نوع فایل: word
قابل ویرایش 54 صفحه
مقدمه:
وجود یک جامعه سالم از نظربهداشت روان،وابسته به سلامت اجزا کوچکتر آن جامعه مانند اجتماع ها،گروههاوخانواده های موجوددرآن جامعه است.وجود خانواده های سالم ودارای سلامت روان می تواند تاثیر بسزایی درسلامت روانی موجودوایجاد بهداشت روانی درآن جامعه داشته باشد،زیرا نهاد خانواده به خودی خود یک جامعه کوچک است وهر گونه تغییر مثبت یا منفی در آن،در جامعه بزرگ انسانها تاثیرمستقیم وموثر دارد وثبات وبی ثباتی خانواده بطور مستقیم بر ثبات یابی ثباتی جامعه تاثیر دارد.
کودک عامل گسترش نسل است و تولد هرکودک می تواند برپویایی خانواده اثر بگذارد،والدین و دیگراعضای خانواده باید تغییرات متعددی راجهت سازگاری با عضو جدید تحمل کنند. تولد یک کودک ناتوان بر خانواده می تواند اثرات عمیقی داشته باشد،زیرا خصوصیات کودکان ونوزادان معلول حدود انتهایی رفتار است واز آنجایی که معلولیت ورفتارهای ناشی از آن امری ثابت وپایدار می باشد،این امر برتعاملاتی که کودک باوالدین وخواهران وبرادران خوددارد،تاثیر می گذارد(هالاهان وکافمن ، 1998).
مراقبت های اضافی که برخی از کودکان معلول به والدین تحمیل می کنند.برنحوه تعامل والدین تاثیر
می گذارد. بروز معلولیت در فرزندان اختلالات عاطفی ومشکلات اقتصادی زیادی رادر خانواده ایجاد
می کند،بنحوی که یکایک افراد خانواده دچاربحرانهایی ناشی ازوجودفردمعلول می شوند.
روابط دچار سردی وتیرگی می شودوروابط اجتماعی خانواده نیزمحدود می گردد.سایر فرزندان دچار مشکلات عاطفی واجتماعی میگردند وبطور کلی بهداشت روانی خانواده که ضامن سلامت کودکان وسرمایه های فردی_اجتماعی است به شدت به مخاطره می افتد(حسین نژاد،1375).
در تحقیق حاضرسعی محقق بر روشن کردن این موضوع است که آیاوجود کودک عقب مانده ذهنی میتواند برسازگاری اجتماعی مادران اثرات منفی داشته باشدیانه.
بیان مساله
خانواده یک نظام اجتماعی است که اختلال در هریک ازاجزای واعضاء آن کل نظام را مختل میکندواین نظام مختل شده به نوبه خوداختلالات مربوط به اعضاء راتشدیدومشکلات جدیدی را ایجاد میکند.بااین نگرش،معلولیت یکی ازفرزندان،برتمامی خانواده وکارکردهای مختلف آن وبر یکایک اعضاء تاثیرغالبا منفی باقی می گذارد.به عبارت دیگر معلولیت فرزندی درخانواده،مانع از آن می شودکه خانواده بتواند کارکردهای متعارف خود را بنحومطلوب داشته باشد.
از جمله این کارکردها تامین موجبات رشد و پرورش شخصیت فرزندان ، تأمین محیطی دلپذیر برای اعضاءو ایجاد پایگاهی برای برقراری روابط اجتماعی خانواده با دیگران می باشد.خانواده پایگاهی برای برقراری ارتباطات اجتماعی است وبرقراری ارتباط بادیگران دراستحکام شبکه خویشاوندی سهم بسزایی دارد(ناصرشریعتی وداورمنش،1374ص 117-116).
همانطورکه می دانیم انسان عادی برای حفظ وتطابق خودش بامحیط ازانواع روشهای خودآگاه ومکانیسم های دفاعی کمک می گیرد.ولی هرانسانی دربرابرفشارها وعواملی که سبب ایجاد تنش وفشارروانی دراو
می شود،دارای آستانه تحمل است وچنانچه فشارهای محیطی اوبیش ازاندازه شود،درنقطه ای تعادل روانی اوبه مخاطره می افتد(اسلامی نسب،1373،ص33).
