پایان نامه دکتری رشته تربیت بدنی – فیزیولوژی ورزشی تأثیر فشار روانی مسابقه بر غلظت کورتیزول و تستوسترون
دانلود متن کامل این پایان نامه با فرمت ورد word
تأثیر فشار روانی مسابقه بر غلظت کورتیزول،تستوسترون، IgA بزاقی
وضربان قلب مربیان برنده و بازنده لیگ برتر فوتبال
رساله برای دریافت درجه دکتری تخصصی (Ph.D)
گرایش فیزیولوژی ورزشی
فصل اول : طرح تحقیق
1-1- مقدمه .................................................................................................................................................... 2
1-2- بیان مسئله ....................................................................................................................................... 3
1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق ............................................................................................................. 5
1-4- اهداف تحقیق ................................................................................................................................... 6
1-4-1- هدف کلی ............................................................................................................................. 6
1-4-2- اهداف اختصاصی ............................................................................................................... 7
1-5- فرضیه های تحقیق ................................................................................................................................. 7
1-6- روش انجام تحقیق .................................................................................................................................. 8
1-7- محدودیت های تحقیق .......................................................................................................................... 9
1-8- تعریف واژه ها و اصطلاحات ................................................................................................................... 10
فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه تحقیق
2-1- مقدمه ....................................................................................................................................................... 13
2-2- مبانی نظری تحقیق ........................................................................................................................... 13
2-2-1- مکانیزیم فعال شدن سلول های قشر فوق کلیوی ......................................................... 15
2-2-2- ریتم شبانه روزی ترشح گلوکوکورتیکوئیدها ................................................................. 15
و ....
چکیده
حرفه مربیگری فوتبال یکی از مشاغل پرمخاطره در جهان محسوب می شود و فشارهای روانی ناشی از ماهیت این حرفه موجب درمانده شدن مربیان حرفه ای فوتبال شده است. هدف پژوهش حاضربررسی تأثیرفشار روانی مسابقه بر غلظت کورتیزول،تستوسترون،ایمونوگلوبولین A بزاقی و ضربان قلب مربیان برنده و بازنده لیگ برتر فوتبال ایران در فصل مسابقات (84-83) بود. آزمودنی های این تحقیق را 16 نفراز مربیان حرفه ای لیگ برتربا میا نگین سنی
(18/9±27/52)، سابقه مربیگری درلیگ (01/6±67/11) سال و ضربان قلب با میا نگین (91/5±40/64) ضربه در دقیقه تشکیل دادند. نمونه های بزاقی در روز مسابقه در پنج مرحله (یک ساعت قبل از مسابقه، قبل از مسابقه،بین دو نیمه،پایان مسابقه ویک ساعت بعدازمسابقه) جمع آوری شد.برای تعیین غلظت کورتیزول و تستوسترون بزاقی از روش رادیو ایمو نو اسی و برای نعیین میزان ایمونوگلوبولینَA از روش نفلومتری ودستگاه می نی نف استفاده شد.ضربان قلب مربیان در زمان استراحت و در جریان مسابقه با استفاده از دستگاه اندازه گیری ضربان قلب گروهی تیم پولارثبت گردید.همچنین لحظات حساس مسابقه (گل زدن،گل خوردن،ضربه پنالتی،ضربات آزاد اطراف محوطه جریمه،در گیری بازیکنان با داور) در فرم مخصوص ثبت شد.داده های حاصل از تحلیل آزمایشگاهی نمونه های بزاقی با استفاده ازآزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر (ANOVAI )وآزمون تعقیبی شفه وهمچنین t مستقل جهت آزمون فرضیه ها مورداستفاده قرارگرفت. سطح معنی داری 05/0> p .نتایج این پژوهش نشان دادکه بین میزان غلظت کورتیزول بزاقی مربیان در زمان استراحت با یک ساعت قبل از مسابقه، قبل از مسابقه ، بین دو نیمه و یایان مسابقه و همچنین بین دو نیمه با یک ساعت بعد از مسابقه تفاوت معنی داری وجود داشت. تفاوت معنی داری بین میزان غلظت کورتیزول بزاقی مربیان برنده وبازنده دیده نشد. همچنین بین میزان غلظت تستوسترون بزاقی مربیان دریک ساعت قبل از مسابقه با پایان مسابقه ، پایان مسابقه با یک ساعت بعد از مسابقه تفاوت معنی داری وجودداشت که این تفاوت بین مربیان برنده وبازنده نیزدیده شد. اما تاثیرمعنی داری برغلظت IgA بزاقی مربیان نداشت. همچنین یافته های این تحقیق نشان داد که در کلیه موارد اختلاف معنی داری بین ضربان قلب در لحظات مختلف بازی نسبت به ضربان قلب استراحت وجود داشت، این اختلاف در لحظات حساس مسابقه بسیار چشمگیر بود.میانگین ضربان قلب مربیان در لحظات حساس مسابقه (49/9± 80/135) ضربه در دقیقه بود که این میزان نسبت به زمان استراحت یک اختلاف 70 ضربه ای را نشان داد.
