تعداد صفخات : 24 صفحه -
قالب بندی : word
متن تحلیل:
به کرات در رسانه‌های عمومی شنیده‌ایم که صنایع نفت و گاز کشور، به خصوص صنایع پتروشیمی که ذاتاً جزو صنایع آلوده‌کنندة محیط زیست هستند، در زمینة رعایت مسائل محیط زیستی استاندارد یا جایزة جدیدی گرفته‌‌اند. این تبلیغات به حدی است که حتی سایتهای اینترنتی ویژه‌ای برای اطلاع‌رسانی در مورد مسائل زیست محیطی پتروشیمی به وجود آمده است. اما در مقابل، برخی کارشناسان نظرات متفاوتی دارند. در جهت بررسی این موضوع، گروه نفت و گاز شبکه تحلیلگران تکنولوژی ایران، به گفتگو با جمعی از کارشناسان و مسئولان مرتبط پرداخته و علل آلودگی صنایع پتروشیمی، اقدامات انجام شده در راستای کاهش این آلودگی و نواقص موجود را مورد بررسی قرار داده است. جمع‌بندی از این گزارش، که در هر مورد مشخصات کارشناس گویندة نظرات نیز ذکر شده است، در زیر ارائه شده است:
مقدمه) ابعاد چالشهای محیط زیست پتروشیمی
خلیج فارس و دریای عمان، جزو متنوع‌ترین اکوسیستم‌های جهان هستند و شرایط خاص این مناطق، از نظر تنوع ویژة رویشگاه‌های گرمسیری، گونه‌‌های مختلف جانداران آبزی و غیره، حساسیت ویژه‌ای را برای این محیط‌های آبی به‌وجود آورده است. این مناطق به واسطة شرایط خاص آب‌وهوایی، واجد نادرترین و حساس‌ترین اکوسیستم‌های دریایی و جوامع گیاهی و جانوری ایران و منطقه هستند که از جمله میتوان به آب‌سنگ‌های مرجانی، جنگل‌های گرمسیری مانگرو، زیستگاه‌هایی نظیر هورها و خورها، پستانداران آبزی، لاک‌پشت‌های آبی، ماهیان زینتی و تجاری و رویشگاه‌های گرمسیری اشاره کرد.
احداث مجتمع‌های متعدد نفت، گاز و پتروشیمی درکنار این مناطق و پیامد آن مانند ایجاد پسابهای نفتی و شیمیایی، آلودگی صوتی، سوزاندن گازهای تفکیکی، جمع شدن مواد زائد شیمیایی، دفع زباله و مواردی از این دست، چالش بزرگ زیست‌محیطی است که باید مورد بررسی قرار گیرد.
به اعتقاد برخی کارشناسان، وجود این چالشها در کنار توسعه صنایع پتروشیمی کشور (خصوصا منطقه ویژه ماهشهر) بدون انجام ارزیابی‌های زیست‌محیطی صحیح، در آینده‌ای نزدیک، منجر به تبدیل خلیج فارس و خورموسی به مرداب خواهد شد.(ماخذ 2)
از یک طرف، با آلودگی‌هایی مواجه هستیم که به‌عینه در مناطق پیرامون صنایع پتروشیمی مشاهده می‌شوند و به طور کلی در ادبیات موضوع نیز صنایع نفت و گاز، به خصوص صنایع پتروشیمی در زمره صنایع آلاینده محیط‌زیست قرار می‌گیرند، ولی از طرف دیگر، مشاهده می‌کنیم صنایع پتروشیمی کشور، هر روز استاندارد و جایزه "صنعت سبز" تازه‌ای گرفته و روی آن تبلیغ می‌کنند. لذا باید نظرات کارشناسان و صاحبنظران را در این خصوص جویا شد:
الف) نمونه‌هایی از آلایندگی زیست محیطی صنایع پتروشیمی
در صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی، بر اساس نوع مواد مصرفی و تولیدی و همچنین مرحلة فرآیندها، نوع و میزان آلایندگی‌های این صنایع متفاوت است. بدین معنی که در فرآیندهای مختلف، امکان آلودگی در سه مرحلة "جمع‌آوری مواد اولیه،" "تولید و تبدیل مواد واسطه" و "جمع‌آوری و انبار مواد تولید شده،" محتمل می‌باشد.
