پایانامه آشنائی با خطوط تولید شیر پاستوریزه

اختصاصی از فی توو پایانامه آشنائی با خطوط تولید شیر پاستوریزه دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

شلینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

 

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

 

تعداد صفحه:131

فهرست و توضیحات:
چکیده
مقدمه
فصل اول : کلیات تحقیق
پیشگفتار
بیان مسئله
سوالات تحقیق
اهداف تحقیق
فرضیات
تعریف نظری وعملیاتی
اهمیت وضرورت تحقیق
پیشینه تحقیق
فصل دوم : ادبیات نظری تحقیق
گزارش تحقیق
کلیات و مبانی نظری
اهداف پژوهش
روش کار تحقیق
فصل سوم: روش شناسی پژوهش
روش تحقیق و تحلیل داده ها
فصل چهارم: داده های آماری
داده های آماری
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات
جمع بندی و نتیجه گیری
پیشنهادات
منابع و ماخذ

اهمیت شیر- انواع نژادها گاوهای شیری – انواع نژاد گوسفند وبز شیری مکانیزم تولید شیر و عوامل موثر برتولید آن-

اجزای شیر وعوامل موثر برتولید آن: خصوصیاتی فیزیکی وشیمیایی شیر { نقطه انجماد- وزن مخصوص – رنگ – غیره }.

خواص شیمیایی ترکیبات شیر – چربی ها – لاکتوز- ویتامین ها پروتئین ها- آنزیمها- املاح وعناصر.

بهداشت ومیکروبیولوژی شیر- حمل ونقل – جمع آوری – ذخیره سازی لوازم وتجهیزات سرد کننده ها- ضوابط ومقررات وآیین نامه ها.  ساختمان وتجهیز کارخانه تولید شیر پاستوریزه

حفظ: فرآیند شیر برای پاستوریزه کردن – تحویل – توزین – خنک کردن و ذخیره – استاندارد کردن- پاستوریزه کردن هموژنیزه کردن – بسته بندی

نگهداری وتوزیع شیر پاستوریزه : خطوط فرآیند شیر استریل – شستشو وضد عفونی – لوازم وتجهیزات مورد نیاز – مواد مورد نیاز – نحوه شستشو – مکانهای قابل شستشو و غیره. انجام عملیات در کارخانه شیر استریل وپاستوریزه – جمع آوری – توزین کنترل لبنیات – شستشو وضد عفونی سالن وتجهیزات ذخیره سازی شیر پاستوریزه کردن واسترلیزه کردن – انجام آزمایشات لازم

سهم دامهای مختلف در تولید شیر: در حال حاضر %75 شیر تولید کشور از 5000000 تن در سال مربوط به شیر گاو حدود %23 گوسفند وبز وکمتر از %3 گاو میش در چهل سال گذشته هم به علت تاسیس دامداری های صنعتی ونیمه صنعتی که تقریبا گاو نگهداری می شود وهم به علت تمایل دامداران برای تولید شیر ودر صد شیر گاو نسبت کل شیر تولید مرتبا روبه افزایش دارد.

دانلودمقاله تولید شیر

اختصاصی از فی توو دانلودمقاله تولید شیر دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لوکوز همه گیر گاوی سبب ضررهای اقتصادی فاحش در ارتباط با هزینه برنامه های کنترل وریشه کنی می گردد. در اروپا، به علت آنکه مبارزه جهت ریشه کنی آن برای سالها توسط جامعه اروپا، به اجرا گذاشته شد، ضررهای اقتصادی وسعت آشکاری داشته ،دانمارک از سال 1959 برنامه ای ملی در این رابطه بنیان نهاده بوده است. و به علت اهمیت آن، سوئد در سال 1990 برنامه کنترلی را با هدف ریشه کنی کمل ویروس لوکوز گاوی از جمعیت گاوی کشورشان ارائه داد.طبیعت و وسعت ضررهای اقتصادی مربوط به لوکوز همه گیر گاوی بدلیل وجود مدارک متناقض، مورد جدل بوده است.
ضررهای اقتصادی آشکار شامل حذف گاو دچار لنفوسارکوم، کوتاه شدن طول عمر و از دست رفتن قابلیت تولید ومحدودیت در صادرات گاو ومایع منی به کشورهای وارد کننده می باشد. در کشور کانادا گاوهای نری که از لحاظ سرمی نسبت به ویروس لوکوز گاوی مثبت می باشند، اجازه ورود به واحدهای تلقیح مصنوعی راندارند. البته تاثیرات عفونت تحت درمانگاهی ویروس لوکوز گاوی بر تولید شیر، توانایی تولید مثل، طول عمر و میزان حذف، تغییر پذیر می باشند.
در پاره ای از مشاهدات،گاو سرم مثبت از لحاظ ویروس لوکوز گاوی، طول عمر کمتری نسبت به گاوهای مشابه سرم منفی وهمچنین تمام جمعیت گاوهای شیری داشته است.در میان گاوهای شیری مسن تر، گاوهای سرم مثبت در مقایسه با گاوهای غیرآلوده بطور مداوم حذف می شدند. در گله های آلوده به وبروس لوکوز گاوی در مقایسه با گله های غیرآلوده میزان حذف بالاتر ومیزان تولید شیر پایینتر وتاثیر بر روی تولید مثل ناچیز بوده است. در سایر مشاهدات، تولید شیر، تعداد سلولهای سوماتیک، سن معدوم کردن حیوان وحذف، تحت تاثیر سرم مثبت بودن حیوان نبوده است.

