موضوع مقاله : راه های ایستادگی در برابر خشونت (ششمین جشنواره دانش آموزی نوجوان سالم)
قالب بندی : word ، قابل ویرایش
تعداد صفحات : 35
شرح مختصر :
در واقع خشونت در تمامی اشکال آشکار و پنهانش در حکمت های دینی به عنوان رذیلت معرفی میشود. فارابی نخستین فیلسوف اسلامی، خشونت سیاسی را در سیاستهای موجود، رذیلت سیاسی مینامد. اخوان الصفا یکی از مکاتب فلسفه اسلامی، خشونت را به عنوان رذیلت فلسفی معرفی میکند. خشونت در جهان معاصر هم از سوی سکولارها و هم از سوی برخی از طرفداران ادیان اعمال میشود.
فلاسفه اسلامی غضب را منشاء خشونت میدانند. بوعلی میگوید باید غضب را که منشاء خشونت است به واسطه عقل کنترل کرد، اما آن عقل که غضب را کنترل می کند چه عقلی است؟ در حکمت اسلامی عقل در مقابل جهل به کار میرود، جهل هم در دین معانی متفاوتی از جمله بیتدبیری، بیفضیلتی و ... دارد.
همراهی با عقل در مواجهه با تمام معانی جهل لازم است، اما از بین معانی جهل، بیفضیلتی منشاء خشونت جهان معاصر است. انسان کنونی از دانش فراوانی برخوردار است، اما خشونت آن نه تنها کمتر از انسان سنتی نشده، بلکه بیشتر هم شده است. این نشان میدهد که مشکل در کمبود دانش و علم نیست، اما سئوال این است که چه چیزی موجب شده که خشونت بیشتر شود.
عقل به معنای فضیلت در انسان معاصر کم شده است، یا نبود فضیلت و حکمت باعث تقویت غضب شده است و باعث پیدایش خشونت سیاسی. قرآن در سوره آل عمران از مفهوم جاهلی و در سوره فتح از تعصب جاهلی سخن گفته است. خداوند از جهل به معنای عدم فضیلت سخن میگوید. هر رفتار غیرحکیمانه از نظر قرآن جهل است. جهالت را به معنای نفی فضیلت باید کاهش داد تا عقلانیت حکیمانه رونق یابد و با رواج این عقلانیت، غضب انسانها کنترل شود.عامل دستیابی به صلح و آرامش، گفتوگو است. بنابراین سیر منطقی این بحث این است که عقلانیت حکیمانه تقویت شود و بعد غضب انسانها کنترل و در نهایت منتج به کنترل خشونت شود.
باید از طریق سازمانها و نهادهای بینالمللی و گفتوگوهای بین ادیان تئوری عقلانیت حکیمانه و ایمان دینی را مطرح کنیم تا هم دینداری غیرحکیمانه و هم سکولاریزم غیرحکیمانه که من از هر دو به جاهلیت مدرن و سنتی یاد میکنم، کنترل شده تا زندگی و آسایش همراه با فضیلت حکیمانه به دست آید.
بخش های شریعت با یکدیگر اختلاف ندارند بلکه هماهنگی و همراهی فی مابین آنها برقرار است و معقول نیست که همین شریعت با بخشی از آموزه های خود موجب خشونت و خوف در بین مردم شود.
اهمیت موضوع
همانگونه که می دانیم امروزه در جهانی زیست میکنیم که مملو از خشونت و افراط گری است. به طوری که هر روز شاهد جریان جدیدی از خشونت در منطقه و جهان هستیم.گاهی شاهد رفتار وحشیانه علیه شیعیان نیجریه هستیم و همچنین چند سالی است که شاهد خشونتهای داعش، القاعده و ارتش رژیم صهیونیستی در فلسطین می باشیم.
جنگهای جهانی اول و دوم زاییده حکومتها و ایدئولوژی سکولار بوده است، پس نباید فقط به خشونتهای دینی نگریست و از خشونتهای سکولار غافل شد یا برعکس، بلکه هر دو دسته خشونتها خطرناک است، خشونت بزرگترین و خطرناک ترین حرج و مشقت است که می تواند اوصاف واقعی دین را نابود و باعث بحرانی شدن گرایش مردم به دین و ایجاد مشکل در سطح روابط انسان ها با یکدیگر شود. خشونت بزرگترین و خطرناک ترین عاملی است که اوصاف پیش گفته را که اوصاف واقعی دین هستند، نابود، و عوامل بحرانی شدن گرایش به دین را فراهم می کند. امروزه در جهانی زیست میکنیم که متأسفانه مملو از خشونت و رفتارهای افراطگری است. خشونت با همه اقسام پنهان و آشکارش، فردی و خانگی و اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و نظامی، در حکمت اسلامی به عنوان یک رذیلت معرفی شده است. فارابی خشونت سیاسی را در سیاستهای استبدادی، رذیلت سیاسی میشمارد و ملامهدی نراقی در جامعالسعادات از خشونت رفتاری به عنوان رذیلت اخلاقی یاد میکند و اخوان الصفا، خشونت را به عنوان رذیلت فلسفی معرفی میکنند.
سهل بودن شریعت به معنای آن است که احکام شریعت آسان است و در آن حرجی نیست، ولی سمحه بودن شریعت مربوط به آن بخش از احکام دینی است که به روابط بین انسان ها نظر دارند.تعالیم شریعت سماحت و مدارا را بین مردم ایجاد می کنند تا از ناحیه پاره ای از مردم نسبت به پاره ای دیگر در روابط، خشونت ایجاد نشود.می توان در تفسیر و تعریف سمحه - که وصف شریعت است- گفت: سمحه، وصفی است که مناسبات اجتماعی را در وضعیتی بدور از حرج قرار می دهد.
حقیقت این است خشونت بزرگترین حرج و مشقت در سطح مناسبات انسان ها با یکدیگر است.
شریعت به گونه ای تنظیم شده که واجد صفت قادر بودن و کفایت داشتن در محقق ساختن اهداف خود است. شریعت چیزی است که از طرف شارع آمده و شیوه ای است برای زندگی که خداوند آن را به بشر به ارمغان داده است ولی فقه دانشی است که می کوشد شریعت را فهم و کشف کند، حقیقتا هیچ راهی به سمت شریعت جز فقه نیست ولی این به آن معنا نیست که فقه دائما از حیث گستره دایره، و توانمندی و ایفای نقش مطابق با شریعت باشد.
از سویی نباید تصور کرد که فقه همیشه واقع شریعت را کشف می کند، در نتیجه اگر در مناطقی خشونت به نام شریعت مشاهده شود آن را نباید به پای شریعت نهاد، بلکه به پای کوشش جهت فهم شریعت که متاسفانه گاه با خطا و اشتباه همراه می شود، باید گذاشت.
دانلود مقاله ششمین جشنواره دانش آموزی نوجوان سالم(راه های ایستادگی در برابر خشونت)