همانطور که می دانیم سیر و سیاحت منشأ بسیاری از آثار مادی و معنوی و همچنین زمینه ساز پیشرفتهای فردی واجتماعی است.
از جمله عواملی که در شکل گیری تمدن و پیشرفت و مدنیت، در جوامع مختلف بشری موثر بوده مساله ارتباطات و شیوه های مختلفی است که انسان برای برقراری ارتباط با سایر افراد جامعه یا جوامع به کار می برده.
اصولاً زندگی فردی در جامعة امروزی بدون رابطه با دیگران امکان پذیر نیست یا اگر باشد بسیار مشکل است در صورتی که انسان بخواهد از منافع و فوایدی که در سایر محیط ها فراهم گردیده استفاده نماید باید با آنها ارتباط برقرار کند، و از آنجا که سیر وسیاحت یکی از عامترین و رایجترین راههای برقراری ارتباط با سایر ملت‌ها میباشد، در بیشتر کشورها توجه به توسعه و گسترش راهها و تأمین وسایل ارتباطی یکی از مسایلی است که دولت ها اهتمام و توجه زیادی به آن دارند.
در قرآن کریم به سیر و سیاحت و گردش در روی زمین بسیار سفارش شده است و در آیات متعددی بدان پرداخته است. آیاتی که مستقیماً به سیر اشاره کرده اند جمعاً چهارده آیه و در دوازده سوره می باشد. دریکی از این آیات واژة سیر به معنی عام آن نمی‌باشد.[1] و در دوازه آیه خداوند اشاره صریح می کند به گردش و سیر در زمین و عبرت گرفتن از گذشتگان و در یک مورد نیز دعوت به تفکر درباره خلفت می کند.
به این ترتیب می توان گفت آیات سیر دو گونه اند گونه ای که سیر وسیاحت را برای عبرت و گردش در آثار گذشتگان را بیان می کند، که بیشترین آیات «سیر» در این دسته جای می گیرند مانند «قُل سِیرُوا فِی الاَرضِ ثُمَّ انظُروا کیفَ کانَ عاقِبَةُ المکذِّبینَ»[2] و «قَد خَلَتْ مِن قَبلِکُمْ سُنَنٌ فَیسروا فِی الارضِ فانظروا کیفَ کانَ عاقِبَةُ المُکذِّبینَ»[3] ( پیش از شما سنت هایی وجود داشت، پس در روی زمین گردش کنید و ببینید سرانجام تکذیب کنندگان چگونه بود) و گونه دوم که هدف از سیر را تفکر در چگونگی شروع خلقت بیان می کند و می فرماید : « قُل سیرُوا فِی الاَرضِ فَانظُروا کیفَ بَدَأَ الخَلْقَ ثُمَّ اللهُ یُنشیءُ النّشاةَ الآخِرَةَ إنَّ اللهَ علی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ»[4]
( بگو: در زمین بگردید و بنگرید خداوند چگونه آفرینش را آغاز کرده است؟ سپس خداوند جهان آخرت را ایجاد می کند؛ یقیناً خدا بر هر چیز توانا است.)
در مفهوم سیر و سیاحت می توان قایل به توسعه شد و چون ( همانطور که در قرآن کریم نیز بدان اشاره شده) هدف از سیر مشاهده و عبرت گرفتن است، لزوماً سیر و سیاحت محدود به سیر مکانی نمی شود و هر آنچه که انسان و روح وی را به حرکت واداشته و به گردش می برد نوعی سیر محسوب می شود. در این باره کرسی موریسن می گوید: «قوه تخیل یکی از مهمترین مواهبی است که به انسان عطا شده است. با این قوه انسان می تواند به هر کجا که میل داشته باشد آناً سفر کند. خطیبی زبردست می تواند مستعمین خود را در عالم تخیل با خود همراه ببرد و اگر فی المثل از جزایر هند شرقی بحث کند و خود او آن جزایر را به چشم خیال ببیند، آن وقت شنوندگان او هم سنگهای مرجانی و رنگهای متغیر اقیانوس و آسمان لاجوردی و درختان نخل و جنگلهای انبوه مناطق حاره را با آبهای زلال و آینه فام برکه ها و دریاچه های آن می بیند و اگر قوه تخیل او قوی تر باشد مستعمین وی حتی اعماق ژرف ترین آبگیرها را به چشم مشاهده می کنند.»[5]
[1] . سبأ /18
[2] . انعام /11
[3] . آل عمران /137- یوسف /109- نحل /36- حج /46- نمل /69- روم /9 و42- فاطر /44- غافر /21 و82- محمد/10
[4] عنکبوت /20
[5] . راز آفرینش انسان – کرسی موریسن – مترجم محمد سعیدی – انتشارات فرانکلین – 1345- ص 168
دیدگاه قرآن نسبت به سیرو سیاحت 150 ص - ورد