1-7-2-تاثیرات اقتصادی به صورت اختصاصی بر تولید شیر:
زمانیکه تاثیرات عفونت لوکوز گاوی درگاوهای شیری براساس قابلیت ژنتیکی در تولید شیر وچربی مورد بررسی قرار گرفت، نتایج غافلگیر کننده ای بدست آمد.قابلیت ژنتیکی در تولید شیر درگاوهای سرم مثبتی که دچار لنفوسیتوز پایدار بودند ودرگاوهای سرم مثبتی که از لحاظ تابلوی خونی طبیعی بودند نسبت به گاوهای دیگر گله کله سرم منفی بودند بطور قابل ملاحظه ای بیشتر بود. در سطح انفرادی، براساس مثبت بودن سرم به ویروس لوکوز گاوی و یک فاکتور دیگر، گاوهای آلوده نسبت به گاوهای غیرآلوده تولید شیر بیشتری داشتند. در میان گاوهای سرم مثبت، آنهاییکه دچار لنفوسیتوز پایدار بودند در سن پایینتر حذف شده و در آخرین شیردهی خود، تولید شیر کمتری در مقایسه با سایر گروه ها داشتند. گاوهای دچار لنفوسیتوز پایدار، دانه های چربیدانه های چربی داخل شیر را مطابق با تواناییشان تولید نمی کنند.
با استفاده از اطلاعاتی که در عرض یک دوره 6 ساله جمع آوری شده ،تولید شیر وچربی درگاوهای آلوده به ویروس لوکوز گاوی که دچار لنفوسیتوز پایدار بودند در مقایسه باسایر گاوهای آلوده گله که بصورت پایدار به ویروس لوکوز گاوی آلوده نبودند، بطور قابل ملاحظه ای کاهش یافت.
ضرر پیش بینی شده سالانه برای کاهش میازن تولید شیر 366 کیلوگرم به ازای هر گاوی که به مدت 2 سال دچار لنفوسیتوز پایدار بوده و 1204 کیلوگرم به ازای هر گاوی که به مدت 3 سال دچار لنفوسیتوز پایدار بوده می باشد. ضررهای اقتصادی وارده به صنایع شیر در ایالات متحده بر پایه تعدادکل گاوهای دچار لنفوسیتوز پایدار، قیمت شیر، متوسط تولید شیر،درآمد خالص حاصل از هر گاو و میزان افت تولید شیر درگاوهای دچار لنفوسیتوز پایدار تخمین زده شده است.
با فرض آنکه 70% از گاوها آلوده بوده و 20% از گاوهای آلوده دچار لنفوسیتوز پایدار می شوند،تخمین زده میشود که ضرر اقتصادی در حدود 25/0% درآمد کل حاصل از تولید شیر می باشد. و درصد ضرر سالانه در مورد سود خالص صنایع شیر، دراثر لنفوسیتوز پایدار 3% می باشد.

1-7-3-تاثیرات اقتصادی حاصل از بیماری درمانگاهی:
در سطوح صنعتی ضررهای حاصل از لنفوسارکوم زیاد نیست زیرا فقط 5%-1/0% از گاوهای سرم مثبت و 50%-10% از گاوهای دچار لنفوسیتوز پایدار دچار لنفوسارکوم می شوند.با این حال در اشکال انفرادی، وقوع بالای بیماری می تواند یک علت عمده ضرورهای اقتصادی باشد بویژه در گله های برگزیده گاوهای شیری باتولید بالا، یعنی گله هایی که دامهای دارای شجره نامه را به فروش می رسانند. در چنین گله های دارای شجره نامه، حیوانات منحصر به فرد تا سن بسیار بالاتری نسبت به میانگین گله های تجاری نگهداری می شوند و به علت شیوع بالای لنفوسارکوم در گاوهای بالای 5 سال ،احتمال دارد که ضرورهای ناشی از مرگ، دقیقا در گروهی از گاوها که برای موفقیت گله ضروری می باشند، بسیار حاد باشد. بعلاوه معروف شدن گله به داشتن بیماری که حساسیت ژنتیکی یک فاکتور ایجاد کننده مهم در آن می باشد، تاثیر نزولی شدیدی در قابلیت فروش آن گله دارد.همچنین، ضرر اقتصادی می تواند ناشی از کاهش تولید در طی مراحل گسترش بیماری لنفوسارکوم باشد.

1-7-4-محدودیتهای تجاری:
یکی از تاثیرات عمده اقتصادی این بیماری در محدودیتهای مهمی است که توسط بعضی از کشورها در مورد گاو آلوده ومایع منی حاصل از گاو نر آلوده یا گاو نر غیرآلوده ای که در یک گله الوده بوده است،وضع شده است. مقرراتی که بخصوص درکشورهای فاقد این بیماری به عنوان گواهی عدم آلودگی به این ویروس در مورد حیواناتیکه قرار است وارد کشورشان شود اعمال می شود. میل به این عمل، با آلوده شدن کشور انگلستان به این عفونت، توسط گاوهای وارد شده از کانادا، افزایش یافت. یکی از دلایل عمده اهمیت این موضوع زمانیست که گاو از نژاد خالص می باشد و با قیمت های بالا به عنوان حیواناتی که جهت نسل کشی مورد استفاده قرار می گیرد، به فروش می روند.
در حال حاضر، بعضی از کشورها، خواستار آزمایش خون تمامی گاوها وگوشت هایی هستند که قرار است وارد کشورشان شود و این به معنی از دست دادن بازار صادرات برای برخی از کشورها می باشد.

1-8-اهمیت از دیدگاه بیماری مشترک:
امکان انتقال ویروس از گاو به انسان یک حقیقت است ،ویروس اکثر مواقع در شیرگاوهای آلوده حضور دارد و بدین طریق ویروس به شامپانزه ها انتقال پیدا کرده است البته طی تحقیقاتی نشان داده شده که ویروس لوکوز گاوی قادر به آلوده کردن سلولهای با منشا انسان،سیمین ،گاو، سگ،خوک، گوسفند وخفاش درشرایط آزمایشگاهی می باشد. با این حال، به رقم مطالعات دقیق ولی قطعا ناکافی که انجام گرفته هیچ مدرکی این عقیده که انتقال بیماری از گاو به انسان صورت می پذیرد را تائید نکرده است. یک مطالعه کنترل رخداد در نشان دادن هر گونه رابطه بین لوسمی لنفوئید حاد انسان با درمعرض بودن انسان با گاوهای شیرده،نوشیدن شیر خام وهمچنین اقامت در محل پرورش گاوهای شیری، با شکست مواجه شد.
اندازه گیری رخداد بیماری در افرادی که در گاوداریها زندگی می کنند یک اندازه گیری بحرانی می باشد، به علت آنکه عمل پاستوریزاسیون کوتاه مدت سبب از بین رفتن عامل عفونی در شیر می شودو بنابراین ساکنان گاوداری که شیر مورد نیاز خود را از شیر گاوداری قبل از عمل پاستوریزاسیون تامین می کنند، در معرض این عامل قرار می گیرند. البته مطالعه ای جدیدتر به منظور دست یابی به پاسخ سه سئوال صورت می پذیرد این سه سوال چنین بود :1- آیا انسانها می توانند بوسیله ویروس لوسمی گاوی آلوده شوند؟2- آیا انتقال چنین عفونتی از طریق مصرف محصولات حاصل از گاوهای الوده صورت می پذیرد؟ 3- آیا عفونت با ویروس لوکوز گاوی می توانند سبب ایجاد سرطان سینه گردد؟ به خوبی مشخص شده که سرطان سینه درموش بوسیله یک ویروس بنام ویروس تومورپستانی موش ایجاد می شود که از طریق شیر مادر آلوده به نوزاد شیر خوار انتقال می یابد. تلاشها جهت شناسایی ویروسی مشابه در شیر انسان که سبب انتقال چنین عاملی به نوزاد انسان بشود با شکست مواجه شد.بدلیل آنکه انسانها بیشتر از آنکه شیر با منشا انسانی مصرف کنند از شیر گاو استفاده می کنند، شیر گاو می تواند مکان بهتری برای تحقیق بر روی احتمال وجود عامل ایجاد کننده سرطان سینه( منتقله در شیر)در انسان باشد. همانطور که قبلا اشاره شد، ویروس لوکوز گاوی می تواند از طریق شیر گاوبه گوساله انتقال یابد وویروس لوکوز گاوی در شیر وگوشتی گاوهای آلوده یافت می شود. مصرف محصولات لبنی غیرپاستوریزه یاگوشت که به صورت کامل پخته نشده باشد ممکن است سبب انتقال عامل عفونی به انسان شود. همانطور که اشاره شد، در شرایط آزمایشگاهی،این ویروس توانایی آلوده کردن بسیاری از گونه ها از جمله انسان و سایر پریمات ها را دارا می باشد. همچنین جدیدا مشخص شده که ویروس لوکوز گاوی ممکن است سبب الودگی سلولهای پستان گاو شده وباعث شود که این سلولها بیشتر شبیه به سلولهای سرطانی رفتار کند بنابراین احتمال می رود که وجود این ویروس در محصولات دامی که مورد استفاده انسان قرار بگیرد، در ایجاد سرطان سینه درانسان نقش داشته باشد. دراین پژوهش بافت های پستان انسان که در طول عمل جراحی برداشته شده بود مورد مطالعه قرار گرفت و سلولهای داخل شیر وخون جهت شناسایی ترکیبات مختلف مربوط به ویروس لوکوز گاوی توسط تکنیکهای مولکولی وسلولی مورد بررسی قرار گرفت. وجود DNA ریروس لوکوز گاوی در سلولهای خونی 9 نفر از 22 نفر داوطلب و 10نفر از 23 فردی که تحت عمل جراحی برداشت بافت سینه قرار گرفته بودند مشخص شد. وجود پروتئین مربوط به ویروس لوکوز گاوی در بافت پستان 8نفر از 26 بیمار به اثبات رسید.پادتن ضد ویروس لوکوز گاوی در سرم بیش از نصفی از 100 نفر فرد داوطلب مورد آزمایش قرارگرفته یافت شد این نتایج اولیه پیشنهاد میک ند که انسانها نیز ممکن است توسط ویروس لوکوز گاوی آلوده شوند البته انجام مطالعات دقیق تری جهت تایید این موضوع مورد نیاز می باشد.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  72  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله استریلیزاسیون شیر

