در این نوشتار اثبات‌های مرتبط با محرک غیرمتحرک در فیزیک و متافیزیک وی بررسی می‌گردند و در انتها نیز صورت صوری شده‌ای از اثبات ارسطو در مابعدالطبیعه بر اساس علت فاعلی و علت غایی ارائه خواهد شد.
1- محرک غیرمتحرک در فیزیک
در کتاب هشتم فیزیک، ارسطو از بررسی ماهیت حرکت، به این نتیجه رسید که برای توضیح هر حرکتی در جهان، باید محرک غیرمتحرک اولی وجود داشته باشد. او در 8.1 فیزیک استدلال می‌آورد که حرکت سرمدی است چراکه حرکت نمی‌تواند وجود داشته باشد مگر آن‌که موجودی پیشتر آن را به شی افاضه نماید. درنتیجه پیوسته شی متحرکی باید وجود داشته باشد تا حرکت را به دیگر متحرک‌ها عطا نماید زیرا شی ساکن نمی‌تواند افاضه کننده حرکت باشد. به علاوه اگر حرکت سرمدی نباشد، پس زمان نیز نمی‌توانست همیشه وجود داشته باشد، چراکه زمان اندازه حرکت است و در نزد ارسطو، زمان بی‌آغاز و بی‌پایان است. حرکت را نیز پایانی نیست، زیرا برای چنین اتفاقی لازم است تا امری حرکت را بایستاند که خود آن امر نیز به علتی برای ایستاندن خود نیازمند است و این فرایند تا بی‌نهایت ادامه خواهد یافت. لذا ارسطو در 8.6 نتیجه می‌گیرد: "هیچ زمانی خالی از حرکت نبوده است و هیچ زمانی نخواهد بود که از حرکت خالی باشد" (252b) ( که با توجه به تعریف زمان از روی حرکت، چنین جمله‌ای بدیهی است).
پس از آن‌جا که هر شیئی توسط شیء دیگری به حرکت درمی‌آید و حرکت سرمدی است، ارسطو نتیجه می‌گیرد که امری باید وجود داشته باشد که حرکت را به دیگر اشیا افاضه می‌کند ولی خود متحرک نیست؛ در غیر این صورت سلسله‌ی لایتناهی‌ای از حرکت‌دهنده‌های متحرک لازم می‌آمد که با توجه به سرمدی بودن حرکت، محال می‌باشد (فیزیک، 8.5). هر آن‌چه متحرک است، درواقع متحرک بالعرض (بالقوه) است ولذا امر دیگری باید آن را به حرکت درآورده باشد. پس اگر محرک غیرمتحرکی وجود نداشته باشد، حرکتی وجود نخواهد داشت. در فصل ششم از کتاب هشتم فیزیک، ارسطو بیان می‌دارد که به دلیل ضروری بودن و سرمدیت حرکت، محرک غیرمتحرک نیز باید سرمدی و ضروری باشد. دلیل او نیز چنین است: هر آن‌چه در حرکت (امری سرمدی و مستمر) دخیل است، خود نه ضروری است و نه سرمدی چراکه بوجود می‌آید و نابود می‌گردد.
شامل 12 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله اثبات محرک غیرمتحرک در فیزیک و متافیزیک ارسطو
