکر گاو نر (شاید از انواع ورزش وبه احتمال بیشتر از اعمال آیینی دنیای کهن چنانکه در تمدن یونان باستان نیز معمول بود)فراوان دیده می‌شود. بهترین توجیه درباره ی مهر‌های نامبرده این است که آنها را علایم و امضاهایی بدانیم که برای نشانه گذاری روی کالاها با مصدق وممهور کردن پیما نهای تجاری به کار برده می‌شده است.
ج- پیکره‌های سفالین گروه بزرگ دیگری از آثار مکشوف در دره ی سند را تشکیل می‌دهد و بر چند گونه است. بعضی از آنها محتملا اسباب بازی هایی بودند مانند گاوهای کوهان کوچک باارابه‌های گلین ومیمونها که اجزایشان ازهم جداشدنی بود وباریسمانی بر زمین کشیده می‌شدند برخی دیگردارای محتوا یا مضمونی دینی بودندونمونه‌های بارزشان هیکلهای آدمی باسرگاونر یاانواع صنمکها(بتهای زنانه یاربه النوع مادر)که دماغی منقاری وبزرگ دارند وبه جای مردمک چشمشانمهره‌های تسبیح مانند نشانده شده است. سطح اندام این پیکره‌های ادمیوجانوری بارنگ ابکی ازگل اخرای سرخ پوشیده شده وهیکل بسیاری
دیگرازپیکره‌های کوچک اندام آدمی راجامه یا پوششی چین وتاب یافتهفراگرفته است. درحالی که سرشان چون نمونه ای از آرایش پرتکلف وتفصیل جلب نظر می‌کند.
د- مفرغکاری درآن سامان اهمیت بسیار یافت. ابزارکارسلاح وهمه نوع لوازم خانه ازمفرغ ساخته می‌شد:ونیز پیکره‌های هنرمندانه ای چون دختری درحال رقص که نمونه مشهوری از پیکره سازی باستانی به شمار می‌اید-ازان دوران برجا مانده است. این سنت هنری در دوره‌های شکوفایی تاریخ وتمدن هند به اوج کمال خود رسید.
ه- پیکره سنگی نیزدردره سندهمواره به اندازه کوچک ساخته می‌شده است.
بهترین نمونه آن نوع هنر تندیس کوچک مردی است باریش وباجامه ای به گل سه پر دیگردو پیکره نیم تنه مردانه باحدقه‌های خالی مانده از مهره مردمک. اصولا مشاهده می‌شودکه پیکره سازی ونقش برجسته کاری بیشتراز نقاشی موردتوجه ساکنان دره سند بوده است ولی چنانکه مشهوداست دردوره شکوفایی هنر وتمدن هند آن سنت هنری نیز روبه تکامل گذارد.
درحدود1500ق م با یورشهای پی درپی اقوام آریایی ازسمت شمال غربی هندوستان تمدنهای دره سند به ناگهان منقرض وشهرهای مسکونی به نابودی کشیده شد وتامدت هزارسال بعد هیچ اثری از تاریخ وهنر مردم آن خطه بر جای نماند ویامارا بروجودشان کمترین آگهی نیست. البته ازآن دوره دراز اندک تعدادی کوزه وظروف سفالین به دست آمده که جنبه کاربردی صرف دارند ونیز برخی پیکره‌های کوچک اندام از گل صورتگری که تقلیدهایی از هنرگذشته دره سند است وارزش واقعی ندارند:درعین حال که تعیین سال وسنه تولیدشان نیز حتی به تقریب میسر نیست.
در سده ششم ق م بودا در هند ظهور کردوکیش بودایی تکوین وبه سرزمینهای مجاور یعنی تبت وچین وژاپن وآسیای جنوب شرقی اشاعه یافت. ازآن پس سه کیش باستانی دیگر در هندوستان شمالی به ظهور رسید که نامهای برهمایی و هندیی و(جینی)پیروانی کثیر به گرد خود آوردند والبته هر کدام به نحوی درهنرهند اثر گذاردند اما هنر تاریخی هند با تشکیل سلسله پادشاهی (موریانی)در قرن سوم ق م آغاز شد وصورتی مدون و مستند به خود گرفت. درزمان فرمانروایی (269تا232ق م). آشوکا پادشاه توانا و هنرپروراین سلسله هنرمنددر
شیوه‌های مختلف شکوفان شدونخستین(دوره طلایی)تاریخ هند ضبط تاریخ شد. آشوکا کشوری پهناورشامل قسمت اعظم خاک هند به وجود آوردندودرهر شهرپرستشگاهی بودایی برپا ساخت. که گاهی به شکل گنبدوگاهی چون برج ساخته می‌شدند(یعنی سرمشقهایی برای معماری هنددردوره‌های بعدی). آن هم بابرجسته کاریهای ریز نقش بر روی سنگ که به سه دسته تقسیم بندی یافته اندالف-نخستین یاکهنترین نقوش گیاهی وجانوری است که درمیانشان تصویر نیلوفر آبی اهمیت بسزاداردوزیادتکرارمی یابد
ب- تندیسهای آدمی به اندازه بزرگ
ج- صحنه‌های گزارشی از زندگی بودا ولی بدون حضور خود او (مگر جای پایش یا سریر و مخده اش) زیرا ذات متعالی او را فراتر از آن می‌دانستند که به تصویر و نمایش در آید. اصولا ساختن پیکره بودا از سده اول میلادی به بعد متداول شد ودر سده‌های چهارم وپنج ب م به اوج کمال خود رسید. دیگر ازآثارپادشاهی آشوکا تعداد زیادی ستونهای یادبود بانقوش بر جسته
پ- رتفضیل ومتراکم است ونیز سنگ نبشته‌های تاریخی که به فرمان آشوکا
در هر شهر به یادگارگذارده شده وحاوی مطالب سودمند درباره فرهنگ واوضاع زندگی آن دوران درخشان است. بدین ترتیب مشاهده می‌شود که در آغاز تاریخ مسیحی درهندوستان هنری ملی با سنن و شیوه‌های خاص خود تکوین یافته است که تحولات بعدی ازآن منشعب میشودهمچنین در تعداد زیادی غارهای دهکده آجاتنا(نزدیک به 30غار)واقع درشمال غربی حیدرآبادهند مقابر مزین به نقش برجسته‌های هنر بودایی متعلق به حدود200ق م ونقاشیهای دیواری(ازدوره‌های تا600ب م)یافت شده است. درغارشماره یک آجانتا مجلسی از شرفیایی سفیری از دربار ایران(احتمالا در پادشاهی خسرو دوم ساسانی)به حضور پادشاه هند بر دیوار نقاشی شده که حایز اهمیت بسیار است.
تعدادزیاد مهر کنده کاری شده از سنگ صابون یا استئاتیت از همان موهنجودارو به دست آمده اند وترکیبی از صناصر هندی و خاور نزدیک در انها به چشم می‌خورد (تصویر ). به بیان درست تر کشف یک مهرمتعلق به موهنجودارو از یک نقطه قابل تاریخگذاری فرهنگهایدره رود سند را به بین النهرین بود که امکان تاریخ گذاری فرهنگهای دره رود سند را به دانشمندان داد. خط روی مهرها تا کنون خوانده نشده است طرحهای گوناگونی که در سنگ حکاکی کرده اند مانند درخت (گاهی همراه با جانوران وپیکرههای انسانسوار)به عنوان اشیای مورد پرستش شبیه سازی شده اند. از جانورانی که نقش شان بیش از همه بر این مهر ها ظاهر می‌شود می‌توان گاو کوهان دار برهمن، گاو آبی، کرگدن، و فیل را نام برد جانوران تخیلی و خدایان انسان ریخت نیز شبیه سازی شده اند روی یک مهر، یک پیکره نشسته سه سر با حالتی ظاهر می‌شود که بعد ها معلوم می‌شود حالت یوگا است بالای سرها یک نیزه سه شاخه دیده میشود که دو هزار سال بعد به نشانه تثلیث بودائی و شیوا خدای بزرگ آئین هندو مورد استفاده قرار می‌گیرد. دور تا دور این خدا را جانوران گوناگون از جمله گاو و شیر گرفته اند:این جانوران نیز بعد ها نماد شیوا شدند. پس از معلوم شدن تاریخ ساخت این مهر، می توان گفت که از روی نخستین نمونه آن خدا شبیه سازی شده بوده است. اینگونه استمرار پیکره نگاری، نشانه ای از ریشه‌های عمیق سنتهای دینی در هند است. سبک نیز سنتی پیوسته و بی گسست دارد. جانوران روی مهره‌های دره سند، همان خطوط کناره نمای پیوسته و سطوح جسمانی پیشگفته را (با اشاره به پیکر هاراپا)دارندو ازمختصات پیکر تراشی در سراسر دوران بزرگی از تاریخ هند به شمار می‌روند. این استمرار هنری، چشمگیر است، البته نه فقط از لحاظ فاصله زمانی بلکه به این علت که در فاصله بین زوال تمدن سند (حدود1800پیش از میلادی)و تشکیل امپراطوری ماوریا(سده سوم ق م)، عملا هیچ اثری از هنرهای بصری بر جای نمی ماند. هجومهای آریاییان را که در حدود 1800پیش از میلادی آغاز شد می‌توان علت بروزگسست در هنر هندی
دانست. دراینصورت، نظر به ثاثیر ژرف آریاییان بر فرهنگ هندیآنچه مایه شگفتی بیشتر می‌شود این است که در اینهمه مختصات و خصوصیات بومی توانسته اند به حیات خود ادامه دهند. . ویرانگری مهاجمان و کم دوامی مواد و مصالح مورد استفاده، بدون تردید، علت نابودی بسیاری است که عامل انتقال سنتهای هندی درطی 2هزار ساله پس از زوال تمدن دره رود سند بودند. آریاییان دین ودایی را با خود به هند آوردند. این اصطلاح از سرودهایی (وداها)مشتق شده است که تا امروز باقی مانده اند. این سرودها خطاب به خدایانی سروده شده اندکه مظاهر شخصیت یافته طبیعت به شمار می‌روند. ایندر (از سرودهای فراوانی)خدای توفان سوریان خدای آفتاب، ووارونا خدای آسمان بو دند. خدایان بسیار دیگری هم هستند. تمام این خدایان با خواندن سرودها و دادن قربانی، مطا بق قوانین خشک آیین مزبور، پرستیده می‌شدند. اثری از معبد نبود، اما آتشکده بود، که مطابق فرمولهای ثابتی ساخته می‌شدومرکز خلوص و وفاداری به شمار می‌رفت. اجرای این آیینها به قدری اهمیت داشت که بزودی، آگنی آتش مقدس و سوما نوشابه مقدس در مقام خدایانی مستقل، تجسم شخصی پیدا کردند. شکل نسبتا ساده دین و خواهشی که با آن همه زیبایی در سرودهای ودایی بیان شده است در مجموعه رسالات فلسفی و دینی و عرفانی اوپانیشادها (حدود800تا600پیش از میلادی)درباره ماهیت انسان و جهان که چندین مفهوم بیگانه با طبیعت پرستی مهاجمان شمالی را وارد آیین هندو کردند، تکامل می‌یابد. از جمله اندیشه‌های اصلی جدید می‌توان به اندیشه سامسرا و کرمه اشاره کرد. منظور از سامسرا استحاله روح به شکل دیگری از حیات است که بلا فاصله پس از مرگ آغاز می‌شود. کیفیت زندگانی جدید روح نوزاده به کرمه یعنی نتیجه تمام کارهای دوران زندگانی پیشین بستگی دارد. منظور از کرمه بد، آینده تاریک یا تولد دوباره در دوزخ یا در جهان کنونی با قیافه جانوری پست-مثلا خزنده یا حشره –است.