اختصاصی از فی توو دانلود مقاله استریلیزاسیون شیر دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فراورده های شیر UHT
در حال حاضر ، فرایند استریلیز ایسیون شیر ، کافی کرم و خامه زده شده به روش UHT رو به توسعه ای دارد ، ولی مقادیر قابل توجهی از شیر و کافی کرم هنوز نیز به وسیله اتوکلاو استریل می شوند .
استریلیزاسیون به سه روش : یک مرحله ای ، دو مرحله ای و مداوم انجام پذیر است
. روش یک مرحله ای ، نوعی فرایند حرارتی غیر مداوم است که محصول بسته بندی شده در یک اتوکلاو با دمای 110 تا 120C طی 10 تا 40 دقیقه استریل می شود . در روش دو مرحله ای محصول ابتدا تحت فرایند UHT ( 2 تا 5 ثانیه در 135 تا 155C ) قرار می گیرد و سپس به طریقه غیر اسپتیک در ظروفی چون بطری های شیشه ای پرشده ، آنگاه توسط یک اتوکلاو استریل می گردد . استریلیزاسیون مداوم ، با استفاده از اتوکلاو و یا فرایند UHT مجهز به پرکن اسپتیک انجام می شود .
استریلیزاسیون مداوم
دسترسی به اتوکلاو های استریلیزاسیون مداوم در بازار به به راحتی امکان پذیر است .
در اینجا ، تکنیک مداوم و مدرن استریلیزاسیون که امروزه غالبا به روش UHT به همراه پرکن اسپتیک اطلاق می گردد ، مورد بحث و بررسی قرار می گیرد .
جنبه های میکروبی ، شیمیایی و فیزیکوشیمیایی فراورده اتریل شده از جمله مباحث مطرح در مورد استریلیزاسیون محصولات شیر می باشد . در این خصوص مرگ کلیه میکروارگانیسم ها و همگام با آن ، حداقل تغییرات حرارتی در محصول به عنوان مهمترین هدف محسوب می شود . بنابراین ، فرایند حرارتی مورد استفاده باید توان آن را داشته باشد که اکثر اسپور های مقاوم به حرارت در فراورده های شیر و همچنین انواع بیماری زا (مثلا ، کلستریدیوم بوتولینوم ) را تحت هر شرایطی نابود کند ، ولی حداقل تغییرات شیمیایی را در محصول موجب شود .
عملیات حرارتی ممکن است تغییرات شیمیایی و فیزیکوشیمیایی قابل ملاحظه ای را پدیدار نماید که در نتیجه باعث کاهش پذیرش فراورده مورد نظر خواهد شد . به عنوان مثال ، محصول در حین استریلیزاسیون یک مرحله ای متحمل تغییراتی بدین شرح می شود : ایجاد طعم پخت یا کاراملی ، واکنش های قهوه ای شدن ، غالبا رسوب و کاهش قابل توجه ارزش غذایی .
مطالعه نمودار زمان – درجه حرارت ترسیم شده برای تغییرات شیمیایی و استریلیزاسیون فراورده های شیر ، اطلاعات مفیدی راجع به پیدا کردن فرایند حرارتی مطلوب در اختیار می گذارد . فرایند مطلوب و مورد نیاز ، غالبا با استفاده از باسیلوس استئاروترموفیلوس که حتی از کلستریدیوم بوتولینوم هم مقاومت حرارتی بیشتری دارد کنترل می شود . به منحنی زمان – درجه حرارت شیر در نمودار 5-1 توجه کنید . لازم است ذکر شود که این منحنی ها برای فراورده های مختلف به چند دلیل ممکن است متفاوت باشد . به عنوان مثال ، شیر و خامه زده شده از دو میزان مختلف ویسکوزیته و چربی برخوردارند که از این رو در حین حرارت دیدن ، رفتار های مختلفی از خود بروز می دهند .