با به دنیا آمدن کودک ناتوان فشارهایی بروالدین واردمیگرددکه موجب برهم خوردن آرامش وانسجام خانواده میشود،درنتیجه سازش یافتگی آنان راتحت تاثیر قرارمیدهد.
فابر (1975 )خاطر نشان می سازد که دراثر وجود کودک عقب مانده ذهنی انواع فشارهای زیربه والدین وسایر اعضای خانواده تحمیل می شود:
1)به تعویق افتادن تحول روانی سایر فرزندان
2)محدودشدن پیشرفت خانواده
3)وقوع بحرانهایی مانند مشکلات زناشویی ،طلاق،افسردگی والدین
4)بروزاحساساتی ازقبیل خشم، ناامید ی واحساس گناه(ترنبول وترنبول ،1990 به نقل از شریفی ص64).
رزنبرگ ورابینسن (1990)به تاثیر شرایط خانواده برسازگاری با تولدکودک معلول اشاره می نماید.آنها خاطرنشان می سازند.خانواده هایی که ازنظروضعیت آموزشی،تربیتی وفرهنگی دروضعیت مناسبی نیستندوازامکانات حمایتی برخوردارنباشند وشرایط اقتصادی بدی داشته باشند،فرایند سازگاری رابخوبی طی نمی کنند ودچارناراحتی میشوند(ماهر،1377).
البرزی(1375)درباره تاثیر کودک عقب مانده ذهنی بر والدین و رویارویی پدر و مادر با کودک عقب مانده ذهنی نشان میدهد که والدین به واکنشهای مختلفی دچارمیشوند که عبارتنداز:احساس خجالت(41درصد)،احساس گناه(37درصد)،پنهان کردن فرزند(10درصد)
خانواده درارتباط باداشتن چنین فرزندی فشارهایی راتحمل میکند که از جمله آن مواردی ازقبیل نگرانی برای فرزند(87درصد)،آزردگی عصبی(2/53درصد)،تاثیر بر روابط خانواده(23درصد)،اختلاف زناشویی(18درصد)اشاره نمود(شریفی درآمدی،1381 ص165-164).
فابر(1959)یکی ازاولین پژوهشگرانی است که انواع استرس ایجادشده درخانواده که ناشی از پی بردن به معلولیت کودک است را موردبررسی قرارمیدهد.یکی ازرایج ترین این استرس ها،واکنش اندوه است.این واکنش سمبل یا نشانه مرگ کودک طبیعی است.بعبارت دیگر،داشتن کودک معلول نشانه ازدست دادن یک کودک طبیعی است.آگاهی ازاینکه کودک آنها بامشکل متولدشده است واین مشکل ادامه خواهدیافت،فرایندی ازاندوه راموجب میشودکه شبیه اندوهی است که اعضاء خانواده کودک درحال فوت باآن روبرو است.
فابراشاره می کند که وجودکودک معلول اغلب موجب اختلال دررشدوتعالی خانواده نیزمیشود.اوویژگی بحرانی که خانواده با آن روبرو است رامانند یک توقف درچرخه زندگی خانواده تعریف می کند که دراثرآن:
الف)رشدوتکامل خانواده کند می شود
ب)هماهنگی میان وظایف اعضاء خانواده مختل می گردد،درحالیکه درشرایط عادی این هماهنگی موجب رشدوتکامل خانواده می شود(ملک پور،1369).
ازعوامل فشارزابرخانواده ووالدین کودکان معلول،عوامل غیر اجتنابی هستند که دربرابرفعالیتها واهداف خانواده موانعی رابوجودمی آورند،این عوامل مشقت های عمومی هستند که با فعالیت های تفریحی،فرصتهای شغلی وفعالیتهای مربوط به سازمان خانواده مرتبط هستند.مک کابین وهمکاران معتقدندکه هم میزان وهم انعطاف تفریح وفراغت دراین خانواده ها کاهش می یابدوبه همان صورت نیز به دلیل کارهای زیاد مسایل زمانی کاهش پیدا می کند.عوامل فشارزای دیگر ناشی از زندگی اجتماعی خانواده
می باشند(حسین نژاد،1375).