منظور از کرمه خوب این است که روح می‌تواند وارد جسم پادشاه، کاهن یا حتی یک خدا شود، چون خدایان نیز در معرض مرگ نهایی و دایره بی پایان تولد دوباره اند.
بنابر این، هدف دین، غرق کردن زندگی فردی در یک روح جهانی شد. این هدف فقط پس از تکمیل کرمه هر فرد در اثر تولدهای دوباره بیشمار قابل وصول بود. اعتقاد بر این بودکه توبه، عبادت، و ریاضت بر سرعت این روند می‌افزایند. در طی سده ششم پیش از میلاد دو دین بزرگ در هند پدید آمدند. یکی آیین بودا بود که تاثیر عمیقی بر فرهنگ و هنر هند به طور کلی از سده سوم پیش از میلاد تا سده ششم یا هفتم میلادی داشت. (در پاره ای نقاط مانند بنگال و ایالت بهار، نفوذ این آیین تا سده یازدهم و در جنوب تا مدتی پس از آن ادامه داشت. )با آنکه آیین جین یعنی دین بزرگ بعدی هیچگاه از لحاظ اهمیت به پای آیین بودا نرسیده، تا امروز نیز به عنوان یک دین کوچک ولی مشخص به حیاتش ادامه می‌دهد ولی آیین بودا عملا از این سرزمین ریشه کن شده است. هنرهای بسیاری از کشورهای آسیایی از آیین بودایی هندی که با تولد بودا ساکیا مونی در حدود 563پیش از میلادی آغاز گردید مشتق می‌شوند.
بودا، که فرزند پادشاه حاکم بر منطقه کوچکی در مرز نپال و هند بود، بنابر افسانه ها، به طرز معجزه آسایی در رحم مادرش شکل گرفت و از پهلوی او به بیرون جهید. این کودک که سد هارته نامیده شد و به گاوتمه یا گوتمه نیز شهرت داشت، تواناییهای خارق العاده ای از خود بروز داد یکی از فرزا نگان آن زمان پیش بینی کرد که او یک بودا – مردی روحانی، روشن و آگاه که بنابر تقدیر به نیروانا واصل می‌شود –خواهد شد. سد هارته پس از یک سلسله مواجهه با سالخوردگی، بیماری، و مرگ، تجملات درباری را رها کرد و به دنیا پشت پا زد. سرانجام به هنگام عبادت در زیر یک درخت بو یا انجیر معبد در دهکده بوده گایا (اشراق عظیم)یا نور معرفت – همان شناخت کامل جهان که اصول آیین بودا یا بوداییت است- بر وی تابید. تعالیم وی را می‌توان چنین خلاصه کرد:زندگی سراسر رنج و اندوه است؛علت زندگی؛بستگی به کار وخود است؛این بستگی را می‌توان با حذف آرزوها – که چشم خود را به توالی بیشمار تولد‌های دوباره می‌بندند- از میان برد؛متوقف ساختن تولد دوباره با پیروی از ارکان هشتگانه طریقت شامل اعتقاد درست، اراده درست (ترک لذات جسمی، خودداری از آزار جانوران، و غیره)، گفتار درست، رفتار درست، معیشت درست، اندیشه درست، وخلسه و حال درست میسر می‌شود. این فرمول بندی مقدماتی آیین بودا که رستگاری را نتیجه تلاشهای فردی می‌داند، بعد ها آیین بودای هینایا نا نامیده شد.
ایین بودا که بدین طریق شکل گرفت، در برابر اندیشه بنیادی آیین هندو واقع نشد بلکه بدعتی مختصر بود که از پاره ای تاملات در اوپانیشادها ناشی شده بود. کاری که آیین بودا کرد پیشنهاد روشنی برای حل این مساله کهن هندی بود که زنجیر زندگی را باید چگونه از گسست که روح فرد بتوا ند در چارچوب روح جهان به آرامش نهایی برسد.


انواع مهر، موهنجودارو، هزاره سوم پیش از میلاد. سنگ صابون. موزه آثار عتیقه آسیای مرکزی. دهلی نو
معماری و پیکر تراشی آغازین:سلطه آیین بودا
نخستین نمونه‌های شناخته شده هنر در خدمت آیین بودا (از اواسط سده سوم پیش از میلاد)، هم بغرنج هستند هم دارای عظمت ساختمانی اند. آشوکا (272-232ق. م. )امپراطور هند، نوه چاندار گوپتا موسس سلسله ماوریا0حدود321-184پیش از میلاد)پس از مشاهده مصائب ناشی از درگیریها ی وحشیانه نظامی که در دوران خود وی به وحدت بخش بزرگی از شمال هند انجامید ه بود، به آیین بودا گروید. کاخ وی در پاتلیپو تره (پاتنه، کرسی کنونی ایالت بهار)به تقلید از کاخ هخامنشیان در تخت جمشید تصویر( )ساخته شده بود. مگاستنس، سفیر یونان در دربار آشوکا، گزارش درخشانی درباره پاتلیپوتره از خود بر جا گذاشته است. امروزه فقط پی ها ی ساختمانها و بقایای یک نرده آن در روی زمین دیده می‌شوند، ولی با بررسی یک سلسله ستونهای یادبودی و مقدسی که آشوکا در شمال هند بر پا داشت می‌توان تصوری از جزییات معماری آن به دست آورد. این ستونهای تک سنگی از ماسه سنگ صیقل یافته ساخته شده بودند و ارتفاع برخی از آنها به هیجده یا بیست متر میرسید.
سرستون یکی از آنها (تصویر )که امروزه در موزه سارناته بنارس نگاه داری می‌شود، نمونه ای از سبک رایج در آن دوره را مجسم میکند. این ستون از یک سر ستون سدری شکل بر روی یک صفحه افقی مزین به یک کتیبه مرکب از چهار جانور و چهار چرخ گردونه یک در میان تشکیل شده است. بر صفحه افقی مزبور چهار شیر پشت به یکدیگر نشسته اند و در اصل یک چرخ گردونه بزرگ نیز بالای سرشان بوده است. در اینجا تمام شکلها نمادین هستند. درخت سدر نیز که نماد سنتی خداست، به معنی رهایی انسان در آیین بودا بوده است. چرخ گردونه نشانه گردش زندگی، مرگ، و تولد دوباره بود. این (گردونه زندگی)غالبا درجات معنایی دیگری داشت. در این مورد، معنی مزبور، یکی از ارکان تعالیم بودا-(گرداندن چرخ قانون)-بود. خود چرخ(که احتمالا از نمادهای باستانی آفتاب گرفته شده است)، و چهار جانور (به نشانه چهار ربع دایره)که در اینجا چرخ به آن اشاره دارد، تلویحا یک مفهوم کیهان شناختی دارند، که شتون در آنجا نماد محور جهان به شمار می‌رود. شیرها نیز معانی چندگانه داشتند ولی در اینجا با ساکیامونی بودا که به شیر طایفه ساکیا معروف بود برابرپنداشته شده اند. ستونهای مزبور نه فقط از لحاظ نماد پردازی شان بلکه از این شیرها ی شق و رق به شیرهای کاخ تخت جمشید شباهت دارند، جانوران نیم برجسته دور تا دور صفحه زیر پای آنها به سبک سیالگونه و قدیمی موهنجودارو کنده کاری شده اند. پیکرهای عظیم یاکشاها و یاکشی ها نیز که در دوره آشوکا یا کمی پس از او کنده کاری شده اند، از همین خصوصیت پیروی می‌کنند. این خدایان مذکر و مونث، که در اصل به عنوان ارواح محلی طبیعت، خدایان درختها و کوهها پرستیده می‌شدند، در مجموعه خدایان مختص آیین بودا وآیین هندو قرار داده شدند.