در نمودار فوق ، به وضوح نشان داده شده است که محصول در دمای بیش از c 110 قبل از این که قهوه ای شود ، استریل می گردد . در دما های بالاتر ، اختلاف میان زمان مورد نیاز برای استریلیزاسیون و قهوه ای شدن افزایش میابد ، و این دلیلی بر جالب توجه بودن تکنیک UHT است . روش UHT با دمای 135 تا C155 به مدت 2 تا 6 ثانیه ، فراورده استریلی با حداقل تغییرات شیمیایی به دست می دهد .
در فرایند UHT شیر ، دو نوع عملیات حرارتی به کار برده می شود :
1- حرارت مستقیم که بر اختلاط شیر و بخار بنا نهاده شده است . در این روش ، با شیر به داخل بخار ( پالاریزاسیون ) یا بخار به داخل شیر (اوپریزاسیون ) تزریق می گردد .
2- حرارت غیر مستقیم که به کمک برخی از انواع مبدل های حرارتی انجام می پذیرد .
استریلیزاسیون مداوم با تزریق شیر به بخار
تصویر 5-6 ، اساس یک پالاریزاتور را نشان می دهد ه بر طبق آن ، محصول ابتدا وارد یک بالانس تانک (1) می شود . شیر از این جابه یک پیش گرم کن دو مرحله ای (2 و 3 ) منتقل شده ، تا دمای c 75 حرارت می بیند . در مرحله اول ، بخار حاصل از محفظه خلا ، و در مرحله دوم ، بخار زنده مورد استفاده قرار می گیرد . سپس ، محصول به داخل محفظه استریلیزاسیون لبریز از بخار (4) پاشیده می شود و دمای آن بلافاصله از C 75 به C 145 افزایش پیدا می کند . حال زمان چند ثانیه را با همین دما در محفظه نگهداری (5) سپری می نماید . کاهش سریع دما تا C 77 در محفظه خلا (6) ، مرحله بعد را تشکیل
می دهد . ضمن این که بخار اضافه شده به شیر در محفظه استریلیزاسیون دقیقا در این

محصول به کمک یک پمپ سانتریفوژی اسپتیک به هموژنیزاتوراسپیتیک (7) و از آن جا به یک خنک کن دو مرحله ای (8 و 9 ) فرستاده می شود . در این قسمت ، دمای شیر به وسیله آب سرد به c25 می رسد و متعاقبا به تانک استریل (10) یا مستقیما به ماشین پر کن اسپتیک هدایت می گردد .
6-1-2 استریلیزاسیون مداوم با حرارت غیر مستقیم
اصول کلی یک سیستم UHT غیر مستقیم در تصویر 5-7 نمایش داده شده است . عمل گرم و سرد کردن در چنین روشی با استفاده از مبدل های حرارتی صفحه ای انجام می پذیرد . ظرفیت سیستم می تواند 2،4 ، 6 ، 8 و یا 10 هزار لیتر بر ساعت باشد .
توجه به نکاتی در طراحی کارخانه ، نظیر کارگذاشتن هواگیر یا عدم استفاده از آن و بهره گیری از هموژنیزاتور اسپتیک و غیر اسپتیک به منظور دست یابی به کیفیت مطلوب ضروری است . تصویر 5-7 نمودار جریان در یک کارخانه مجهز به یک هواگیر و یک هموژنیزاتور غیر اسپتیک را نشان می دهد .
همان طور که نشان داده شده است ، شیر ، از بالانس تانک ( 1) به مبدل حرارتی صفحه پمپ شده ، بدون هیچ گونه تغییری در دما ، بخش اول دستگاه (2) را پشت سر می گذارد ( این بخش ، تنها به هنگام تمیز کردن و استریلیزاسیون اولیه به کار می آید ) .

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   19 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله مطالعه امکان تولید یک فرآوده پروبیوتیکی شیر

اختصاصی از فی توو دانلود مقاله مطالعه امکان تولید یک فرآوده پروبیوتیکی شیر دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

خلاصه
از زمانیکه پروبیوتیک ها مورد توجه قرار گرفتند ، محصولات متنوع زیادی به عنوان حامل پروبیوتیک ها مطرح شدند تا مصرف کنندگان بتوانند مقادیر زیادی سلول های پروبیوتیک را به خاطر اثر درمانی آنها دریافت کنند(15) . با توجه به خواص تغذیه ای ، رژیمی و دارویی (پیشگیری کننده و درمانی پروبیوتیک ها) نظیر پیشگیری از ابتلا به سرطان و کاهش رشد تومورها ، پیشگیری و درمان انواع اسهال ، جلوگیری از ابتلا به عفونت های روده ای و امراض مربوطه چون اسهال ، یبوست و آلرژی ، کاهش عفونت های دستگاه تناسلی خانم ها یا درمان نسبی آن ، بهبود عارضه عدم تحمل لاکتوز ، کاهش کلسترول سرم خون ، ساخت برخی مواد مغذی و افزایش بازده رشد در سال های اخیر اهمیت و مقبولیت مصرف آن ها به صورت فراورده های غذایی ، کپسول ها و قرص ها در بسیاری از کشورهای جهان افزایش چشمگیر یافته است (25، 21، 18).
ماست محصولی با سابقه طولانی با اثرات مطلوب بر مصرف کننده شناخته شده به طوریکه بسیاری از مصرف کنندگان آنرا به عنوان غذای سلامت بخش می شناسند (10، 15، 22، 29) . این محصول از معروفترین فراورده های تخمیری شیر است که در اثر تخمیر لاکتیکی شیر به وسیله استرپتوکوکوس ترموفیلوس و لاکتوباسیلوس دلبروکی زیرگونه بولگاریکوس تولید می شود (22) در سالهای اخیر پذیرش عمومی این محصول افزایش یافته و افزودن میکروارگانیسم های پروبیوتیک ( لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس و بیفیدوباکتریوم بیفیدوم ) موجب افزایش ارزش تغذیه ای _ فیزیولوژی این فراورده شده است ، زیرا آغازگرهای معمول ماست (استرپتوکوکوس ترموفیلوس و لاکتوباسیلوس بولگاریکوس ) فاقد توانایی عبور از دستگاه معده _ روده ای بوده و در نتیجه نقشی در بهبود فلور میکروبی روده انسان ندارند (17) .
ضرورت تحقیق بر روی فرمولاسیون تازه همراه با انتخاب باکتری های پروبیوتیکی جدید، برای بی نیاز کردن افزایش درخواست بازار و تهیه محصولات هدفمند با مایه پروبیوتیکی فعال جهت جلوگیری از تنش های معده _ روده ای ضروری است (10). در این راستا لاکتوباسیلوس کازئی با ویژگی های بالقوه پروبیوتیکی از جهت تعیین خصوصیات تکنولوژیکی مانند سرعت رشد و پایداری در شیر، توانایی اسیدیفیکاسیون و ویژگی های مطلوب حسی در محصول نهایی ، مورد بررسی قرار می گیرد .
واژه های کلیدی : پروبیوتیک، لاکتوباسیلوس کازئی، ماست

-----------------------------
* دانشجوی کارشناسی ارشد علوم وصنایع غذایی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین _ پیشوا، 09123942512
[e-mail] 3 nafi

