وقتی می گوئیم : به هنگام عبادت باید حضور قلب داشت و میزان در ارزش عبادات حضور قلب است ، آیا منظور از «قلب » چیست ؟
قلب به یکی از دو معنای زیر به کار می رود :
- یک قطعه گوشت صنوبری شکل که در قسمت چپ سینه ودیعت نهاده شده و آن گوشت مخصوصی است که میانش تهی است و در قسمت میانی آن خون سیاهی است که منبع روح کان روان است .
این معنای قلب در همه حیوانات حتی مردگان موجود است و هرگز مورد بحث ما نیست .
- یک موجود لطیف روحانی و ربانی ، که نوع ارتباطی با قلب جسمانی انسان دارد .این موجود لطیف به نامهای : قلب ، نفس ، روح و انسان نامیده می شود . و درک وشناخت به وسیله آن است و خطابات الهی به سوی آن متوجه است و عتاب و خطاب نیز برآن متعلق است .
این موجود لطیف ربانی یک نوع ارتباط با قلب صنوبری انسان دارد ولی کیفیت ارتباط آن برای همگان نامعلوم است و خرد در فهم آن در حیرت و شگفت است . رابطه این قلب با قلب جسمانی از قبیل رابطه جسم و عرض، صفت و موصوف ، ابزار و بکار گیرنده آن مکان و شیء جای گرفته در آن است . بحث در کیفیت این ارتباط نیز از هدف این نوشته بیرون است .
در قرآن و اخبار هر کجا واژه « قلب » به کار رفته باشد منظور از آن قلب به معنای دوم است که گاهی از آن به دلی که در سینه جای دارد تعبیر می شود چنانکه در قرآن کریم می خوانیم :
- « که دیدگان کور نمی باشند ، بلکه دلهائی که در سینه ها جای دارند کور می باشند »[1]
این تعبیر بدلیل ارتباط خاص آن به قلب جسمانی است . اگر چه قلب به معنای دوم با همه اندامهای بدن ارتباط دارد و آنها را بکار می اندازد ولی اولین ارتباط آن با قلب جسمانی است که آنجا جایگاه و مملکت آن است و به واسطه آن با دیگر اندامها ارتباط برقرار می کند.
قلب به دلیل صفا و جلایی که دارد همانند یک آیینه ای صاف و شفاف می تواند انوار و تجلیات الهی را به سوی خود جذب کند ولی در اثر عوامل خارجی که بر خلاف روحانیت و نورانیت ذاتی اش بر آن عارض شود استعداد پذیرش تجلیات ربانی را از دست می دهد و قابلیت پذیرش تاریکی ها و
تباهی ها و محرومیت ها در آن پدید می آید.
استعداد پذیرش انوار الهی در حدیست که می تواند در اثر تابش های انوار الهی بجایی برسد که حقایق برای او کشف شود و دقایق برای او منکشف گردد. رسول گرامی اسلام (ص) به چنین قلبی اشاره می کند آنجا که می فرماید :
دانلود تحقیق معنای قلب