سر ستون برجای مانده از ستونی که آشوکا (272-232ق. م. ) امپراتور هند در پاتلیپوتره برپا داشته بود. موزه باستان شنایی سارناته.
پرستشگاه غاری
دوره حکومت سلسله ماوری، شاهد پیدایش مقدمات یک سبک بی نظیر معماری – پرستشگاههایی که در دل صخره‌های سنگی کنده می‌شدند – نیز بود. بخشهایی از بیرون (و بعدها درون)این غارها را با تقلید مو به مو از ابنیه چوبی آن دوره، کنده کاری
کردند. غار لوماس ریشی که در دوره سلطنت آشوکا داخلش را خالی کردند، در ورودیش (تصویر )از نوعی است که تا هزار سال بعد نیز رواج داشت. این المثنا ی برابر اصل نمای چوبی یک درگاه ورودی با پیشامدگی منحنی دارد که با تقلید از سقف انعطاف پذیر چوبی خمیده بر روی شاه تیر‌های چهار گوشه ساخته شده است. یک کتیبه تزیینی مرکب از چند فیل بر بالای درگاه ورودی، سنتهای پیکرتراشی محلی را به نسلهای آینده منتقل می‌کند. سقوط سلسله ماوری مقارن آغاز سده دوم پیش از میلاد به تجزیه سیاسی هند انجامید.

در ورودی غار لوماس ریشی، کوه‌های بربر، سده سوم ق. م.
استوپا
در دوره حاکمیت سونگاها و آندهراها که جانسیان اصلی ماوریها بودند، چایتیاها (تالارها ی اجتماعات بودایی)و ویهاراها (دیرها) از ساحل غربی تا ساحل شرقی به مناطق کوهستانی هند مرکزی یورش بردند. در همان زمان، استوپا که اصلا یک مقبره بودایی به صورت کپه ای از خاک بود، تکامل یافت و دارای برنامه معماری مهمی شد. (می گویند آشوکا در سراسر هند، هزاران استوپا ساخته بود). در پایان سده دوم پیش از میلاد، این بناها ابعاد عظیمی پیدا کردند. قطعات حکاکی شده ای از نخستین استوپا در ماتهورا، در بهارهوت (سانتای امروزی) و دیگر نقاط هند به دست آمده است، ولیعظمت این گونه ساختمانها را در دهکده سانچی واقع در ایالت مادهیا پرداش به بهترین شکل ممکن می‌توان مشاهده کرد. آنجا، از تپه ای مشرف بر دشتی پهناور، چندین استوپا حاوی بقایای اجساد و اشیای مقدس، در طی چندین سده متوالی ساخته شده اند. از این میان استوپا ی بزرگ (تصویر )، ظریفترین و رفیع ترین استوپا در آغاز توسط آشوکا ساخته ووقف شد. این عمارت که توسعه یافت و سرانجام در اواسط سده نخست پیش از میلاد به پایان رسید، امروزه نقطه اوج پیشرفت یک دوره از تمدن هند به شمار می‌روند. در سمت جنوبی، پلکانی هست که به صفه استوپا-ساقه گنبد به ارتفاع شش متر –منتهی می‌شود ودسترسی به یک راهروی باریک نرده دار در اطراف گنبد را میسر می‌گرداند. ارتفاع گنبد از زمین، پانزده متر است. در بالای گنبد فضای مربع شکل محصوری به نام هارمیکا ساخته شده است ودر وسط آن نیز یک یاستی یا دکل نصب شده است. بایستی با چند چتر مزین شده است. دورتادور کل عمارت استوپا نرده سنگی گردی کشیده شده است که در چهار سمت شمالی شرقی جنوبی و غربیش چهار تورانا یا دروازه دارد. (تصویر )استوپا، مانند بیشتر ابنیه هندی بیش از یک کارایی یا وظیفه دارد این بنا به عنوان محلی برای نگاه داری از خاکستر مردگان مقدس و پرستیدنی نماد مرگ بودا یا نشانه آیین بودا به طور کلی است. مومن ضمن گردش به دور گنبد دعای خویش را نثار استوپامیکند ولی همین استوپا به عبارتی یک نمودار کیهانی است که دروازه هایش چهار نقطه اصلی تاکید بر کوه جهانی به شمار می‌روند هارمیکا نماد بهشت خدایان سی وسه گانه است ولی یاستی به عنوان محور عالم از این کوه گنبد واز طریق هارمیکا اوج می‌گیرد و بدین طریق جهان را به بهشتهای برین متصل می‌کند.
نرده کاری و گنبد‌های برخی از استوپا با پیکرهای نقش بر جسته تزیین می‌شدند. دروازه‌های استوپا ی سانچی با نمادهای بودایی خدایان و صحنه‌های روایتی پوشانده شده اند ولی پیکر بودا هیچگاه در اینجا ظا هر نمی شود. در عوض او با نمادهایی چون یک سریر خالی درختی که وی در زیرش به تامل می‌پرداخت چرخ قانون و ردپایش نشان داده می‌شود. همچنان که استوپا سانچی بزرگترین بنای بر جا مانده از دوران اولیه آیین بودا است چاپیتیای کارلی ظریفترین معبد غاری کنده کاری شده است در طی سده‌های دوم واول پیش از میلاد معابد غاری تکامل یافتند و از شکلهای ساده غار لوماس ریشی نیز بسی پیچده تر شدند. نمادهای با شکوه سنگی با تقلید موبه مو از معماری چوبی برای درهای این معابد ساخته می‌شدند در حدود سال 50 میلادی در کارلی در رشته کوه گاتهای غربی نزدیک بمبئی قله یک تپه را خالی کردند و معبدی مذبح وار به طول تقریبی 38متر و ارتفاع 14متر در دل آن ساختند صحن مرکزی این معبد به یک استوپا ی یکپارچه در مذبح منتهی می‌شود و در دو سوی صحن نیز ستونهای عظیمی با سر ستونهای زنان و مردان فیلسوار کار گذاشته شده و در راهروی جانبی پدید آورده اند(تصویر )

استوپای بزرگ. دهکده سانچی. پایان ساختمان در سده نخست ق. م.

نقش برجسته از استوپا. آماراواتی، سده‌های نخست تا سوم میلادی. موزه گیمه. پاریس.
رستاخیز آیین هندو
معماری و پیکر تراشی
در دوران اوج رونق آیین هندو تدریجا نیروی لازم برای درهم شکستن فرزند بدعت گذار خویش را فراهم می‌آورد. آیین بودا پیروزی اولیه اش را مدیون وضوح دستورها یش برای رسیدن به رهایی و رستگاری بود. در حدود سده دوم یا اول پیش از میلاد پاسخ آیین هندو به مساله بالا در اشعار فلسفی بهاگاواد گیتا داده شد. این مجموعه اشعار از آن زمان تاکنون شالوده آیین هندو بوده است. بنابر بهاگاواد –گیتا تامل و تعقل می‌توانند به جذب نهایی در جوهر خدایی بیانجامند اجرای فداکارانه و بی غرضانه وظایف روز مره نیز می‌توانند 

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   30 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله اتمسفر زمین

اختصاصی از فی توو دانلود مقاله اتمسفر زمین دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

احتمالا اتمسفر حال حاضر زمین آن اتمسفر اولیه نیست . اتمسفر جاری ما را شیمیدانهای اتمسفر اکسیداسیون می خوانند ،در حالیکه اتمسفر اولیه را شیمیدانها اتمسفر در حال کاهش می خواندند. مشخصا گویا اتمسفر اولیه در بر دارنده اکسیژن نبوده است.
ترکیب اتمسفر
اتمسفر اولیه ممکن است مشابه ترکیب سحابی خورشیدی 0توده های عظیم گاز و گرد و غبار ما بین فواصل ستارگان راه شیری) و نزدیک به ترکیب حاضر سیاره های بزرگ گازی بوده است ، اگر چه این بستگی به جزئیات فشرده شدن سیارات از سحابی های خورشیدی دارد. آن اتمسفر در فضا گم شده بود و با گاز خارج خارج شده از پوستر و یا (در برخی از تئوریهای اخیر ) بیشتر اتمسفر ممکن است از برخوردهای دنباله دارها و دیگر مواد با فشار بخار زیاد جابجا شده است. اکسیژن موجود در اتمسفر که جزء خصوصیات ان است بوسیله گیاهان تهیه شده است. (خزه دریایی سبز – آبی و یا سیانو باکتری ) بنابراین ، ترکیب حال حاضر اتمسفر شامل 7960 نیتروژن ، 25% اکسیژن و 1% گازهای دیگر می باشد.