مقدمه
واژه پروبیوتیک از واژه یونانی پروبیوس به معنای حیات بخش یا زیست بخش اقتباس شده است و از نظر مفهوم در مقابل واژۀ پاد زیست به معنای ضد حیات قرار دارد.
واژه پروبیوتیک از ابتدای کاربرد آن، بر ریز زنده هایی با خواص مورد بحث دلالت نداشته و تا رسیدن به مفهوم امروزی بارها به معانی مختلف به کار برده شده است. این واژه ظاهراً نخستین بار در سال 1954 در دست نوشته های شخصی به نام ویرجیو به کار رفته است.او در دست نوشته های خود با عنوان «پادزیست ها و زیست بخش ها» به بررسی اثرات زیان بخش مصرف پادزیست ها بر جمعیت میکروبی روده پرداخته و پروبیوتیک ها را موادی دانسته بود که بر این فلور میکروبی اثر مطلوب دارند. اما واژه پروبیوتیک نخستین بار با رسمیت در سال 1965 به کار برده شد.
در آغاز قرن بیستم، باکتری شناس روسی الی متچینکوف (سرپرست انستیتو پاستور فرانسه)، نخستین کسی بود که بر اثرات سلامت بخش باکتری های لاکتیکی تاکید کرد. او سلامت و طول عمر بالای کشاورزان بلغار را به مصرف مقادیر زیاد فرآورده های تخمیری شیر به نام Yahourth نسبت داد و در سال 1908 تئوری خود را به نام (طول عمر بدون پیر شدن) را به چاپ رسانید.
بر اساس این تئوری باکتری های اسید لاکتیک با استقرار در روده و ساخت فراوده های پاد میکروبی همچون اسید لاکتیک موج سرکوبی باکتری های عفونت زا و تولید کننده سم نظیر باکتری های اسپور ساز بی هوازی در این مکان می شود و از این طریق طول عمر را افزایش می دهند.مطالعه فواید مایه های لاکتیکی در مواد غذایی در طول قرن ادامه داشت. گزارشات بسیاری از آن زمان به فواید مصرف پروبیوتیک های غذایی تأکید داشت. مطالعات اخیر مربوط به استفاده از شیـرهای تخمیری در درمان عفونت های روده ای است. هر چند این طالعـات بیشتـر بر روی جنبـه های جدیدی از اثرات سلامت بخش این میکروارگانیسم ها مانند انتخاب نژادهایی برای اطمینان بقا در دستگاه گوارش و در حامل های غذایی دارد (22).
طبق تعریف ارائه شده توسط Fuller در سال 1989 ، پروبیوتیک ها عبارتند از مکمل های غذایی میکروبی که با بهبود تعادل میکروبی روده ای اثرات مفید را بر سلامت میزبان اعمال می نمایند . این تعریف بر اهمیت سلول های زنده به عنوان مولفه های از یک پروبیوتیک موثر تکیه دارد (15).
در تعریف دیگر ارائه شده در 1991، پروبیوتیک ها به عنوان یک کشت منفرد یا مخروطی از میکروارگانیسم ها تعـریف شدند که زمانی که توسط انسان یا حیوان مصرف می شوند (مانند سلول های خشک شده یا محصولات تخمیری)، با بهبود ویژگی میکروفلور داخلی، اثرات مفیدی را در میزبان به جای می گذارند. این تعریف کاربرد محصولات پروبیوتیک مانند بیوماست را، مشتمل بر سلول های زنده و مفید بر سلامت میزبان با تأثیر بر روی دستگاه گوارش می داند (19).
بهترین تعریف برای پروبیوتیک هایی که به مصرف انسان می رسد، عبارت است از اجزای غذایی از نوع میکروب های زنده که اثرات سودبخش بر سلامت میزبان دارند(26). این تعریف کاربرد محصولات پروبیوتیک مانند بیوماست را، مشتمل بر سلول های زنده و مفید بر سلامت میزبان با تأثیر بر روی دستگاه گوارش می داند .
یکی از راه های گنجاندن میکروارگانیسم های پروبیوتیکی در رژیم غذایی انسان تلقیح آن به شیر یا فراورده های شیری می باشد .
دلایل انتخاب شیر برای تولید فراورده های پروبیوتیکی را می توان عمدتاً در موارد زیر خلاصه نمود :
• شیر و فراورده های آن نقش محافظت کنندگی برای پروبیوتیک ها دارند چرا که با فراهم آوردن محیط تامپونی چه در خود و چه در معده و روده باعث حفظ این باکتری ها در برابر تغییرات می گردند .
• فراورده های شیری پایداری پروبیوتیک ها را در برابر شرایط سرما افزایش می دهند .
• شناخت نسبت به حضور میکروب های مفید در اکثر فراورده های شیری و نیز در خود شیر، زمینه پذیرش مصرف میکروب های زنده از طرف مصرف کننده را تا حد زیادی بالا می برد .
• خواص مفید و سودمندی باکتری های پروبیوتیک با خواص سودمند فراوده های شیر تلفیق می شوند، چرا که پروبیوتیک ها در شیر باعث تولید یکسری ترکیبات جدید و سودمند دیگری مثل برخی پپتیدهای جدید، اسید لینولنیک کنژوگه و اسید بوتیریک می شوند (7).

شیر تخمیری و ماست محصولات سودمندی هستند که منبع خوبی از ویتامین ها و مواد معدنی بوده و به طور عمومی شامل مقدار کمی لیپید هستند. محصولات لبنی تخمیری تازه فراهم آورنده تعدادی از باکتری های اسیدلاکتیک (LAB) با اثرات سلامت بخش هستند (10) . اجزای زیستی بنیادی ماست ، استرپتوکوکوس ترموفیلوس و لاکتوباسیلوس دلبروکی زیرگونه بولگاریکوس ، منجر به بهبود محتوای تغذیه ای و قابلیت هضم محصولات تخمیری می شوند . هرچند بخشی از فلورمیکروبی روده ای پستانداران را تشکیل نمی دهند (24) ، و بقای کمی پس از هضم دارند (12) .
استفاده از دیگر باکتری های اسیدلاکتیک همراه با آغازگرهای ماست منجر به افزایش ارزش تغذیه ای و خواص مؤثر درمانی می شود (22، 10) . باکتری های پروبیوتیک نسبت به اسید معده و نمک های صفراوی مقاوم بوده و در نتیجه توانایی عبور از دستگاه معده _ روده¬ای را دارند و در نتیجه بر روی متابولیسم مؤثر بوده و قابلیت متعادل سازی فلورمیکروبی بومی روده و تنظیم فعالیت آنزیماتیک را دارند . ترکیب میکروبی گونه به کار برده شده به عنوان پروبیوتیک مهم بوده ، زیرا میکروارگانیسم های روده ای می توانند اثرات مفید و زیان بار بر روی میزبان بگذارند (10) . اگر نسبت باکتری های مضر به انواع مفید زیاد شود، فساد، تولید سم و مواد سرطان زا افزایش می¬یابد و منجر به کاهش سیستم ایمنی و بروز بیماری های متفاوت و پیری زودرس می گردد (1) .