یکی از کارشناسان محیط‌زیست، نمونه‌های زیر را برای هر سه مرحلة فوق بر می‌شمارد: نشت فرمالدهید ناشی از تهیه و انتقال متانول مورد نیاز برای واحدهای تولید اسید استیک و MTBE، ورود پسابهای مجتمع‌های پتروشیمی بندر امام، رازی و خارک به خورموسی و خلیج فارس، نشت مواد آروماتیکی نظیر بنزن در پتروشیمی اصفهان و پراکنده شدن گوگرد در فضای اطراف مجتمع‌هایی نظیر پتروشیمی رازی به‌دلیل انبار شدن در فضای باز؛ چنانکه ملاحظه شد این نمونه‌ها از هر سه مرحلة "جمع‌اوری مواد اولیه"، "تولید" و "انبارسازی" ذکر شدند. (ماخذ4)
همچنین یکی دیگر از کارشناسان، نمونه‌هایی از اثرات مختلف زیست محیطی این آلودگیها را بر می‌شمرد: تخریب مرجان‌های طبیعی در عسلویه و خلیج نایبند به منظور احداث واحدهای جدید، تخریب اکوسیستم خلیج فارس و تبدیل‌شدن خورموسی به مرداب به‌دلیل رعایت نکردن اصول صحیح جایگیری مجتمع‌های پتروشیمی، از بین رفتن صدف‌های مرواریدساز خلیج فارس بدلیل آلوده شدن آبها به مواد شیمیایی مختلف و مضر غیرقابل تجزیه، هیدرولیز شدن تخم موجودات آبزی، بارورنشدن و ازبین رفتن آبزیان در مرحله نوزادی و از بین رفتن امنیت شغلی صیادان و در نتیجه تلاش برای صید در نقاط عمیق و دوردست ( ماخذ2). تنها یک بازدید کوچک از مناطقی نظیر ماهشهر و بندر امام، استشمام آمونیاک موجود در هوا، مشاهدة پسابهای ورودی به دریا و شنیدن درددل بومیانی که زندگی خود را متاثر از این آلودگیها می‌بینند، هر فرد منصفی را به تصدیق وجود این مشکلات وامی‌دارد.
ب) فعالیتهای زیست‌محیطی شرکت ملی صنایع پتروشیمی:
اما در مقابل نقل نظرات کارشناسان زیست محیطی، باید پای صحبت مسئولین شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز نشست و دید که برای بهبود این وضعیت و کاهش آلایندگی، چه فعالیتی داشته‌اند.
سخنان مسئولان پتروشیمی و گزارشات و طرح‌های گذشته، حال و آیندة شرکت ملی صنایع پتروشیمی نشان می‌دهد که این شرکت، اولویت زیادی برای حفظ محیط زیست در مجتمع‌ها قائل شده است: موظف ساختن کلیة مجتمع‌های پتروشیمی به اخذ گواهینامه‌هایی نظیر ISO14000 از مؤسسات معتبری نظیر SGS و DNV که مورد تایید سازمان محیط زیست و مؤسسه استاندارد باشند، تلاش به منظور دریافت اولین و دومین جایزة ملی محیط زیست و موفقیت در این امر و دریافت عنوان "بهترین صنعت سبز برگزیده"، "صنعت پاک" و "صنعت سبز" توسط مجتمع‌های اصفهان، اراک، خراسان، شیراز و تبریز از سازمان محیط زیست، کاهش ضایعات تولیدی، تلاش به منظور تصفیة پساب‌ها و بازیافت پسماند‌ها و توسعة فضای سبز موجود، از جمله اقدامات پتروشیمی در راستای نیل به اهداف ذکر شده می‌باشد.
در این راستا برخی از فعالیتهای ویژه پتروشیمی برای حفظ محیط زیست به شرح زیر است (مأخذ 1):
1) تصفیه فاضلابهای صنعتی و بهداشتی
شناسایی دقیق فاضلابها و اندازه‌گیری کمی و کیفی آلاینده‌ها در کلیة واحدهای پتروشیمی صورت گرفته و سیستم‌های تصفیه فاضلابهای صنعتی و بهداشتی در کلیه مجتمع‌ها احداث شده است. بنا به گزارشات پتروشیمی، در حال حاضر در تمام مجتمع‌های پتروشیمی، فاضلابهای تولیدی در مجتمع‌ها جمع‌آوری و بطور اصولی تصفیه گشته و مطابق استانداردهای سازمان محیط زیست به محیط تخلیه می‌شود و آبهای حاصله مجدداً در خط تولید مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حال حاضر، در پتروشیمی اراک، پسابهای صنعتی به عنوان آب فرآیند و یا در آبیاری فضای سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در مجتمع‌های پتروشیمی رازی و بندر امام نیز برنامه مدیریت فاضلابهای صنعتی در حال انجام بوده و با جدیت دنبال می‌شود. حتی در برخی مناطق مانند ماهشهر، در حالی که واحدهای صنعتی هنوز به بهره‌برداری نرسیده‌اند، تصفیه‌خانه‌ها در مرحله بهره‌برداری و راه‌اندازی قرار دارند.
دانلود تحقیق نقد و بررسی مشکلات محیط‌زیست پتروشیمی کشور