لایه های اتمسفر
همانند آنچه در مشکل زیر نشان داده است ممکن است اتمسفر زمین به چندین لایه مجزا تقسیم بشود.
لایه های اتمسفر زمین
تروتسفر : تروتسفر جایی است که همه آب و هواها واقع می شوند. آن منطقه بالا و پایین رفتن بسته های هوا می باشد. فشار هوا در بالای تروتسفر فقط 100% سطح دریا می باشد. منطقه حائل نازکی بین تروتسفر و لایه بعدی وجود دارد تروپوپاز خوانده می شود.
لایه ازن و استراتوسفر : در بالای تروپسوسفر ، استراتوسفر قرار دارد که جریان هوایی تقریبا افقی است. لایه نازک ازن در استراتوسفر بالایی دارای فشردگی بالایی از ازن است. که به شکل اکسیژن یافته است. وظیفه اصلی این لایه جذب اشعه ماوراء بنفش خورشید است. تشکیل این لایه یک وضعیت حساس است. از آنجایی که فقط می تواند ازن شکل گیرد و از جریان شدید اشعه ماوراء بنفش و از رسیدن آن به سطح زمین جلوگیری به عمل آورد که که اکسیژن تولید شده باشد. که این اشعه برای سیر تکاملی یک خطر محسوب می شود. در حال حاضر این نگرانی وجود دارد که ترکیبات فلئور کربن ساخته دست بشر ممکن است لایه ازن را از بین ببرد. و همچنین برای نتایج مهلکی که برای آینده زندگی بشر رخ می دهد نگرانی هایی موجود است.
مزوسفر و یونوسفر
در بالای استراتوسفر مزوسفر است و در بالای آن نیز یونوسفر (یا ترموسفر ) است که خیلی از اتمها یونیزه شده اند. (یا الکترونها را از دست داده اند و یا با آنها تقویت شده اند بنابراین دارای بار الکتریکی خالص هستند). یونوسفر خیلی نازک است اما جایی است که شفق قطبی رخ می دهد و مسئولیت جذب پر انرژی ترین فوتون ها از خورشید را بر عهده دارد. از وظایف دیگر آن انعکاس امواج رادیویی که بدان وسیله ارتباطات رادیویی دور و بر را ممکن می سازد می باشد. ساختار یونوسفر بوسیله باد ذره باردار شده خورشیدی (باد سحابی) قویا تحت تاثیر قرار می گیرند ، که به نوبت بوسیله سطح فعالیت خورشیدی کنترل می شوند. یک اندازه از ساختار یونوسفر چگالی الکترون آزاد است ، که شاخصی از میزان یونیزاسیون است. در اینجا نقشه های شمارش چگالی الکترون یونوسفر برای ماههای 1957 تاکنون موجود است. این شبیه سازی های متغیر با ماه یونوسفر را برای سال 1995 (دوره ای از فعالیت خورشیدی بالا با لکه های خورشیدی زیاد) و 1996 (دوره ای از فعالیت خورشیدی کم با لکه های خورشیدی کم ) مقایسه کنید.
چگالی الکترون : انیمیشن های مجاور تغییرات یونوسفر در ماه را در دو سال متفاوت شبیه سازی می کند.
1- (تصویر بالایی ) سال 1990 که دوره فعالیت های خورشیدی بالا با لکه های خورشیدی زیاد است(150)
2- (تصویر پایینی ) سال 1996، که دوره فعالیت خورشیدی پایین با لکه های خورشیدی کم (10) می باشد. رسم ها شمارش چگالی الکترون را نشان می دهد که شاخص مقدار یونیزاسیون در اتمسفر هستند. زردها و قرمزها یونیزاسیون بزرگتر و آبی ها و سبزها یونیزاسیون کوچکتر را نشان می دهند. به تفاوت های ذاتی متفاوت در این دو انیمیشن توجه کنید ، با یونیزاسیون جوی قوی تر در تصویر بالایی (خورشید فعال سال 1990) نسبت به تصویر پایین تر (خورشید کامل سال 1996)
تصاویر مجاور بر اساس نقشه های شمارش چگالی الکترون یونوسفر برای ماههای سال 1957 تا بحال هستند. انیمیشن های بیش تر را می توانید در راهنمای NOAA (آژانسی در ساختمان تجارت که نقشه اقیانوسها را ترسیم می کند و از منابع حیاتی آنها محافظت می کند) بیابید. به تفاوتهای ذاتی میان این دو انیمیشن توجه کنید که مرتبط با تاثیر قوی فعالیت خورشیدی روی ساختار یونوسفر زمین است.
ترکیبات اتمسفر
هوا مخلوطی از گازهای مختلف است. گر چه اتمسفر زمین ظاهرا به دلیل ماهیت گازی شکل خود بی وزن به نظر میرسداما در واقع دارای جرمی به مقدار تن می باشد. به استثنای بخار آب نسبت اختلاط گازهای تشکیل دهنده هوا تا ارتفاع 60 کیلومتری تقریبا ثابت است. حدود 99 درصد حجم هوای زمین را دو گاز عمده ازت و اکسیژن تشکیل می دهد که ازت 78 درصد ، پیکره اصلی اتمسفر زمین می باشد بعد از آن اکسیژن قرار دارد و سایر گازها فقط یک درصد حجم آن را شامل می شوند. جدول گازهای تشکیل دهنده اتمسفر را در یک هوای خشک (بدون بخار آب و آلاینده ها) به صورتهای حجمی و جرمی نشان می دهد که معمولا تقسیم بندی حجمی آن متداولتر است. اگر سهم بخار آب موجود در اتمسفر را نیز در این تقسیم بندی دخالت دهیم این نسبتها ثابت نخواهد بود زیرا دمای لایه های پایین جو همیشه در حال تغییر بوده و با رسیدن دما به نقطه میعان و تبدیل بخار به مایع ، درصد حجمی بخار آب در جو تغییر خواهد کرد. در مقیاس جهانی به طور متوسط یک درصد حجم اتمسفر زمین را بخار آب تشکیل می دهد ، اما عملا ممکن است در یک مکان ، هوا فاقد بخار آب و در نقطه دیگر تا 4 درصد بخار آب وجود داشته باشد. گر چه وزن مولکولی بخار آب از وزن سایر عناصر تشکیل دهنده جو کمتر است ، با این وجود بخار آب عمدتا در لایه های پایین جو متمرکز می باشد. بیشترین مقدار بخار آب در لایه مجاور سطح زمین بوده و با افزایش ارتفاع به شدت از میزان آن کاسته می شود. بالا بودن مقدار بخار آب در نزدیکی سطح زمین به دو علت است یکی به دلیل وجود اقیانوسها که منبع اصلی تامین بخار آب است و دیگری سرد بودن لایه های فوقانی جو که مانع از نفوذ و نگهداشت بخار آب می شود.
جالب است بدانیم که مقدار دی اکسید کربن موجود در اتمسفر زمین در طول سالهای گذشته اندکی افزایش پیدا کرده است. داده های مربوط به اندازه گیری میزان در هوا از سال 1860 تا 1950 نشان می دهد. که از سال 1900 به بعد در طی 50 سال 9 درصد بر مقدار گاز کربنیک هوا افزوده شده است.
بخشی از این افزایش به دلیل مصرف زیاد سوختهای فسیلی است که نتیجه آزاد شدن گاز است . روند افزایشی گاز در سالهای اخیر (از 1950 تا سال 2000 ) شدیدتر بوده است. که پاره ای از ناهنجاریهای اقلیمی به آن نسبت داده می شود.
ترکیب حجمی و جرمی هوای خشک
نوع گاز درصد حجمی درصد جرمی
ازت 084/78 75151
اکسیژن 946/20 15/23
آرگون 934/0 28/1
دی اکسید کربن 033/0 046/0

ساختمان و ترکیبات
جو را تشکیل از یک سری لایه جداگانه می توان در نظر گرفت که با چگونگی دمای هوا در ارتفاعات مختلف از یکدیگر جدا می شوند. برای یک جو استاندارد ، این لایه ها تقریبا به ترتیب زیر از یکدیگر تفکیک می شوند. شکل (1-1) با ضخامت های متوسط.
ورد سپهر : لایه بسیار متغیر که به طور متوسط ارتفاع آن از حدود 8 کیلومتر در قطب تا 16 کیلومتر در استوا تغییر می کند. این تغییرات تابعی از زمان و مکان می باشد.
وردایست: مرز بین ورد سپهر و پوش سپهر است که شیب تغییرات دما در آن تغییر جهت می دهد.
پوش سپهر : از مرز وردایست تا ارتفاع 47 کیلومتر.
پوش ایست: از انتهای پوش سپهر تا 52 کیلومتر.
میان سپهر : از 52 کیلومتر تا 83 کیلومتر.
میان ایست: تا ارتفاع 93 کیلومتری از سطح زمین.
گرم سپهر : از ارتفاع 93 کیلومتری به بالا.
لازم به توضیح است که لایه های فوق از نظر ضخامت و تغییرات دما تا حدودی به عرض جغرافیایی محل بستگی داشته است.
بیشترین توجه هواشناسها بر روی ورد سپهر متمرکز است زیرا اغلب فعل و انفعالاتی که ما آنها را تغییرات هوا می نامیم در این لایه صورت می گیرد. می توان گفت که تقریبا تمامی ابرها و تحقیقا تمامی بارندگیها و همچنین طوفانها در این ناحیه از جو متولد می شوند. این امر باعث شده است که ورد سپهر را کره هوا بنامند.