با توجه به خواص تغذیه ای ، رژیمی و دارویی (پیشگیری کننده و درمانی پروبیوتیک ها) نظیر پیشگیری از ابتلا به سرطان و کاهش رشد تومورها ، پیشگیری و درمان انواع اسهال ، جلوگیری از ابتلا به عفونت های روده ای و امراض مربوطه چون اسهال ، یبوست و آلرژی ، کاهش عفونت های دستگاه تناسلی خانم ها یا درمان نسبی آن ، بهبود عارضه عدم تحمل لاکتوز ، کاهش کلسترول سرم خون ، ساخت برخی مواد مغذی و افزایش بازده رشد در سال های اخیر اهمیت و مقبولیت مصرف آن ها به صورت فراورده های غذایی ، کپسول ها و قرص ها در بسیاری از کشورهای جهان افزایش چشمگیر یافته است (25، 21، 18).
مصرف باکتری های پروبیوتیک از طریق فراورده های غذایی ، بهترین روش برای تثبیت مجدد فلور میکروبی روده است . بسیاری از فراوردهای شیری مانند شیر تازه ، شیرهای تخمیری ، پنیرکاتیج، شیر خشک، بستنی و دسرهای شیری می توانند به عنوان حامل برای سویه های پروبیوتیکی استفاده گردند (22).
ماست محصولی با سابقه طولانی با اثرات مطلوب بر مصرف کننده شناخته شده به طوریکه بسیاری از مصرف کنندگان آنرا به عنوان غذای سلامت بخش می شناسند (10، 15، 22، 29) . این محصول از معروفترین فراورده های تخمیری شیر است که در اثر تخمیر لاکتیکی شیر به وسیله استرپتوکوکوس ترموفیلوس و لاکتوباسیلوس دلبروکی زیرگونه بولگاریکوس تولید می شود (22) .
در صنعت ماست را به دو گونه ماست قالبی و ماست هم زده تقسیم می کنند . در ماست قالبی شیر مایه زده در ظروف کوچکی ریخته می شود و سپس در گرمخانه قرار می گیرد . محصول نهایی یک ژل یکنواخت پیوسته است ، ولی در ماست هم زده ژل ایجاد شده قبل از بسته بندی هم زده می شود . این ماست یک بافت ویسکوز و نرم دارد (4). به طور کلی در تهیه ماست از رابطه هم زیستی بین استرپتوکوکوس ترموفیلوس و لاکتوباسیلوس دلبروکی زیرگونه بولگاریکوس استفاده می شود (22). این باکتری ها با تبدیل لاکتوز به اسیدلاکتیک باعث کاهش پتانسیل زتای میسل های کازئین می شوند که ناپایداری ساختمان میسل را در بر داشته و باعث جدایی فسفات میسلی متصل به کازئین می شود که در 2/5-5 :pH به اوج خود می رسد . با کاهش بیشتر pH ، میسل های کازئینی ساختمان منسجم خود را از دست داده و ناپایدار می شوند . با نزدیک شدن میسل های کازئینی به یکدیگر آنتروپی کاهش می یابد که منجر به تجمع بیشتر میسل ها می گردد . تحت این شرایط یک شبکه کازئینی نامتجانس سه بعدی تشکیل می شود که توسط پیوندهای کوالانت و پروتئین – پروتئین در کنار هم نگه داشته می شوند . میزان این واکنش ها با میزان تغلیظ و شرایط فیزیکوشیمیایی پروتئین ها و سایر فاکتورها مانند pH تعیین می گردد . تیمار حرارتی که برای شیر ماست سازی به کار می رود تشکیل ژل اولیه را تحت تاثیر قرار می دهد. عملیات حرارتی متداول دمای85-80 درجه سانتی گراد به مدت30 دقیقه و یا 95-90 درجه سانتی گراد به مدت 5 دقیقه است که باعث دناتوراسیون نسبی و تا حدی تجمع پروتئین های محلول شیر به خصوص لاکتوگلوبولین می شود . طی این مرحله یک واکنش خاص بین Қ کازئین و β لاکتوگلوبولین توسط واکنش های متقابل دی سولفیدی اتفاق می افتد . واکنش های وابسته به حرارت ذکر شده برای ماستی با خصوصیات بافتی مناسب ضروری هستند (3).
در حال حاضر ماست مقبول ترین و پر مصرف ترین فراورده پروبیوتیک در جهان است ، علت آن خواص حسی منحصر به فرد این فراورده از یک سو و ارزش سلامتی بخش آن از سوی دیگر است (6).

مواد و روش کار
الف- مواد
1. مایه لاکتیک حاوی لاکتوباسیلوس کازئی (Lactobacillus casei-01) ساخت کارخانه CHR HANSEN از کارخانه شیر پگاه تهران تهیه می شود.
2. مایه ماست(DVS) ساخت کارخانه CHR HANSEN
3. (MRS-Broth) ساخت کارخانه Merck
4. وانکومایسین
5. محیط کشت آگار - آگار

ب- روش کار
مراحل تولید ماست پروبیوتیک : مراحل تولید ماست پروبیوتیک با ماست سنتی شباهت دارد . تنها تفاوت اساسی وجود ریززنده های پروبیوتیک در ماست نوع نخست است (1، 6) . در عین حال به سبب افزایش قابلیت زیستی پروبیوتیک ها ، کاهش مدت زمان گرمخانه گذاری و بهبود خواص حسی محصول نهایی ممکن است تغییراتی در مراحل فرایند داده شود و یا افزودنی ویژه به محیط پایه محصول اضافه گردد (6) .
• آزمایش به صورت فاکتوریل دو فاکتور A (ترتیب تلقیح) در سه سطح:
. تلقیح همزمان باکتری های ماست و لاکتوباسیلوس کازئی
. تلقیح اولیه لاکتوباسیلوس کازئی و تلقیح ثانویه باکتری های ماست
. تلقیح اولیه باکتری های ماست و تلقیح ثانویه لاکتوباسیلوس کازئی
و B (درجه حرارت گرمخانه گذاری) در دوسطح:
.37 درجه سانتی گراد
.40 درجه سانتی گراد
در سه تکرار اجرا می گردد.

• ارزیابی های ذیل در نمونه های تولید شده صورت می گیرد :
- ارزیابی حسی نمونه ها با استفاده از روشRanking
- اندازه گیری pH نمونه ها با استفاده ازpH متر
- اندازه گیری اسیدیته نمونه ها با استفاده از روش دورنیک
- اندازه گیری ویسکوزیته با استفاده از ویسکومتر
- شمارش باکتری پروبیوتیک (لاکتوباسیلوس کازئی) با استفاده از محیط کشت MRS Vancomycin agar به روش (Pour Plate) تحت شرایط گرمخانه گذاری در c ۫ 37 به مدت72 ساعت
* (کلیه ارزیابی ها در 18 تیمار مورد بررسی، انجام می شود.)

