گیاهى است پایا، کرکدار با ساقه اى به ارتفاع ۲۰۰-۱۰۰ سانتى متر، زرد فام، در طول شیار دار، برگ هاى قاعده اى تقریباً دو بار شانه اى با حاشیه بدون دندانه یا اندکى لب دار. برگ هاى بخش پائینى ساقه ۴-۳ بار شانه اى کرکدار. گلبرگ ها به رنگ زرد و بدون کرک. میوه ها تخم مرغى یا کشیده و بدون کرک هستند. آنغوزه اولئوگم رزین تراوش شده از ریزوم و ریشه گیاه است که در اثر تیغ زدن مکرر از قاعده و ریشه ضخیم گوشتدار گیاه به صورت شیره شیرى رنگ با بوى بسیار قوى خارج مى شود. با آنکه بر اثر تیغ زدن مکرر خروج شیرابه بطئى مى گردد معهذا بهترین نوع آن همیشه از تیغ زدن آخر به دست مى آید. آنغوزه به اشکال مختلف در بازار تجارت عرضه مى شود ولى دو نوع فراوان آن به شرح زیر است:
نوع اشکى- نادرترین و مرغوب ترین نوع آنغوزه است. غالباً به شکل مدور یا مسطح به ابعاد ۳-۵/۰ سانتى متر داراى رنگ سفید خاکسترى، زرد گرفته یا قهوه اى مایل به قرمز است.
نوع توده اى- رایج ترین فرم تجارتى است که از قطعات اشکى معمولاً همراه ناخالصى هایى مانند ذرات میوه، ریشه و ماسه، خرده هاى برگ و غیره، تشکیل مى شود و به فرم توده اى درآمده و به رنگ هاى متفاوت زرد، قرمز قهوه اى و خاکسترى قهوه اى نمایان مى شود.
آنغوزه داراى بوى قوى شبیه سیر و طعم تلخ گزنده وگس است. جمع آورى در مناطق گرمسیرى از اوایل اردیبهشت و در مناطق دیگر از اواسط خرداد ماه آغاز مى شود. در هر حال طول دوره بهره بردارى به ۱۰۰ روز مى رسد. این گیاه بومى شرق ایران و غرب افغانستان و داراى انواع تلخ و شیرین است. آنغوزه تلخ در استان هاى کرمان و فارس و آنغوزه شیرین در استان هاى یزد و خراسان مى روید.
آنغوزه داراى ۲۰-۴ درصد روغن فرار، ۶۰-۴۰ درصد رزین و ۲۵ درصد صمغ است. روغن فرار داراى رنگ زرد با بوى تند شبیه بوى سیر است. قسمت عمده مواد موجود در روغن فرار را ترکیبات سولفیدى که اکثراً به فرم دى سولفید است تشکیل مى دهند.
آنغوزه داراى اثر ضد اسپاسم و بادشکن است و در رفع بیمارى هاى تنفسى و دستگاه گوارش با منشاء عصبى استفاده مى شود. همچنین به عنوان ادویه در مواد غذایى مصرف دارد. در طب گذشته از آنغوزه به عنوان ضد التهاب و در درمان التهاب گلو و رفع گرفتگى صدا استفاده مى شده و همچنین براى آن خاصیت بادشکن قائل بوده اند.
شامل 21 صفحه Word
دانلود تحقیق آنغوزه