قسمت اعظم ضخامت جو در اطراف زمین از مخلوط گازهای دایمی تشکیل شده است که هوای خشک نامیده می شوند. هوا و دیگری نیز در جو وجود دارند که مقدار آنها متغیر است.
این مواد شامل : بخار آب ، مواد آلی و معدنی از قبیل گرد و غبار ، دود و سایر آلوده کننده هایند. هواغی خشک خالص که کاملا شفاف و بدون بو است از 78% نیتروژن ، 21% اکسیژن ، 1% آرگون و 3% دی اکسید کربن و مقداری از گازهای دیگری همچون هیدروژن ، ازن ، نئون و... تشکییل شده است.
از این گازها دایمی جو، دی اکسید کربن به علت جذب برخی از تشعشعات ساطع شده از زمین و تابش مجدد آنها به طرف زمین از اهمیت اقلیمی خاص برخوردار است. این گاز به طور پیوسته توسط سبزینه ها تنفس و توسط جانوران تولید می شوند. با سوختن برخی از مواد فسیلی ، فعالیت آتشفشانها و استهلاک خاک نیز مقادیر زیادی از این گاز تولید می شود.
بخار آب نیز که شفاف و بی بو است حجم بسیار متغیری را در جو به خود اختصاص می دهد. این حجم از تقریبا صفر در نواحی مرتفع و سرد جو تا حدود 3تا 4% حجم کل هوا در نزدیک سطح و در نواحی گرم و مرطوب تغییر می کند. از آنجا که بخار از طریق تبخیر آب در سطوح خشکی و دریا به آسمان می رود ، به ناچار در نواحی کم ارتفاع سطح زمین تجمع می یابد . اهمیت بخار آب بیشتر از آن چیزی است که درصد حضور آن نشان می دهد زیرا نه تنها باعث ایجاد ابر و بارندگی می شود بلکه مقدار زیادی از اشعه خورشید و اشعه ساطع شده از سطح زمین را جذب و یا پراشیده می کند. علاوه بر این مقدار زیادی گرما که جهت تبخیر مورد استفاده قرار گرفته است در زمان میعان دوباره در جو آزاد می شود. بنابراین می توان از بخار آب به عنوان عامل اصلی انتقال انرژی در جو نام برد. جو از طریق برخی از خواص شیمیایی و فیزیکی گازهای تشکیل دهنده خود می تواند انرژی خورشیدی تابش شده به سمت زمین را نیز کنترل کند. برای مثال گاز ازن که بیشترین غلظت را در فاصله 20 تا 35 کیلومتری از سطح زمین دارد به عنوان یک سپر محافظ در مقابل اشعه کشنده فوق بنفش خورشید عمل می کند. برخی از ناخالصی های موجود در جو نقش بسیار مهمی در تشکیل ابر و ایجاد بارندگی ایفا می کنند. این ذارت ناخالصی در هوا باعث می شوند که ذرات آب در روی آنها به مایع تبدیل شده و هسته ای برای این فرایند باشند.
لایه دیگری که در تعریف های فوق بیان نشده و از نظر مخابرات دارای اهمیت است لایه یون سپهر نام داشته و در ارتفاع بین 80 تا 400 کیلومتری قرار می گیرد. در این لایه اتمهای نیتروژن و اکسیژن با جذب طول موجهای کوتاه اشعه خورشیدی یونیزه می شوند. در نتیجه ضخامت این لایه در طول روز بیشتر از ضخامت آن در طول تاریکی است.
از نظر الکتریکی یون سپهر به سه لایه اصلی F,E,D تقسیم می شود. در هر حال ، یون سپهر اثر چندانی در تغییرات هوا ندارد و تنها تاثیری که ممکن است در زندگی روزمره ما داشته باشد اثر آن بر روی بر روی دریافت امواج رادیویی می باشد. برای توضیح بیشتر این موضوع ، استفاده از رادیو را در شب و روز مثال می زنیم. بدین ترتیب که ایستگاهی را که در شب به راحتی و وضوح دریافت می کنید. در طول روز قادر به دریافت علایم آن ایستگاه نخواهید بود. علت این در لایه F یون سپهر می باشد. بدین ترتیب که این لایه که در طول شب و روز وجود دارد مسئول بازتاب امواج AM رادیو می باشد. از طرف دیگر این امواج توسط لایه D که فقط در طول روز وجود دارد جذب می شوند. در نتیجه این امواج تنها در طول شب قادر به رسیدن به لایه F و بازتاب بر روی آن هستند.
چگالی و فشار
از آنجا که گازهای موجود در جو تراکم پذیرند با افزایش ارتفاع او در نتیجه کم شدن فشار هوا مطابق قانون هیدرواستاتیک چگالی هوا کاهش می یابد. بدین ترتیب می توان گفت که 75% جرم هوا در ناحیه ورد سپهر متمرکز است در سطح آبهای آزاد فشار استاندارد جو برابر با 2/1013 هکتو پاسکال است. البته لازم به توضیح است که نیروی ناشی از این فشار از جهات مختلف بر بدن اثر کرده یکدیگر را خنثی می کنند و در نتیجه آسیبی به بدن وارد نمی شود. با افزایش ارتفاع ، فشار هوا کاهش می یابد. (شکل 1-2)
دما
دما در ورد سپهر اغلب با افزایش ارتفاع کاهش می یابد. شیب خط در شکل 1-1 آهنگ این کاهش را نشان می دهد. از آنجایی که این شیب به دمای هوا بستگی دارد بنام آهنگ کاهش دمای محیط (ELR) معروف شده است. برای شرایط یک جو استاندارد که در آن دمای سطح C15 می باشد. ELR برای 6/5C در هر یک کیلومتر است. بدین معنی که به طور متوسط با هر کیلومتر صعود6/5C دما کاهش می یابد. لایه ورد ایست که حد فاصل بین ورود سپهر و پوش سپهر است با ELR برابر با یا کمتر معرفی می شود. در یک جو استاندارد ، موقعیت وردایست در ارتفاع 12 کیلومتری تعریف می شود ولی در شرایط واقعی این ارتفاع 12 کیلومتری تعریف می شود ولی در شرایط واقعی این ارتفاع از 16 کیلومتر در نواحی مدار گانی تا حدود 9 کیلومتر در نواحی قطبی متغیر است. گهگاه ارتفاع می افتد که در لایه های کم عمق از ورد سپهر دما با ارتفاع افزایش می یابد. این وضعیت را که در آن elr منفی است(وارونگی دما) می نامند. که اغلب در فصل زمستان و نزدیک سطح خشکی زمین در اثر تابش شبانه ایجاد می شود.

ساختمان عمودی اتمسفر
فشار اتمسفر : عبارت است از وزن ستون عمودی از هوا در بالای محلی معین و نسبت به ارتفاع کاهش می یابد. هر قدر بالاتر می رویم از سرعت رقیق شدن هوا کاسته می شود. حجم اتمسفر متراکم در جهت عمودی و حجم آن در جهت افقی یکسان نیست. طبق محاسبه روی کره ای به قطر یک متر قسمتی که مورد توجه جو شناسان است. تنها ایجاد اتمسفر متناسب می شود که معمولا آن را اتمسفر استاندارد می گویند.
درجه گرما و تقسیمات مهم اتمسفر
معمولا در عرض های متوسط از 11تا 12 کیلومتری کاهش درجه حرارت دفعتا قطع شده و گرما روبه افزایش می گذارد. آنجا یک گسستگی وجود دارد که به تروپوپوز معروف است و قسمت زیرین اتمسفر را که به تروپوسفر موسوم است محدود می کند.
تروپوسفر :
در مجاورت سطح زمین تا 2یا3 کیلومتر منحنی های حرارتی بر حسب نواحی هوایی که حکمفرماست حالات متغیری به خود می گیرند به دلیل وجود هوای آشفته این قسمت از اتمسفر را طبقه آشفته گویند زیرا در اثر مالش در روی پوشش نباتی و به خصوص در روی موانع ناهمواری ها گرد بادهای متعددی ایجاد می شود ولی در صورت آرام بودن هوا اختلاط آن نیز کمتر است و وضع منفی حرارتی در اکثر موارد به خصوص در صورت وقوع درجه حرارت معکوس که به صورت اعتای ویژه ای روی گرافیک درجه حرارت ظاهر می گردد متغیر است. طبقه زیرین در نتیجه اعمال مکانیکی گردبادها یا در نتیجه اثرات تشعشعی ناشی از پرتوافکنی زمین تحت تاثیر سطح زمین قرار گرفته طبقه جغرافیایی نامیده می شود. این طبقه در قسمت بالا به وسیله درجه حرارت معکوس ختم می شود. در این سطح آلودگی هوا گرد و غبار حاصله از خاک و قطرات زیر پوشش ابری متوقف می شوند. سطح مزبور را بطور عامیانه طبقه آلوده می نامند. به طرف بالا تا مرز تروپوسفر از اتمسفر آزاد بسیار زلال و یکنواخت تشکیل یافته است.