• بهترین نمونه های ماست تولیدی به مدت3 هفته در دمای c ۫ 4 نگهداری می شوند وpH ، اسیدیته ، درصد جداشدن سرم ، ویسکوزیته و جمعیت لاکتوباسیلوس کازئی در فواصل7، 14، 21 روز بعد از تولید تعیین می گردد .

نتایج
برخی از محققین دریافتند که لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس ، لاکتوباسیلوس کازئی و بیفیدوباکتری ها جزئی از فلور معمول روده انسان بوده (29) ودارای اثرات سلامت بسیاری می باشند (15) . محصولات تخمیری لبنی از لحاظ تامین تعداد کافی باکتری های پروبیوتیک برای مصرف کننده قابل ملاحظه هستند . تعداد بیشتر از برای دستیابی مطمئن به اثرات پروبیوتیک ها کافی به نظر می رسد . کمترین سطح پیشنهادی برای شمارش سلول های پروبیوتیک در محصولات تجاری در محدوده قرار دارد (27) . برای اطمینان از این تعداد باکتری پروبیوتیک ، احتیاج به روشی سریع و قابل اعتماد برای شمارش معمول این میکروارگانیسم ها می باشد (29) .

در پژوهشی در سال2000، محیط کشت مناسب برای شمارش لاکتوباسیلوس کازئی در حضور لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس ، بیفیدوباکتریوم و آغازگرهای اسیدلاکتیک در محصولات لبنی تخمیری مورد مطالعه قرار گرفت . در این مطالعه به ارزیابی توانایی رشد لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس ، بیفیدوباکتریوم و لاکتوباسیلوس کازئی در دو محیط انتخابی و متمایز زیر پرداخته شد :
LP-MRS agar & B-MRS agar و همچنین شمارش این باکتری ها در محیط های ذکر شده انجام گرفت. محیط های فوق الذکر از فعالیت کشت های آغازگر اسید لاکتیک ممانعت به عمل می آورند . B-MRS agar برای شمارش انتخابی کلنی های لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس یا لاکتوباسیلوس کازئی و یا شمارش متمایز این باکتری ها در محصولات لبنی تخمیری مناسب گزارش شد. در مورد بیفیدوباکتری ها شمارش انتخابی کلونی در محیط کشت LP-MRS agar حتی در حضور لاکتوباسیلوس کازئی انجام شد . در نتیجه شمارش همزمان سه باکتری پروبیوتیک همراه با کشت های آغازگر لاکتیکی با استفاده از محیط های ذکر شده امکان پذیر شد (29).

در پژوهشی دیگر در سال2001 ، به مرور تاریخ توسعه پروبیوتیک ها و تأثیر آن بر سیستم معده - روده ای انسان پرداخته شد . علاوه بر آن در این پژوهش چگونگی کاربرد پرو بیوتیک ها در ماست و نقش ماست به عنوان یک غذای حامل میکروارگانیسم های پروبیوتیک بحث شد . این پژوهش همچنین به بررسی سطوح درمانی میکروارگانیسم های پروبیوتیک و بقای این میکروارگانیسم ها در محصولات غذایی پرداخته است . تولید بیوماست ، بررسی بقای گونه های پروبیوتیک در طول انبارمانی ، ملاحظات تکنیکی در تلقیح میکروارگانیسم های پروبیوتیک به ماست ، تولید مایه ماست و شمارش میکروارگانیسم های پروبیوتیک نیز در این بررسی مرور شده است (22) .

در پژوهش دیگری که در سال 2004 صورت گرفت ، تعدادی از محیط های کشت منتخب و متمایز برای ارزیابی معتبری از تعداد باکتری های لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس ، بیفیدوباکتریوم و لاکتوباسیلوس کازئی از 9 ماست تجاری مختلف انتخاب شد . شمارش هر زنجیر پروبیوتیک در نمونه های یکسان ماست در محیط متمایز نیز مختلف بود . به جز برای محیط کشت LC agar ، هیچ محیط کشت منتخب و متمایزی ، شمارش قابل قبولی از باکتری های پروبیوتیک در تمام ماست ها فراهم نکرد (28) .

در پژوهش انجام شده در سال 2004 ، نژادهای لاکتوباسیلوس کازئی به خاطر توانایی برای استفاده در محصولات جدید تخمیری شیر با ارزیابی خصوصیات تکنولوژیکی آنها ، ظرفیت چسبندگی برون زیست و تعادل عبور روده ای در موش ها بررسی شد . در این بررسی سرم ، بافت و نمونه های مدفوعی قبل و بعد از تیمار مورد مطالعه قرار گرفت که افزایش چشمگیری در تعدادی از لاکتوباسیل های روده ای مشاهده شد . بررسی نژاد های لاکتوباسیلوس کازئی توسط آنالیز میکروبی استاندارد و روش PCR-DGGE تایید شد . در همه موش های تیمار شده سطح تری گلیسرید سرم و کلسترول کاهش داشت و پارامترهای میکروبیولوژیکی و خون شناسی نشان داد که نژادهای لاکتوباسیلوس کازئی بررسی شده در این مطالعه ویژگی های مطلوب برای استفاده کاربردی و هدفمند را در غذاها دارند (10).

در پژوهشی دیگر که در سال 2009 انجام گرفت ، به مقایسه توانایی رشد باکتری های پروبیوتیک (لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس ، بیفیدوباکتریوم انیمالیس و لاکتوباسیلوس کازئی ) و باکتری های غیر پروبیوتیک (استرپتوکوکوس ترموفیلوس و لاکتوباسیلوس دلبروکی زیرگونه بولگاریکوس) بر روی 21 نوع محیط کشت پرداخته شد . از این میان 4 محیط کشت برای شمارش کمی لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس ، بیفیدوباکتریوم انیمالیس و لاکتوباسیلوس کازئی انتخاب شد ، که بهترین محیط و دمای گرمخانه گذاری برای شمارش لاکتوباسیلوس کازئی محیط MRS agar همراه با لیتیم کلراید و سدیم پروپیونات در دمای c ۫ 37 یا c ۫ 42 در شرایط هوازی یا بی¬هوازی ذکر شد. پلیت های MRS که در آنها گلوکز جایگزین مالتوز شده بود ، در دمای c ۫ 37 یا c ۫ 42 و در شرایط بی هوازی برای تشخیص باکتری های پروبیوتیک از غیر پروبیوتیک به کار برده شد که برای شمارش هر باکتری پروبیوتیک در مایه مخلوط ، محیط های ذکر شده در ادامه و شرایط گرمخانه گذاری زیر پیشنهاد شد :
بیفیدوباکتریوم انیمالیسABC-MRS 4 c ,۫ 42 در شرایط بی هوازی ، لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس , LC medium c ۫ 42 در شرایط هوازی یا بی هوازی ، لاکتوباسیلوس کازئی درLP-MRS c , ۫ 42 شرایط هوازی یا بی هوازی . در همه آزمایش ها تفاوت معنی داری در شمارش کشت سطحی یا کشت عمقی (05/0P< ) مشاهده نشد (11).