کازات و ماروین (1984)،فابر(1959) واکنش های منفی که والدین ازدوستان وهمسایگان مشاهده می کنند وهمچنین خجالت واحساس شرم والدین ویا خواهران وبرادران به خاطر فرزند یابرادرشان،همچنین ترس از حوادث وتصادفات نیز میتواندمنجربه انزوای اجتماعی خانواده گردند(دارلینگ وسلیگمن ،1989به نقل از ایلالی1376).
در بیشترخانواده ها مادر بیشترین دشواری وفشار را در نگهداری بچه تجربه می کند.اودیگرقادر نیست مانندقبل کارهایی مثل آماده کردن غذا،شستن لباسها،خریدهفتگی خانه وکمک درتکالیف مدرسه رابخوبی انجام دهد.زمانی را که صرف افراد دیگر خانواده می کرد،کاهش می یابد.زیرا بیشتر وقت اوصرف مواظبت وتامین احتیاجات بچه معلول می شود.با دور شدن مادر از کارهای قبلی،سایر اعضای خانواده بیشتراحساس مسولیت می کنند.ممکن است برای افراد دیگر خانواده،سازگاری با فشارها و امور جدید که ناشی از وجود کودک معلول است،بسیار مشکل باشد(ادیب سرشکی،1380ص132).
فهرست مطالب:
ویژگیها و اختلالهای توأم
عوامل زمینه ساز
شیوع
دوره یا سیر
سیستم طبقه بندی خانواده:
روی آوردهای خانوادههای دارای کودک استثنایی ناتوان
خصوصیات خانواده دارای کودک معلول
تأثیر کودک معلول بر واکنشهای اولیه والدین
مسایل زناشویی
پذیرش یا طرد کودک معلول
الف) آگاهی از مسأله
ب) تشخیص و باز شناسی چیستی مسأله
ج) جستجوی علت
د) جستجو شیوهها و تدابیر درمانی
ه ) پذیرش کودک
سازگاری خانواده کودکان معلول
نوع معلولیت
جنسیت
سن
2).نیروها و ذخائر روانی و اجتماعی و سازگاری (B)
الف ـ حمایت اجتماعی غیر رسمی
ب ـ حمایت اجتماعی رسمی
سازگاری اجتماعی
ملاک و معیار سازگاری
برخی از خصوصیات انسان سازگار
عوامل مؤثر در سازگاری
دیدگاهها در مورد سازگاری اجتماعی
در دیدگاه زیستی ـ روانی ـ اجتماعی
دیدگاه تحلیل روانی
دیدگاه یادگیری اجتماعی
دیدگاه علوم رفتاری
دیدگاه مراجع محوری
دیدگاه انسان گرایی
دیدگاه روان شناسی شناختی
مروری بر مطالعات پیشین
فصل سوم
روش شناسی تحقیق
روش پژوهش
جامعه پژوهش
معیارهای پذیرش نمونه
روش نمونه گیری
حجم نمونه و شیوه محاسبه آن
ملاحظات اخلاقی
منابع
منابع ومأخذ:
- ادیب سرشکی،نرگس(1380).کودکان استثنایی خانواده ومشاوره.چاپ:آبان
- ارژنگی،وجیه ا...(1381)."تأثیر راهبردهای مقابلهای در کاهش تنیدگی والدین کودکان عقب مانده ذهنی". پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی،دانشگاه تهران.
3 اسلامی نسب ، علی (1373).روانشناسی سازگاری. چاپ و نشر بنیاد.
- انجمن روانپزشکی آمریکا(1994).راهنمای تشخیصی وآماری اختلالهای روانی.ترجمه،محمدرضا نیکخو و همکاران،انتشارات:سخن،چاپ سوم.