تروپوپز
مرز فوقانی تروپوسفر است که در عرض جغرافیایی معین سطح متوسط آن ثابت نیست و خیل کم تغییر می کند. معمولا ارتفاع آن در تابستان بیشتر از زمستان است اختلاف فصلی 1 تا5/1 کیلومتر تجاوز نمی کند ولی تغییرات ارتفاع تروپوپز در جهت نصف النهاری خیلی زیاد است به طوری که از کمتر از 6 کیلومتر در قطب تا 18 کیلومتر در استوا دیده شده است. در تروپوسفر ضخیم استوا کاهش درجه حرارت نسبت به ارتفاع بیشتر از تروپوسفر نازک قطب است. به همین علت حد متوسط درجه حرارت در سطح تروپوپز و یا در استراتوسفر زیرین نواحی استوایی نسبت به استراتوسفر زیرین نواحی قطب کمتر است. 80یا 85 درجه سانتی گراد در مقابل 45 تا 50 درجه سانتی گراد در عرض های متوسط که تروپوپز در ارتفاع 11 یا 12 کیلومتری جایگزین می شود درجه حرارت در حدود 55 تا 60 درجه سانتی گراد است. به طور کلی توزیع جغرافیایی درجه حرارت در سطح تروپوپز در جهت عکس پراکندگی آن در سطح زمین است.
استراتوسفر
این طبقه بیشتر از 60 کیلومتر ضخامت دارد و هوای روشن به خشک و بدون ابری را دارا می باشد. جابجایی هوا در استراتوسفر گاهی خیلی سریع بوده و طبقات هوا اکثرا در جهت افقی و در روی هم حرکت می کند.
رطوبت اتمسفر
در تروتروپوسفر هوا خشک نیست و پیوسته قسمت نسبتا مهمی از آب را به صورت گاز یعنی بخار آب (غیر قابل دید) دارا می باشد. از عوامل موثر در تنظیم تبخیر در مرحله اول درجه حرارت و تشعشع مستقیم آفتاب را باید در نظر گرفت به طوری که تغییر حالت فیزیکی آب مستلزم رسیدن کالری حرارت قابل ملاحظه ای است. سپس رطوبت اتمسفر در تنظیم تبخیر دخالت می کند و در نتیجه سرعت باد که موجب تهدید هوا می شود . هوا یمرطوب را جانشین هوای خشک کرده و می تواند بخار آب را آزاد نماید بالاخره فشار یکی دیگر از عوامل موثر به شمار می آید به طوری که هر قدر کم باشد تبخیر به همان اندازه بیشتر خواهد بود. تبخیر مقداری از انرژی کالریفیک را مصرف کرده و موجب سرد شدن هوا می شود در صورتی که نسیم معکوس یعنی تراکم (گذر از حالت گازی به حالت مایع ) باعث رهایی مقداری از انرژی شد. در نتیجه درجه گرما افزایش می یابد. (حرارت مخفی تراکم)
پایداری و ناپایداری در جهت عمودی
گرادیان حرارتی اتمسفر در جهت عمودی از ترکیب عوامل تشعشعی و مبادله گرما در اثر تماس و به ویژه اختلاط حاصل می شود. گرادیان حرارتی که به وسیله سوندارهای متعدد به دست می آید در تروپوسفر به خصوص در اتمسفر آزاد تقریبا ثابت است مقدار متوسط آن در حدود 5/6 درجه سانتی گراد در 1000 متر ارتفاع است. گرادیان ؟ اتمسفر ممکن است بر حسب موارد کمتر یا بیشتر از میزان سرد شدن (گرم شدن) پوسته هوایی می باشد. که در طول عمودی جابجا می شود از اختلاط درجه حرارت و در نتیجه تراکمی که بدین ترتیب حاصل می شود پایداری و ناپایداری هوا صورت می گیرد.
حرکات جانبی اتمسفر
اگر چه در نقاط مختلف کره زمین اختلافات فشار اتمسفر در جهت افقی از اختلاف فشار در جهت عمودی کمتر است ولی جابجایی افقی هوا از نظر وسعت و سرعت خود نسبت به حرکات عودی برتری دارد (به نسبت 100تا 1000بریک) چرا که وجود اندکی رطوبت در طبقه اتمسفر باعث می شود که هوا در اثر سنگینی به سوی پایداری کشیده شود.
1- میدان فشارهای اتمسفری : پراکندگی فشار در سطح کره زمین – اگر بخواهیم نقشه تغییرات افقی فشار را یعنی میدان فشار را در سطح کره زمین ترسیم کنیم باید از دو عامل مختل کننده آن صرف نظر کنیم :1- عامل ارتفاع 2- عامل نوسانات نیم روزانه فشار
عامل ارتفاع : برای این کار کافیست که کاهش فشار را میدان فشار را درارتفاعات میزان و مقدار آن بر مبنای سطح دریا محاسبه کرد.
3- که به تغییرات روزانه درجه حرارت بستگی داشته و به ویژه در نواحی بین المدارین محسوس است بدین ترتیب از روی مقادیر به دست آمده می توان ازوبار (خطوط هم فشار را در روی نقشه ترسیم کرد این بر حسب کم و زیاد بودن گرادیان فشار در جهت افقی خطوط هم فشار به هم نزدیک یا دور هستند. بسته بودن خطوط هم فشار نشان می دهد که پراکندگی فشار دما اتفاقی نیست. خطوط بسته واحدهای هم فشاری را بنام فشارهای زیاد (آنتی سکلین یا حد اکثر بارومتریک) و فاشر های کم (دپرسیون یا حداقل بارومتریک یا سکلین) تشکیل می دهند. از ترسیم خطوط هم ارزش نقشه ای مشابه نقشه توپوگرافی با منحنی های میزان به دست می آید. شکل 113
ارتفاع و ساختار اتمسفر
جو زمین ، پوشش عظیم گازی شکلی است که اطراف کره زمین قرار گرفته و حتی در سطح آن نیز نفوذ کرده است. هر قدر از سطح زمین دور شویم از غلظت هوا کاسته می شود. به طوری که غلظت هوا در لایه های انتهایی آنقدر کم می شود که جو به طور غیر محسوس با جو خورشید در هم می آمیزد. در ابتدا شدت کاهش غلظت هوا بسیار سریع است به طوری که 50 درصد جرم هوا در ارتفاع کمتر از 5/5 کیلومتری سطح زمین قرار دارد. و فقط نیمی از آنچه باقی می ماند در 5/5 کیلومتر دوم متمرکز است. به عبارت دیگر ، سه چهارم جرم هوا در ارتفاع کمتر از 11 کیلومتری سطح زمین متمرکز است. افزایش غلظت هوا در نزدیک سطح زمین ، به دلیل نیروی جاذبه زمین است. در دمای صفر درجه سانتی گراد و فشار 76 سانتی متر جیوه ، چگالی هوا در سطح زمین 3/1 کیلوگرم بر متر مکعب است. هر چند هوا در نقاط انتهایی جو به قدری رقیق است که حتی ایجاد وضعیت مشابه ان در آزمایشگاهها نیز امکان پذیر نیست. اما باز هم در چنین ارتفاعی ذارت هوا وجود داشته که به صورت غیر مستقیم قابل دیدبانی و اندازه گیری است. به همین دلیل ، ماهواره هایی که در مدارهایی به فاصله صدم کیلومتر از زمین گردش می کنند، حرکتشان به علت اصطکاک بارزات هوا کند شده و به طرف زمین کشیده می شوند. ساختار اتمسفر را می توان از دیدگاههای مختلف مورد بررسی قرار دارد . یکی از معیارهایی که بر اساس آن از نظر تغییرات هوا و اثرات مستقیم گرما بسیار با اهمیت می باشد. لایه بندی دیگری نیز در ارتباط با یونیزاسیون (Ionization) یا وجود ذارت باردار اتمی در جو انجام می گیرد. که به نوبه خود دارای اهمیت می باشد.
اما آنچه به عنوان مبنا پذیرفته شده ، همان لایه بندی حرارتی است. با توجه به محدود بودن اطلاعات ما از خصوصیات جو در لایه های فوقانی به این دلیل که سطوح بالایی هنوز تحت بررسی و تحقیق می باشد هیچ گونه تعریف و مشخصه جامعی از ساختار جو در این قسمت وجود ندارد. پایین ترین لایه جو که در برگیرنده بیشترین جرم هواست و همچنین بزرگترین ویژگی آن کاهش تدریجی هوا نسبت به ارتفاع می باشد. لایه تروپوسفر (troposphere) نام دارد. بیشترین تغییرات جوی که کاهش دما نسبت به ارتفاع مهمترین آنهاست در این لایه اتفاق می افتد. ضخامت متوسط لایه تروپوسفر حدود 11 کیلومتر است. ضخامت این لایه در قطب حداقل و در استوا به بالاترین مقدار خود می رسد. روی لایه تروپوسفر ، طبقه استراتوسفر قرار دارد که ضخامت متوسط آن حدود 23 کیلومتر است. در 3 کیلومتر مراحل استراتوسفر دمای هوا ثابت است. اما در قسمت های بالاتر ، دمای هوا با ارتفاع افزایش می یابد. لایه مزوسفر (Mesospher) در بالای طبقه استراتوسفر واقع شده و به صورتی است که در آن دمای هوا افزایش نسبت به افزایش ارتفاع به طور سریع کاهش پیدا می کند. ترموسفر (thermopher) انتهایی ترین لایه جو می باشد که در آن بار دیگر دمای هوا با ارتفاع به شدت زیاد می شود . این لایه از ارتفاع تقریبی 80 کیلومتری زمین شروع و تا 190 کیلومتری سطح زمین ادامه دارد. بدین ترتیب جو زمین از نظر حرارتی به چهار لایه متمایز تروپوسفر ، استراتوسفر ، مزوسفر ، ترموسفر تقسیم می شود. مرز بین لایه های اول و دوم ، تروپوپاز(Tropopause) ، مرز لایه لایه دوم و سوم ااستراتوپاز(stratopause) ،و مرز لایه های سوم و چهارم ، مزوپاز (Mesopoause) نام گرفته است. مزوپاز محلی است که پایین ترین دما را دارا می باشد.
