دانلود مقاله کامل درباره قنات

اختصاصی از فی توو دانلود مقاله کامل درباره قنات دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

فرمت فایل: Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه :22

بخشی از متن مقاله

چکیده

قنات در پهنه وسیعی از جهان از ژاپن تا شیلی گسترده است اما بزرگترین کانونی که در آن قنات به عنوان اصلی ترین منبع تأمین کننده آب شناخته می شود اطراف کویرهای ایران است. در این منطقه تکنولوژی قنات از هر لحاظ به تکامل رسیده است. در همین منطقه ضعف عوامل تولید، موجب ضعف و کوچکی ساختارهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی شده است. لذا هیچگاه در این منطقه مالکان و مرتعداران بزرگ به صورت خوانین امکان رشد و ظهورنیافته اند. اگرچه بهره برداری از منابع آب زیرزمینی با این روش شیوه ای بسیار قدیمی است، لکن بدون شک همچنان یکی از بهترین فنون سازگار با اقلیم ایران قلمداد می شود. از سوی دیگر حجم سفره آبهای زیرزمینی در مقایسه با آبهای سطحی و کمیت چشمگیر رشته قنوات موجود، مزیتها و قابلیتهای این شیوه را در مقایسه با دیگر تکنیک ها علی رغم وجود پاره ای معایب آن برجسته کرده است.

دسترسی به آبهای زیرزمینی و به شیوه ای انتقال سنتی آبها به سطح زمین و بهره گیری از آنها خود شگفتی عمومی قناتها است ولی استاد کاران مقنی جهت شناخت، حفر گمانه های مادرچاه، ترازکشی مقدماتی مسیر، حفر کوره ، اندازه گیری تراز شیب، برطرف کردن موانع حفر، دویل زنی، بوکن، سدبندی های زیرزمینی و... از شگفتی های فرا در قنات است.

مقدمه

نیاکان ما در ایران استان با حفر کاریز یا قنات، اقدام به استحصال آب از دل زمین نموده  زندگی را در این وادی پهناور بنیان نهادند و از آن تاریخ تا به امروز شاهد تحولات و دگرگونی هایی در زمینه نحوه حفر و اصول فنی کار، همچنین شیوه های بهره برداری قنات هستیم و تنها در چند دهه اخیر (حدود نیم قرن) است که با ورود تکنولوژی نوین حفر چاه با ابزار مکانیکی- عوامل افت سطح آب در سفره های زیرزمینی فراهم آمد و درنتیجه بسیاری از قنوات دایر به صورت متروکه درآمده و روستاها از آبادی به دور ماند و دیگر چراغ فروزنده زندگی در روستاها، ضیاء و روشنی سابق خود را از دست داد.

حفر قنات گرچه با هدف استحصال آب برای مصارف شرب و کشاورزی و دامپروری صورت می گرفت، اما در کناراین هدف اصلی، هدف دیگر هم که رونق اقتصادی و شکوفایی های صنعتی و توسعه صنایع دستی و بسیاری امور دیگر بوده، تحقق می‌یافته است.

در کنار اهدافی که ذکر شد تقدس و حرمت آب هم از انگیزه های کاوش در دل زمین بوده و این اعتقاد مذهبی قوی که : «هر کس برای موجودات زنده اعم از انسان یا حیوان یا نباتات، آب تأمین و فراهم نماید، دارای اجر و ثواب است» مردمان را به تلاشی مضاعف برای جاری ساختن آب زلال و گوارا بر پهنه زرین کویر وا می داشت و چه بسیارند آبادی هایی که بر اثر پیدایش یک رشته قنات به وجود آمده اند و مالک، همه آبادی را با منابع آب آن، به نام مقدس یکی از پیشوایان دینی وقف نموده و صدقه جاریه و نیکنامی جاویدی از خود گذاشته است.