- ایلالی ، احترام السادات (1376)."بررسی نسبت سازگاری والدین کودکان عقب مانده ذهنی در رابطه با عوامل تنش زا در مدارس استثنایی شهر ساری ". پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده مامایی و پرستاری،دانشگاه تهران.
- برجعلی،احمد(1378)."تأثیر سازگاری و الگوهای فرزند پروری والدین بر تحول روانی ـ اجتماعی دانش آموزان دبیرستانی شهر تهران.رساله دکترا، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی ،دانشگاه علامه طباطبایی.
- پور مقدس،علی(1367).روان شناسی سازگاری.انتشارات: مشعل.
- چاووشی، گیتی. (1366). "بررسی مسایل روانی ـ مادران کودکان عقب مانده ذهنی ". پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی،دانشگاه تهران.
- حناآبادی، حسین (1375). "بررسی تعامل روانی ـ اجتماعی والدین کودکان عقب مانده ذهنی آموزش پذیرزاهدان و تهران ".". پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی،دانشگاه تهران.
- حسن آبادی،هادی(1380)." مقایسه پیشرفت تحصیلی، سازگاری اجتماعی و افسردگی دانش آموزان مدارس شبانه روزی با دانش آموزان روزانه دوره دبیرستان اسفراین". پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه آزاد رودهن.
- حسن پاشا شریفی و نسترن شریفی،روش های تحقیق در علوم رفتاری.(تهران:سخن،1380).
- حسین نژاد،محمد(1375)."بررسی ومقایسه میزان فشارروانی وسازگاری زناشویی والدین کودکان عقب مانده ذهنی آموزش پذیر وکودکان معلول جسمی وحرکتی باوالدین کودکان عادی شهرتهران ".پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی ،دانشگاه علامه طباطبایی.
- خجسته،مهرداد(1383)."مقایسه نگرش مذهبی، رضایت زناشویی و برخی از ویژگیهای شخصیتی والدینی که فرزند عقب مانده ذهنی خود را در خانه نگهداری میکنند و والدینی که آنها را به مرکز نگهداری عقب ماندههای ذهنی میسپارند ".پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی،دانشگاه تهران.
- دیلمی،عزیز(1380)."بررسی اثر بخشی مشاوره همسالان بر سازگاری اجتماعی و خودپنداره دانش آموزان پسر سال اول دبیرستان شهرستان دزفول". پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی ،دانشگاه علامه طباطبایی.
- رستمی،الیاس(1383)." بررسی دلبستگی نوجوانان به والدین و همسالان در جامعه ایرانی و رابطه آن با مؤلفههای سازگاری اجتماعی".پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی،دانشگاه تهران.
- رضا زاده،حسین(1379)."بررسی و مقایسه نیازهای روانی و اجتماعی والدین دانش آموزان پسر عقب مانده ذهنی، ناشنوا و عادی چهار شهرستان میانی استان مازندران در مقطع ابتدایی ". پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی ،دانشگاه علامه طباطبایی.
- زهره سرمد،عباس بازرگان،الهه حجازی،روش های تحقیق در علوم رفتاری.(تهران:نشر آگه،1376).
- ژیلا عابد سعیدی و صدیقه امیر علی اکبری،روش تحقیق در علوم پزشکی و بهداشت(تهران:سالمی،1381).
- سلیمی اشکوری، هادی( )1366. گزارش سمپوزیوم عقب ماندگی ذهنی تهران: دانشگاه علوم توانبخشی
- سیف نراقی،مریم؛نادری عزت الله(1380).روانشناسی وآموزش کودکان استثنایی.تهران:انتشارات ارسباران.
- شادمان،میترا(1383)."بررسی سازگاری اجتماعی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن. پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه آزاد رودهن
- شریفی درآمدی،پرویز(1381).روانشناسی کودکان استثنایی.تهران:روانسنجی،جلد1و 2
- شفر، مارتین( 1370). فشار روانی، پروین بلورچی، مترجم، تهران: پاژنگ.
- شفیع آبادی، عبدالله، ناصری، غلامرضا (1377). نظریههای مشاوره روان درمانی. مرکز نشر دانشگاهی
- فرید،ابوالفضل(1375)."بررسی و مقایسه میزان سازگاری اجتماعی یک زبانهها و دو زبانهها در مدارس ابتدایی شهرستانهای تهران و تبریز". پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی ،دانشگاه علامه طباطبایی.
- کجباف،باقر( 1377)."بررسی تطبیقی ـ تشخیص عقب ماندگی ذهنی براساس نظام تحولی پیاژه و معیارهای انجمن آمریکایی عقب ماندگی ذهنی". رساله دکتری،دانشکده علوم انسانی، تربیت مدرس.
- محمدی، کوروش( 1380)." بررسی ویژگیهای مؤثر در نگهداری از کودک عقب مانده ذهنی در خانه یا سپردن او به مراکز بهزیستی شهر تهران". پایان نامه، کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی ،دانشگاه علامه طباطبیی.
- ملک پور،مختار،( 1369). بهداشت خانواده کودکان عفب مانده ذهنی اصفهان: جهاد دانشگاهی.
- منصف زاده تبریزی ، مهدی(1377).بررسی و مقایسه واکنش مادران عقب مانده ذهنی و مادران کودکان عادی در پذیرش یا عدم پذیرش فرزند پسر خود در مدارس ابتدایی شهر تهران".پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی ،دانشگاه علامه طباطبایی.
- میر زمانی،سید محمود."سازگاری اجتماعی زنانی که همسر خود را از دست داده اند".اسرار،3(پاییز1379):90-84.27.
- ناصر شریعتی ، تقی؛داورمنش،عباس(1374).اثرات معلولیت ذهنی فرزند بر خانواده(خلاصه یک تحقیق).تهران:سازمان بهزیستی کشور ، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
29نانسی رابینسون،هالبرت بی رابینسون(1377).کودک عقب مانده ذهنی.ترجمه:فرهادماهر.مشهد:انتشارات آستان قدس رضوی موسسه چاپ ونشر.
- والی پور، ایرج روان شناسی سازگاری، 1360. چاپ و نشر وحید.
- یعقوبی،ابوالقاسم(1372)."بررسی مسایل روانی-اجتماعی والدین کودکان عقب مانده ذهنی".شهر تهران". پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی ،دانشگاه علامه طباطبایی
- Singhi PD,Goyal Leparshad D,singhi s,walia BN(1990).Psychosocial problems in families of disabled children.Br Jmed psycho.Jun,63(Pt2): 123-820
- Trute,B.&Hiebert_Murphy.D.(2002).Family Adjustment to childhood Developmental Disability:A measure of parent Appraisal of Family Impacts.Journal of Pediatric Pcychology, vol.17(3).PP.271-280.
- kirk.A.S , gallagler.J.J Anastasiow.S.N. (1993). Educuating Excep tiona loboston: Houghton miffun compony.
- Chauhan , ss (1993). Mental hygiene: Aseience of Adjustment.
Second edition. New dehli , india: Allied publishers limi tited.
.35.Pelchat D.,Ricard N.,Bouchard J-M.,Perreault M.,Saucier J-F.,Bethiaume M.,Bisson J.(1999).Adaptation of parents in relation to their 6-month-old infants type of disability.child:care,Health and Development,vol.25 no 55 pp.371-398(22).
- Patricia M.Minnes(1985).Family Adjustment to stress Associated with a limb-deficient child.Journal of the Association of childrens prosthetic-orthotic clinics,vol 20(4).pp.62.
- Ronit Gol-Etrog (2002).The differences between fathers and mothers of young adults with mental retardation in the stress levels coping strategies and attitudes toward integration of their sons/doughters in to the community.university:Haife.
- Weissman,M.N.and paykel,E.S.(1974).The depressed woman:a study of
پروژه تأثیرات منفی سازگاری اجتماعی مادران دارای کودک عقب مانده. doc