همانطور که گفته شد ، برای جو زمین نمی توان انتهای مشخصی قایل شد اما در ارتفاع 190 کیلومتری که به عنوان انتهای لایه تروموسفر ذکر شد حدودی است که در عمل از آن استفاده می شود و گرنه لایه ترموسفر یونیزه بوده و محتوای ذرات باردار اتمی است. قسمت های پایین ترموسفر از نظر وجود ذرات باردار غنی است. به طوری که یک لایه مشخص مشخص یونیزه را در این قسمت تشکیل می دهد. ارتباطهای رادیویی راه دور از طریق انعکاسهای یک یا چندگانه تابشهای موج کوتاه از لایه های یونیزه مذکور امکان پذیر می گردد. آن قسمت از لایه های فوقانی جو که محتوای مقدار زیادی ذرات باردار (یون) است ، یونسفر (Unosphere) نام گرفته است. ترکیب گازهای هوا تا ارتفاع 70 کیلومتری کاملا یکنواخت و همگن است. اما بالاتر از این ارتفاع علاوه بر ساختار فیزیکی که در شکل 1-6 نشان داده شده ، لایه بندی دیگری نیز بر اساس گازهای موجود در جو وجود دارد که در شکل 1-7 نشان داده شده است.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  34  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلودمقاله آب

اختصاصی از فی توو دانلودمقاله آب دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقدمه :‌
آب یکی از فراوانترین ترکیبات زمین بوده و از آن به عنوان بزرگترین حلال شیمیایی یاد شده است آب یکی از اساسی ترین تشکیل دهنده بافتهای بدن می‌باشد و یکی از پایدارترین ترکیباتی است که در طبیعات یافت می شود و به عنوان ضرورترین عامل حیات و فیزیولوژی بدن شناخته شده است بدون آب کلیه اعمال حیاتی انسان متوقف خواهد شد. تعجب آور نیست که این منبع حیات بخش در تمام ادوار جای مهمی در افکار بشر دارا بوده و بر اساس شواهد موجود همواره اولین زندگی های قبیله ای و گروهی در کنار جریانهای آب بوجود آمده است و شعرا و نویسندگان بطرق مختلف در نوشته های خود درباره آب و زیبائیهای آن مطالبی نگاشته اند. آب نقش اصلی رساندن مواد غذایی به بافتها و سلولها و دفع سموم بدن و همچنین رساندن مواد غذائی اخذ شده از خاک به وسیله ریشه گیاهان را عهده دار است. آب با تمام خصوصیات فوق به عنوان مهمترین عامل انتقال بیماری بوده زندگی و حیات بعضی موجودات آبی مثل ماهی که شاید مهمترین عامل تأمین گوشت انسانها می‌باشد به آن مربوط می شود. از آب به عنوان خون رگهای سیاه زمین نامبرده اند و آن را بزرگترین و ارزانترین وسیله شستشو و زدودن کثافات دانسته اند.
در حدود 58 تا 66 درصد وزن بدن یک انسان را آب تشکیل می‌دهد که به طور غیر یکنواخت در تمام بدن پخش شده است، میزان آب موجود در بدن انسان به حسب سن و مقدار چربی متغیر است برای اطلاع از آب موجود در بدن بهتر است به ارقام زیر توجه کنیم:
آب موجود در بزاق 5/99 درصد، خون 79 درصد، بافت قلب 79 درصد، ریه 79 درصد، پوست 72 درصد، چربیهای بدن 30 درصد، ماهیچه ها 76 درصد، پوست 72 درصد، بدن ماهیها 76 درصد و دانه های گیاهی 10 تا 95 درصد تعیین گردیده است.
از نظر اطلاع از آب موجود در مواد غذایی کافی است بگوئیم که مارچوبه 88 درصد، کنگر 85 درصد، بادنجان 92 درصد، کرفس 94 درصد، قارچ 75 درصد و کلم 90 درصد آب دارند. به علاوه آب در بعضی ترکیبات معدنی به صورت (آب تیلور) دیده می‌شود مانند ، یا ، اکثراً آبهای تیلور در 100 درجه سانتی گراد از بین خواهد رفت.
آب در کلیه شئون زندگی مثل آشامیدن عمل آوردن محصولات کشاورزی- بگردش در آوردن صنایع مسائل تفریحی، تولید نیرو، پرورش موجودات آبی که برای انسان جنبه غذائی دارد و بسیاری موارد دیگر مورد استعمال دارد. به همین دلیل وجود آب در هر اجتماعی به هماناندازه که در بالا بردن سطح بهداشت عمومی دخالت دارد موجب پیشرفت کشاورزی و صنعت نیز خواهد گردید.
جهت اهمیت مصارف آب در صنایع، کافی است اشاره کنیم که صنایع در سال 1965 در دنیا سالانه 200 میلیارد متر مکعب آب مصرف می کردند که در سال 2000، این رقم به 2000 تا 3000 میلیارد متر مکعب رسیده است. تنها حدود 35 درصد آب مصرفی در صنایع دنیا به صورت فاضلابهای صنعتی به محیط زیست تخلیه می گردد و میزان آلودگی این فاضلابها از نظر BOD معادل یک اجتماع شهری 350 میلیون نفری است.
اگر توجه کنیم که هر گاو روزانه 7 تا 12 گالن، هر گوسفند 1 تا 4 گالن، هر اسب 8 تا 13 گالن و بالاخره هر یکصد مرغ 8 تا 10 گالن آب مصرف می نمایند باید حیوانات را هم جزو مهمترین مصرف کنندگان آب به حساب آوریم، مخصوصاً توجه داشته باشیم که حیوانات لازم است از آبی با کیفیت آب آشامیدنی برای انسان استفاده کنند زیرا اکثر حیوانات به همان اندازه انسان در برابر آلودگی های آب آسیب پذیرند.
گرچه آبی که برای آشامیدن بکار می رود در مقایسه بات مصرف آب در کشاورزی و صنعت ناچیز است ولی کیفیت آن در مقایسه با آبهای زراعی و صنعتی باید از کیفیت بسیار خوبی مخصوصاً از نظر عاری بودن از عوامل بیماری زا برخوردار باشد انسان در حالی که روزانه در حدود 2 تا 5/2 لیتر آب می آشامد و اینقدر آب حداکثر 1/3 درصد وزن هر فرد را تشکیل می‌دهد نباید تنها به عنوان عامل رفع تشنگی تلقی گردد بلکه همین مقدار کم آب به علت داشتن املاح محلولی که بعضی از آنها در مقادیر جزئی هستند اثرات فیزیولوژیکی مهمی در بدن دارند می تواند به عنوان عامل تغذیه باشد و گاهی حالت پیشگیری در مورد بعضی ناراحتی ها مثل جلوگیری از پوسیدگی دندان دارا باشد چه بسا اتفاق می افتد که بعضی از املاح محلول آب را در صورت فقدان ناچاریم به صور دستی به آن اضافه نمائیم.
کیفیت آب که شرح مبسوطی دارد و معانی گوناگونی از آن قابل تصور است در برگیرنده این معنی است که هر مصرفی از آب به کیفیت خاصی نیاز دارد و به اصطلاح برای هر مصرفی استانداردهای معینی تدوین شده است. بندرت می توانیم از یک منبع تمام احتیاجات را حداقل بدون انجام نوعی تصفیه تأمین کنیم و همانطور که گفته شد تمام مصارف تحت الشعاع مصارف بهداشتی آب به وسیله انسان می‌باشد.
با توجه به موضوعات بالا دو موضوع زیر از زمانهای قدیم فکر انسان را به خود مشغول داشته است:
1-حفاظت و اصلاح کیفیت منابع آب موجود
2-استخراج و انتقال آب از نقاط دور برای رفع نیازمندیها.
اشاره می نماید در بخش پنجم شرح مفصلی در مورد کیفیت آب آشامیدنی و در بخش نهم و دهم اشارات زیادی در کیفیت آب برای مصارف صنعتی و کشاورزی خواهیم داشت لذا در این مقدمه مختصر به منظور جلوگیری از اطاله کلام از ذکر مجدد خواص شیمیایی آبها خودداری می گردد.
جستجو و مطالعه درباره آب که منشأ حیاتاست و پیدایش موجودات از آن آغاز گردیده است و زندگی بدون آن امکان پذیر نیست از قدیم الایام مورد توجه انسان بوده و چون آبهای طبیعی به طور مستقیم و غیر مستقیم در اثر فعالیتهای حیاتی او در معرض شدیدترین آلودگی ها قرار داشته است لذا موضوع حفاظت آبها و احیاناً رفع آلودگی آنها همیشه مدنظر انسان بوده است. اگر توجه کنیم که همه ساله به علت تلف شدن انسانها و یا بیماری آنها در اثر عوامل آلوده کننده آب چه مقدار ساعت کار تلف می‌شود، اهمیت جلوگیری از آلودگی روشن تر خواهد شد. از این روستکه مهمترین عامل توسعه بهداشت محیط را در تمام دنیا فراهم نمودن آب سالم و در دسترس قرار دادن آن می دانند. با تمام تلاش که برای تأمین آب اجتماعات در دنیا به عمل آمده و شاید مبالغ گزافی در این زمینه سرمایه گذاری گردیده هنوز اجتماعاتی هستند که آب کافی حتی برای آشامیدن ندارند.