واژه های کلیدی: فشار روانی مسابقه،کورتیزول، تستوسترون ،IgA، ضربان قلب، مربیان برنده،مربیان بازنده
مقدمه
در سال‌های اخیر، علوم ورزشی با استفاده از مفاهیم علمی رشته‌های مادر خود، مثل بیومکانیک، بیوشیمی، فیزیولوژی، روانشناسی و جامعه شناسی به خوبی جای خود را باز کرده است و روز بروز بر تکامل و پختگی علوم ورزشی افزوده و کاربرد آنها بیشتر مشهود می‌شود. علوم ورزشی، مشکلات هر یک از رشته‌های ورزشی را بصورت خاص در نظر دارد. یکی از‌این کاربردهای ویژه، به ورزش فوتبال اختصاص دارد. فوتبال ورزشی است که بخش عظیمی از جمعیت جهان را به خود جلب کرده است. مربیان و مدیران باشگاه‌های امروز با مجموعه‌ای از خواسته‌ها و ضرورت‌ها در موقعیت‌های گوناگون مواجهند. بسیاری بر‌این باورند که نقش آنها از هدایت جلسه تمرینی فراتر رفته است زیرا نقش گسترش یافته‌مربی و پذیرش مسئولیت ورزشکاران بیرون از محیط تمرین یا مسابقه و همچنین آگاهی از وضعیت اجتماعی و روانی آنها و سرنوشتی که ممکن است به جهت کسب نتایج ضعیف در انتظار مربیان باشد، شرایطی را برای آنان بوجود آورده است که حاصل آن فشار روانی است که بسیاری از مربیان در روز مسابقه آن را تجربه کرده اند. با توجه به ضرورت‌‌های فیزیکی، روانی و محیطی بازی فوتبال، درک‌این موضوع که چرا فوتبال رقابتی، بازیکنان و تماشاگران را تحت فشار زیاد روانی قرار می‌دهد، دشوار نخواهد بود (3). اهمیت برنده شدن، تعداد و شدت برخوردهای پر استرس را در جریان بازی افزایش داده است، لذا مربیان ناچار به کنار آمدن با رویدادهای استرس زا در جریان مسابقه هستند (57).
مطالعات پژوهشگران نشان داده است که استرس، خواه فیزیکی خواه روانی، موجب تغییراتی در عملکرد قلب و ترشح هورمون‌های استرسی می‌شود (58). افزایش ضربان قلب و تغییرات هورمونی می‌تواند عوارض فیزیولوژیکی خطرناکی داشته و عوارض آن بر روی سیستم عصبی قلبی ـ عروقی و‌ایمنی بدن بسیار نگران کننده باشند. از‌این رو حرفه مربیگری یکی از مشاغل پرخطر در جهان تلقی می‌شود.ازطرف دیگر شرایط مسابقه به این علت مربیان را زیر فشار شدید روانی قرار می‌دهد که ارزیابی اولیه مربیان ازنیازهای مسابقه ،اغلب باتوانائی های تیم همسونمی باشد( 3)
در مطالعات پیترو گازز[1](2004) برروی30 تن از مربیان فوتبال و بسکتبال در جریان مسابقه، ضربان قلب مربیان با روش رادیو الکتروکاردیوگرافی ثبت گردید. نتایج تحقیق افزایش 42 ضربه در دقیقه نسبت به میانگین زمان استراحت را نشان داد. به نظر‌این دو محقق افزایش ضربان قلب مربیان قبل و در جریان بازی ناشی از اضطراب و فشار روانی مسابقه بوده است (58). کوگلر و همکاران[2] ( 1996) در مطالعه‌ای به اثر استرس در رقابت‌های ورزشی بر‌ایمونوگلوبولین A و کورتیزول بزاقی در مربیان فوتبال پرداختند. در‌این مطالعه که بر روی 17 مربی فوتبال در لیگ حرفه‌ای آلمان انجام شد، نمونه‌های بزاقی قبل، حین و بعد از مسابقه جمع آوری گشت. هیجان و تنش بیشتری در مربیان فوتبال هنگام مسابقه در مقایسه با افراد گروه کنترل مشاهده شد. با شروع مسابقه‌این هیجان و تنش افزایش و یک ساعت پس از پایان مسابقه کاهش یافت. در زمان‌های مختلف نمونه گیری، مقدار بزاق در مربیان و گروه کنترل تغییر معنی اداری نیافت. غلظت ((IgA در مربیان فوتبال طی مسابقه تغییرمعنی داری نداشت اما با افزایش معنی داری در سطوح کورتیزول بزاقی همراه بود. اوج غلظت کورتیزول بین دو نیمه مشاهده شد، که 100% افزایش یافت و یک ساعت پس از مسابقه به شرایط طبیعی بازگشت (38). در همین راستا در‌این پژوهش سعی شده است تا تاثیر فشار روانی مسابقه را بر برخی از پارامترهای فیزیولوژیک چون کورتیزول، تستوسترون،ایمونوگلوبولین A و ضربان قلب مربیان برنده و بازنده لیگ برتر فوتبال در لحظات مختلف مسابقه مورد بررسی قرار گیرد تا با مقایسه‌این تغییرات بتوان به اطلاعاتی در‌این خصوص دست یافت.
