محمد خیابانی (1) فرزند «حاجی عبدالحمید تاجر» در سال 1297 در قصبه «خامنه » از توابع شهرستان شبستر چشم به جهان گشود. محمد پس از اتمام تحصیلات ابتدایی به روسیه سفر کرد و در تجارت خانه پدر مشغول کار شد. وی بعد از بازگشت به ایران به تحصیل علوم دینی پرداخت و در اندک زمانی توانست به درجه اجتهاد نائل شود; او در همان سالها امامت مسجد «جامع» و مسجد «کریمخان» را به عهده گرفت و به دلیل اینکه این مساجد در محله «خیابان» تبریز قرار داشت، شیخ به «خیابانی» مشهور شد. در سال 1324 که رژیم ایران تغییر یافت و اصول حکومت شوروی در ایران برقرار شد; وی فعالیتهای سیاسی خود را آغاز نمود و یکی از اعضای فعال انجمن ایالتی گشت. او پس از مدتی با سمت نماینده مردم آذربایجان در دوره دوم مجلس به تهران مهاجرت کرد و به طور رسمی به عضویت حزب دموکرات ایران درآمد. خیابانی پس از قبول اولتیماتوم روسیه توسط دولت و بسته شدن مجلس به دلیل سخنرانیهایی که بر ضد اولتیماتوم کرده بود، تحت تعقیب قرار گرفت و به روسیه رفت. اما پس از چند ماه به تبریز بازگشت و به تجارت پرداخت. او در این ایام به همراه بعضی از نمایندگان تبریز کمیته ایالتی را تشکیل داد و امتیاز روزنامه «تجدد» را گرفت. خیابانی زحمات فراوانی برای استقلال ایران کشید به طوری که تشکیلات ژاندارمری از ابتکارات اوست. در سال 1337 خیابانی به همراه یارانش به دلیل مخالفت با الحاق آذربایجان به سرزمین عثمانی توسط عثمانی‌ها دستگیر شد اما پس از مدتی آزاد گشت و در دوره چهارم مجلس علیرغم توطئه و تهدید دولت مرکزی به مجلس راه یافت. وثوق الدوله (2) که می‌دانست اگر خیابانی به تهران بیاید، نقش مؤثری را در مجلس ایفا خواهد کرد، دو تن از افسران سوئدی را با یک دسته مزدور وطن فروش برای به شهادت رساندن وی به آذربایجان فرستاد اما قبل از اینکه نقشه وثوق الدوله به مرحله اجرا درآید، در تاریخ 16/1/1299 به نام اعتراض به قرارداد 1919 (3) قیام سراسری آذربایجان به رهبری خیابانی شروع شد. این قیام 6 ماه به طول انجامید و نتیجه آن سقوط کابینه وثوق الدوله بود. سرانجام در تاریخ 21/6/1299 مأموران مخبر السلطنه پس از آنکه خانه شیخ را غارت نمودند، او را در خانه «حاج شیخ میانجی » به شهادت رساندند. بعد از شهادت ایشان نیز بر اثر کینه ای‌که از شیخ داشتند، بازویش را با ساطور قطع و جنازه‌اش را در روی یک نردبان کوچک گذاشته با هلهله و شادی به دربار مخبر السلطنه بردند. 1- ایشان همسر عمه مقام معظم رهبری می باشند. 2- نخست وزیر (رییس دولت موقت). 3- قرار داد بین انگلستان و ایران.
شامل 25 صفحه Word
دانلود تحقیق شیخ محمد خیابانی