بر اساس آخرین آمار سازمان بهداشت جهانی در هر 24 ساعت 13000 نفر کودک زیر یک سال در دنیا در اثر بیماریهائی که ناقل آن آب بوده تلف می شوند.
همانطور که دهه 1960 را دهه فضا نامیدهاند دهه 1970را نیز دهه مبارزه با آلودگی‌ها گفته اند زیرا در این دهه است که تمام آلودگی ها علیه انسان بسیج شده اند و زندگی او را با مشکلاتی مواجه ساخته اند. انسان که در محیط زندگیش با آب و هوا تماس دارد و بدون وجود آنها قادر به ادامه حیات نیست متأسفانه تمام دورریختنیهای حاصل از فعالیتهای حیاتی خود را به این دو محیط تخلیه می نماید و باعث مسمومیت شدید محیط زندگی می گردد.
جهت اطلاع از عظمت و اهمیت آلودگیهای محیط مخصوصاً آب از طریق فاضلابها، کافی است اشاره کنیم که هر متر مکعب فاضلاب خام در تخلیه به جریانهای آب ممکن است تا 40 متر مکعب آب خوب را به شدت آلوده نماید. گاهی اوقات تخلیه فاضلابهای صنعتی به حدی باعث آلودگی آبها می شود که حتی روشهای معمولی تصفیه آب قادر به حذف آلودگی ها نیست.
اقتصاد و صنعت در تمام دنیا با سرعت سرسام آوری در حال رشد بوده و رشداقتصادی توأم با افزایش جمعیت نیز می‌باشد. بالا رفتن سطح بهداشت عمومی همگام با افزایش سریع جمعیت بیش از پیش باعث محدود شدن منابع شده اند، بطوریکه حتی بعضی اجتماعات پیشرفته با ناکافی بودن آب مواجه شده اند. انسان اشتباهات زیادی در مصرف و نگهداری آب مرتکب می شود که مهمترین آن آلوده ساختن آن است. متأسفانه کاربرد ترکیبات جدید شیمیائی در صنایع و همچنین مصرف مواد گوناگون در باروری زمینهای کشاورزی و مبارزه با آفات نباتی و تخلیه تمام این مواد به جریانهای آب یا زیرزمین باعث پیچیدگی شدیدتر آلودگی آبها گردیده و مخارج تصفیه و تهیه آب با استاندارد مورد نیاز از آبهای آلوده را به مقدار زیادی بالا برده است و حتی اتفاق افتاده که بعضی از این مواد در روشهای معمولی تصفیه آب قابل جدا شدننیستند و این خود محدودیتی در مصرف آب به وجود آورده است.
با توجه به آنچه که تا به حال گفته شد می توان آب را مهمترین و عمده ترین وسیله آسایش و راحتی انسان تلقی نمود. بنابر تحقیقات زیست شناسی حیات اولیه از آب پدیدار گشته است و همانطور که قبلاً گفتیم همین اب موجد حیات در اثر آلودگی می‌تواند از بین برنده حیات باشد. تمام مسائلی که مربوط به خواص آب بیان گردید در آیه کریمه و جعلنا من الماء کل شئی حی نهفته است. تمام ادیان آسمانی بخصوص اسلام دستورات اکیدی در جلوگیری از آلودگی آبها داده اند و حتی مسلمانها از آب دهان اندخاتن در منابع منع شده اند.
طبق نظریه لاپلاس آب با پیدایش زمین به وجود آمده و بابلیها و مصریان قدیم پیدایش اجسام را در عالم به علت وجود در قوه مذکر و مؤنث در آب می دانستند و معتقد بودند وجود این دو قوه در ترکیب آن دو عالم را به وجود آورده است. هندیان می گفتند زمین مانند تخم مرغی در آب شناور است. دردمکریت آب را یکی از عناصر اربعه دنیا که همه چیز از آنها بوجود می آید می گفتند.
در مورد آب شناسی نیز ملل و اقوام قدیم اطلاعاتی داشتند کما اینکه مصریها از رود نیل برای حاصلخیزی زمینهای اطراف آن استفاده می کردند و یا در ایران باستان با زهکشی مصنوعی کشاورزی را توسعه می دادند و یا برای استفاده بیشتر از آب رودخانه‌ها سدهائی که آثارشان هنوز هم موجود است بر روی آنها می ساختند و یا همانطور که در کتب معتبر نوشته شده مخترع قنات در دنیا ایرانیها بودند.
در آغاز برای مطالعه خواص آب از علائم ظاهری آن استفاده می شد و یا از خاصیت پرورش موجودات زنده مثل ماهی به خواص آب پی می بردند ولی با پیشرفت زمان مطالعات علمی تری جهت بررسی خواص آب متداول گردید تا بالاخره در قرن 19 با پیشرفتهای شگرف زمین شناسی و شیمی برای مطالعه خواص آب از روشهای علمی استفاده کردند و با کشف میکرب آب نه تنها از نظر شیمی بلکه از نظر میکربی نیز مورد مطالعه قرار گرفت.
در دوره هخامنشی برای رعایت بهداشت فقط از آب جوشیده به عنوان شرب استفاده می نمودند و در تخت جمشید آثاری که دال بر جمع آوری فاضلاب باشد به دست آمده است. مصریان قدیم در 4000 سال قبل از میبلاد روش استفاده از زاج را برای تصفیه اب می دانستند. مهمترین خواص فیزیکی آب که شاید آن را در مقایسه با سایر اجسام برتر نموده به قرار زیر هستند:
1-بالا بودن وزن مخصوص آب در 4 درجه سانتیگراد که برابر یک است و از تمام اجسام در این درجه حرارت بالاتر است. وزن مخصوص آب واحد مقایسه برای اندازه گیری وزن مخصوص سایر اجسامست.
2-بالا بودن گرمای ویژه آب.
3-هدایت حرارتی زیاد آب.
4-حلالیت زیاد آب در برابر سایر اجسام.
5-انبساط آب در حال انجماد.
بالا بودن وزن مخصوص آب در 4 درجه سانتیگراد از سایر اجسام و کم شدن آن در سرما و انبساط آن در انجماد این نتیجه را می‌دهد که یخهای سطحی اقیانوسها و دریاها نتوانند به اعماق آنها فروشنده و باعث تلف شدن موجودات آبی گردند. سرد شدن آب در زمستان و گرم شدن سریع آن در تابستان در تنظیم حرارت کره زمین اثر فراوان دارد.
برای اولین بار کاوندیش تعیین نمود که آب از هیدروژن و اکسیژن تشکیل یافته و لاوازیه آب را از ترکیب مستقیم این دو عنصر بدست آورد. مطالعات این دو توسط Meusnier ادامه و معلوم گردید که آب دو گرم هیدروژن و 16 گرم اکسیژنم دارد. در 1900 Sutherland سه نوع ترکیب مولکولی به صورت یا منوهیدرول و یا دی هیدرول و یا تری هیدرول به دست آورد. بنابراین قبول کرده اند که فرمول آب باید به صورت باشد که ممکن است n در آن 1-2-3-4 باشد این تجمع مولکولی در اثر پولاریته مولکولها حاصل می شود. در این حال مولکوهای آب یکدیگر را در خلاف جهت قطب جذب کرده و دو یا 3 مولکول به هم می چسبند.
علت دیگر تجمع مولکولی آب وجود اتصالات هیدروژنی بین مولکولهای آن است. اتم هیدروژن می تواند با بیش از یک مولکول از همان جسم ترکیب شود. این خاصیت هیدروژن به علت از دست دادن تنها الکترون لایه خلرجی خود و ایجاد باند هیدروژن با اجسام الکترونگاتیف است.
در خاتمه فصل بد نیست، به گفته: موریس و این برگر که در مورد تخریب تمدنها در اثر آلودگی های محیط زیست بصورت زیر بیان شده است. اشاره نمائیم:
تمدنها نابود خواهند شد نه به علت یک بلای آسمانی تا فاجعه ناگهان، مانند جنگ هسته ای، بلکه در اثر غوطه ور شدن و خفگی تدریجی در کثافات و دورریزهای خود انسان.
تأمین و توزیع آب در کشورهای در حال توسعه مسائل مهمی را بوجود آورده است و دولتها را واداشته تا مبالغ عظیمی پول را در راه تأمین آن سرمایه گذاری نمایند، این موضوع بخصوص در کشورهای که دارای نقاط لم یزرع و نیمه خشک هستند حالت جدی تری بخود گرفته. حتی موضوع بحث سمینارهای منطقه ای بوده است.
در کشورهائی مثل ایران که تقسیم آب به علت شکل خاص سرزمینهای آن بصورت غیر یکنواخت توزیع گردیده است باید سعی شود با اتخاذ بهترین و مدرن ترین روشهای علمی و فنی آبهای موجود را استخراج و طبق قوانین عادلانه ای در دسترس عموم قرار داد.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   63 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید