تعداد صفحات : 31 صفحه -
قالب بندی : word
تعاریف و کلیات جمعیت شناسی
در طول هزاران سال گذشته ، کره زمین مسکن مردمانی بوده که از سرنوشت آنان ، از تعداد و نحوه زندگیشان اطلاع دقیق نداریم . طبق شواهد تاریخی و برآوردهای آماری ، از ده هزار سال قبل از میلاد تاکنون ، جمعیت جهان با سرعت در حال افزایش بوده است و از رقم احتمالی حدود ده میلیون نفر به رقم بیش از 6 میلیارد نفر کنونی رسیده و حالت انفجاری به خود گرفته . این افزایش انفجاری باعث بروز مسایل ، مشکلات و کمبودهای زیادی گردیده و همه دست اندرکاران ، محققان و دانشمندان با شگفتی و نگرانی واداشته است . آنان در این رهگذر ، به ضرورت شناخت و مطالعه همه جانبه جمعیت پی برده و در چگونگی برخورد با این پدیده ، عقاید و نظریاتی ابراز داشته اند که با توجه به اهمیت موضوع ، در این فصل هر چند مختصر ، به ذکر کلیاتی در این مهم ، یعنی جمعیت شناسی و مطالعات جمعیتی می پردازیم :
تعریف جمعیت
جمعیت به مجموعه ای از انسانها گفته می شود که در سرزمین معینی سکونت مداوم دارند و در طول زمان بر حسب ویژگیهایی نظیر سن ، جنس ، وضع فعالیت ، وضع ازدواج و ….. ترکیب ویژه ای یافته اند . به بیان دیگر ، تجمعی از افراد انسانی که در یک منطقه جغرافیایی بطور مستمر ، به شکل خانوار و خانواده زندگی می کنند ، جمعیت نام دارد .
انواع جمعیت
در مطالعات جمعیت شناسی ، جمعیت ها را به اشکال مختلف طبقه بندی می نمایند ه جمعیت مقیم (قانونی) و حاصل واقعی ) ، جمعیت اصلی و فرعی ، جمعیت باز و بسته از آنجمله اند . تمام کسانی را که تابعیت کشوری را دارند و یا اهل منطقه ای هستند ، اعم از اینکه هنگام سرشماری در محل حضور داشته باشند یا نه ، جمعیت مقیم یا قانونی (Dejure) نامیده ، و تمام کسانی را که هنگام سرشماری ، در محل حضور داشته باشند و مورد شمارش قرار گیرند ، جمعیت واقعی یا حاضر (Defacto) گویند . در بررسیهای جمعیتی ، کل جمعیت منطقه مورد مطالعه را جمعیت اصلی و جمعیت بخش های کوچکی از آن را جمعیت فرعی می نامند . منظور از جمعیت بسته ، جمعیتی است که در افزایش یا کاهش آن ،مهاجرت (درون کوچی و برون کوچی نقشی ندارد و تغییرات آن ، فقط از اختلاف زاد و ولد و مرگ و میر ناشی می شود . در حالیکه جمعیت باز ، جمعیتی است که در افزایش یا کاهش آن ، علاوه بر موالید و مرگ و میر ، مهاجرت نیز دخالت می نماید .
تعریف جمعیت شناسی
واژه جمعیت شناسی یا دموگرافی Demography ، مرکب از دو کلمه یونانی ، دموس Demos به معنی مردم و جمعیت و گرافوس Graphos به معنی شناسایی ، نارش ، ترسیم و شناخته می باشد که اولین بار توسط آشیل گیرد Achille Guillard فرانسوی در سال 1855 میلادی بکار بره شده است . ساده ترین تعریف این است که بگوییم ، جمعیت شناسی ارائه دهیم باید گفت که جمعیت شناسی عبارتست از مطالعه علمی و توصیف و تحلیل آماری ساخت و حرکات جمعیت های انسانی ، بررسی سیاست های جمعیتی و روابط متقابلی که میان پدیده های جمعیتی و عوامل اقتصادی – اجتماعی و زیستی وجود دارد.
در حال حاضر جمعیت شناسی به دو شاخه بزرگ و مهم یعنی جمعیت شناسی کمی (جمعیت شناسی آماری) و جمعیت شناسی کیفی تقسیم بندی می گردد . هدف از جمعیت شناسی کمی ، مطالعه ترکیب و حرکات جمعیت در زمان و مکان معین و جستجوی علل این حرکات می باشد . مجال آنکه در جمعیت شناسی کیفی ، مطالعه خصوصیات و ویژگیهای کیفی انسانها مورد نظر است که ساختمان حرکات جمعیت ها را بیشتر از نقطه نظر بیولوژیکی و وراثت و تاثیراتی که محیط اجتماعی و جغرافیایی در این جمعیت ها می گذارد مورد بررسی قرار می دهد .
تاریخچه مطالعات جمعیتی
اگرچه مطالعات جمعیتی از دامنه بسیار قدیم یعنی از زمانی که گروههای انسانی از حالت بسته خارج شدند و بین مراکز جمعیتی ارتباط برقرار شد ، بخصوص در یونان ، روم ، چین و هندوستان مورد توجه بود ، لیکن سرشماری و بررسی های جمعیتی بصورت منظم تر پس از رنسانس متداول گردید . به دیگر سخن ، هر چند تفکر در مورد مطالعات جمعیتی سابقه ای طولانی دارد ولی آنچه که امروزه به عنوان علم جمعیت مطرح می شود سابقه ای کمتر از چهار قرن دارد . چرا که براساس شواهد موجود ،مبنای مطالعات جمعیتی توسط «جان گرانت» John Graunt در سال 1662 با انتشار کتابی تحت عنوان «ملاحظات طبیعی و سیاسی» که براساس آمار مرگ و میر شهر لندن تدوین شده بود ، آغاز گردیده و رشته نوینی در تحقیقات اجتماعی بنیان نهاده شده است . در کنار گرانت ، حق آن است که نامی هم از ویلیام پتی William peti که از دوستان گرانت بود ، برده شود . وی تحت تأثیر توماس هابس Thomas Habbes به این نتیجه رسید که ریاضیات می تواند در مسایل سیاسی کاربرد داشته باشد و این عقیده منجر به تألیف کتابی در زمینه «حساب سیاسی» گردید . شک نیست که چنین ایده ای در پیدایش علم آمار و پیشرفت علم جمعیت بخصوص از نر روشهای تحلیلی و تکنیکی سهم به سزایی داشته است .
دانلود تحقیق جمعیت شناسی