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  21  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود کارآموزی کارخانه شیر و لبنیات چوپان

اختصاصی از فی توو دانلود کارآموزی کارخانه شیر و لبنیات چوپان دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

شیر بطور کلی، عبارت است از تراوشهای غدد پستانی حیوانات پستاندار- معمولاً گاو- که عاری از کلستروم می باشد و در اثر دوشش کامل یک یا چند حیوان سالم به دست می آید. کلیۀ پستانداران پس از تولد نوزاد خود، قادر به تولید شیر هستند. در عصر پستانداران اولیه،  قبل از گسترش و پیشرفت زندگی خاکی، بدون شک ترکیب اجزاء غیرآلی مایعات بدن آبزیان شباهت زیادی با محیط زندگی آنها داشته است. سپس در اثر تکامل، ترکیب خون و دیگر مایعات بدن آنها به منظور سازش با محیط اطراف  و یا به دلیل اختصاصی گشتن نیازشان تغییر کرده است.
شیر، غذای طبیعی نوزادان می باشد. بشر در هزاران سال پیش متوجه شد که می تواند از این فرآوردۀ با ارزش به عنوان غذا، نه تنها برای کودکان، بلکه برای بزرگسالان نیز استفاده نماید. بر این اساس، او از طریق انتخاب و پرورش حیوانات توانست تولید شیر را به میزان قابل توجهی افزایش داده، آن را به عنوان غذای خویش مورد استفاده قرار دهد. نوع حیوانات تولید کنندۀ شیر در یک منطقه تا حد زیادی به شرایط آب و هوایی محل بستگی دارد. گاو، بومی مناطق معتدله است. مردم اروپا و مناطق مهاجرنشین، نظیر آمریکای شمالی، استرالیا  و نیوزیلند، از جمله مصرف کنندگان عمده شیر گاو و فرآورده های آن به شمار می روند. شیر بز و گوسفند در جنوب اروپا طرفدارانی دارد. مصرف شیر گوزن شمالی توسط لاپهای اروپای شمالی نیز قابل ذکر است. در جنوب غربی آمریکا شیر گاو میش اهلی آسیایی (بوفالوی آبی) به مصرف می رسد. مادیان، شتر و لاما از دیگر حیواناتی هستند که شیر آنها مصرف انسانی دارد. علاوه بر این، مهمترین غذای کودک یعنی شیر انسان را نمی باید از نظر دور داشت.
وجود یکسری عوامل طبیعی نظیر نژاد، مرحله شیردهی، عفونت پستان، فصل، تغذیه  و روند شیر دوشی تخمین دقیق متوسط ترکیبات شیر را مشکل ساخته و  لذا اطلاعات موجود دربارۀ ترکیب شیر باید با توجه به این عوامل تفسیر شود.

توضیحاتی در باره ی کارخانه چوپان
این کارخانه دارای چندین محصول میباشد که همه ی این محصولات دارای خط تولید متفاوت میباشد.
این کارخانه در سال 1377 تاسیس شده است و محل جغرافیایی کارخانه در جاده خاوران 45 کیلومتری تهران  شهرک صنعتی صنوبر نسترن 8 واقع شده است.  
این کارخانه 250 نفر پرسنل دارد که مهندسان صنایع غذایی ان 7 نفر       می باشند  و تعداد کارگران ان 240  نفر می باشند. کارخانه در شهرک صنعتی واقع شده است و نزدیک به اصطبل یا زباله دانی نیست و در یک مکان کاملا  بهداشتی واقع شده است. کارخانه لبنیات چوپان صنعتی و شخصی است و دارای گواهی نامه ی استاندارد میباشد و فاقد هر گونه ایسو  میباشد وکیفیت محصولات ان درجه 1 ومطابق با استاندارد های  کشوری می باشد.
سطح زیر بنای کار خانه 18 هزار متر مربع است که دارای 30 انبار بزرگ میباشد که هر کدام حدود 700 متر میباشد.
کارخانه دارای 7 سرد خانه است و محصولات ان در روز حاضر می شود  . ظرفیت تولید آن در روز 130 تن در هفته (6 روز کاری)780 تن در ماه 3312 و در سا ل 37440 تن می باشد.
دارای 1000 راس گاو می باشد .

مقدمه1
توضیحاتی در باره ی کارخانه چوپان2
آزمایشگاههای کارخانه2
تاریخچه:3
تعریف شیر5
واحدهای شرکت چوپان6
انواع محصولات تولیدی توسط شرکت6
نحوه ورود شیر به کارخانه و بررسی سیستم HTST6
شیر پاستوریزه و هموژن8
شیر خشک9
مراحل تولید9
کنترلهای مرحله تغلیظ9
بسته بندی10
موارد نشانه گذاری10
خامه (Cream)11
تعاریف11
نسبت بین اندازه ذرات در شیر13
پنیر (Cheese)13
ضد عفونی کردن16
مراحل شستشو و نظافت16
شستشو درجا (CIP) Cleaning- in Place17
ماست (Yoghurt)17
ضایعات در صنایع شیر و فرآورده های آن و راههای جلوگیری از ضایعات20
تکنولوژی شیر تغلیظ شده و خشک21
دستگاههای تبخیر کننده22
انواع تبخیر کننده های یک مرحله ای22
تکنولوژی شیر خشک22
 روش های اصلی22
خشک کن پاششی (اسپری) Spray – Drying23
سلول های شیری (Alveoil) :25
رشد بافت پستان26
انواع دام های مختلف شیر29
خواص فیزیک و شیمیایی شیر30
وسیکوزیته32
خواص شیمیایی شیر32
آنزیم های شیر: هیدرولازها، اکسید وردوکتازها33
لیپاز33
گازهای موجود در شیر34
هموژنیزاسیون34
ترکیبات شیمیایی شیر35
غلظت پروتئین های در شیر36
میکروبیولوژی شیر36
منابع آلودگی شیر38
باکتریوفاژ41
شیر مایع41
چربی شیر41
شیر تلغیظ شده42
خامه43
پاستوریزاسیون شیر44
استریل کردن45
ترمالیزیشن46
ماست46
نوع مایه ماست46
استرلیزاسیون و ضد عفونی48
ضد عفونی48
استرلیزاسیون48
رنگ آمیزی ساده50
آزمایشگاه های کارخانه چوپان51
وزن خصوص (Specific Gravity )51
غلظت سنج بریکس Brix Scale53
آزمایشات شیر54
تعریف شیر54
عوامل موثر در تغییر ترکیبات شیر:54
آماده کردن نمونه55
جستجوی تقلبات در شیر58
اندازه گیری چربی شیر توسط بوتیرومتر60
بخش مدیریت61
مراحل تصفیه کلاسیک65

شامل 70 صفحه فایل word