1 – 2 . بیان مسئله
مربیگری شغلی متنوع، پویا و پیچیده ای است که در برگیرنده نقش‌های متفاوتی است که نیاز به مهارتهای بسیاری دارد. حرفه مربیگری برای بعضی از مربیان بخشی و برای مربیان حرفه‌ای همه زندگی است.به هرجهت مربیان حرفه‌ای می‌بایستی پاسخگوی همه مشکلات تیم باشند(6).
اهمیت و قدر و ارزشی که برای برنده شدن در بازی فوتبال متصوراست، به فراوانی و شدت برخوردهای پراسترس می‌افزاید (3). فشارهای روانی ناشی از ماهیت حرفه مربیگری، توقع دائمی پیروزی از آنها، قضاوت‌های بی‌رحمانه علاقه مندان و هواداران تیم، لزوم مسافرت‌های پی در پی، ضرورت‌ایفای نقش‌های متفاوت و داشتن اضطراب و ترس از شکست قبل از مسابقه،تدریجاموجب درماندگی مربیان می شود. استرس فرایندی است که در هر زمان متناسب با رویدادهای خاص، مرحله‌ای از آن آشکار می‌شود. فشارهای روانی ناشی از مسابقه و تحمل‌این فشارها موجب تغییراتی از قبیل تغییرات هورمونی و افزایش ضربان قلب در بدن می‌شود که می‌تواند عوارض فیزیولوژیک خطرناکی داشته و مشکلاتی برای مربیان بوجود آورد. عوارض فیزیولوژیک ناشی از فشارهای روانی مسابقه بر روی دستگاه عصبی، قلبی عروقی و‌ایمنی بسیار خطرناک است. به همین جهت در دو دهه اخیر توجه پژوهشگران علوم ورزشی به تغییرات هورمون‌ها، بویژه هورمون‌های استرسی هنگام برگزاری مسابقات ورزشی رو به فزونی نهاده است.
بسیاری از تحقیقات در خصوص ارتباط بین هورمون ها و رفتار در مردان بر سطوح کورتیزول، تستوسترون و‌ایمونوگلوبولین‌ها بویژه‌ایمونوگلوبولین A متمرکز شده‌اند. فشارهای ناشی از رقابت نیز بر سطوح کورتیزول، تستوسترون و همچنین ضربان قلب اثر گذار است (7). یکی از اجزاء رقابت، برد و باخت می‌باشد. می‌زر و همکاران[3](1998) افزایش سطوح تستوسترون را متعاقب رقابت برای برندگان و کاهش آنرا برای بازندگان پس از مسابقه گزارش کردند (47). در حالیکه کلاد و همکاران[4] (2001) در‌این خصوص پیشنهاد نمود ند. برنده شدن عامل اصلی در‌ایجاد پاسخ هورمونی نمی‌باشد بلکه ادراک فرد از بردن ممکن است سطوح تستوسترون را تغییر دهد (7).
هر چند تاثیر رقابت بر هورمون‌ها آشکار شده است ولی تفسیر روانشناختی آن ناشناخته مانده است. در کل تفسیر تغییرات سطوح هورمون‌ها متعاقب برد و باخت مشکل است زیرا عوامل مختلفی در‌این رابطه اثر گذارند، که می‌توان به اهمیت مسابقه، احساس برد و باخت قبل از مسابقه، ادراک مربیان و بازیکنان از دشواری مسابقه، کسب جایگاه اجتماعی، اعتقاد به نقش شانس وتاثیرقضاوت داور در‌ایجاد نتیجه مسابقه اشاره داشت. با توجه به مطالب فوق و وجود تناقضاتی در‌این حیطه , تحقیق حاضر جهت پاسخگوئی به سئوالات زیر طراحی شد که عبارتند از:
الف: فشار روانی یک مسابقه فوتبال با توجه به ماهیت خاص آن چه تاثیری بر غلظت کورتیزول، تستوسترون،ایمونوگلوبولین A بزاقی و ضربان قلب مربیان فوتبال دارد.
پایان نامه دکتری رشته تربیت بدنی – فیزیولوژی ورزشی تأثیر فشار روانی مسابقه بر غلظت کورتیزول و تستوسترون با فرمت ورد word