در حالیکه وجود رودخانه ها و چشمه سارهای پرآب، در بسیاری مناطق، آسودگی خاطر کشاورزان و دامپروران و ساکنان آن حوالی را به دنبال داشت، بودند مردمی که در اوج صلابت و سخت کوشی و در حالیکه سعی داشتند بر همه سختی های طبیعت فایق آیند، دل به آباد کردن بیابانی بی آب و علف نهادند و آستین همت بالا زده و در ریگزارهای خشک و سوزان در دل زمین با پنجه و بیل  کلنگ و هر آنچه در دسترس بود به حفر دالانی تنگ و باریک و مرطوب پرداخته و آب زلال و پاک را از لابلای درز و شکاف سنگها و ریگها به روی زمین آورده و خاک مرده را به مرتعی سیز و خرم و فرح بخش مبدل ساختند. این مردمان بزرگوار در جایی به جدال با طبیعت برخاستند که خاکش و آبش ساکن و راکد بود و نمایشی جاودانه از جدال انسان به خشونت های طاقت فرسای طبیعت در دل کویر به یادگار گذاشتند، حماسه حفر قنات، حماسه ای است برای تبدیل مرگ به زندگی و ممات به حیات.

پیدا کردن قطره  آبی در یک صحرای خوفناک و وحشتناک و برافروختن چراغ سبز و قشنگ زندگی در آن عرصه پدید آوردن شرایطی مهیا برای زندگی ذوحیات، رفع خستگی از تن مقنی سالخورده ای است که همواره در ذهن او یک چیز خطور می‌کرد و آن یافتن آب بوده است. آبی که اهمیت و ارزشی در حد اهمیت خون در رگهای زندگی دارد.

اصولاً ارزش آب برای کویرنشینان و صحرانشینان همیشه بیش از دیگران بوده است. این مردم قدر آب را بهتر و خوبتر از دیگران می دانند زیرا به سختی آن  را می‌یابند و چون کیمیای گمشده ای که پس از یافتن، سخت در آغوش محافظت می‌سپارند، آب را پاس می دارند.

اگر یک نفر در دو قرن پیش، همه زندگی اش را وقف مردم می کرد، آنقدر برایش لذت بخش نبود که بخشی از آب یک قنات را وقف کند. وقف آب و تأسیسات وابسته به آب همچون آب انبار، آسیاب  و...، لذتی وافر برای واقف داشت و هیچ چیز با آن برابری نمی کرد.

مردمی بودند که در ظلمت شب در تاریکی خانه هایشان  می خفتند ولی روغن چراغ خانه خود را برای پیه سوز کنار نهر آب می فرستادند تا استفاده کنندگان از آب، در تاریکی شب به گودالی فرو نیفتند.

و بالاخره مردمی هم که مدیریت امور قنات را عهده دار بودند به این کار افتخار می کردند و حرف خود را حرفه ای مقدس تر از دیگرحرفه ها می دانستند و برای آنها سقایت، امری متبرک و پرفضیلت بود و هرگز در امر توزیع آب ذره ای خلاف و کمی و کاستی پدید نمی آمد. چه ، این عمل را خلاف شرع و خلاف اخلاق حمیده می‌دانستند و معتقد بودند که خیانت در امور قنات، خشکیدن قنات و بی بهره ماندن کشاورزان از آب پاک و گوارا را به دنبال دارد. راستی چه باورهایی پاک و چه اعتقاداتی نورانی.

بررسی ابعاد تاریخی، فرهنگی قنات در ایران

سرزمین ایران دارای آب و هوای بری است و قسمت وسیعی از فلات ایران را صحرای خشک و کم آب فرا گرفته است. ایرانیان با ذهن خلاق خود موفق به اختراع روش آبیاری خاصی شدند و سرزمین خشک را مزروعی و قابل کشت و زرع نمودند که مورد تحسین ملل مختلف جهان قرار گرفت. این روش خاص آبیاری قنات است که عبارت از انتقال آبهای زیرزمینی به دشتهای مزروعی است.

قنات (قناه) در لغت به معنی نیزه است و جمع آن قنوات و قنیات و قنی، که بعداً به معنی کانال و مجرای آب و معادل کاریز به کار رفته است. این کلمه در زبان اکدی و آشوری به شکل قانو، در عبری به صورت قنا و قانو و در لاتین به صورت کانا دیده می شود که کلمه لاتینی کانالیس به معنای نی مانند و با مفهوم لوله و کانال از آن مشتق شده است. معادل فارسی این کلمه کاریز و کهریز است ولی امروز این کلمه بیشتر در قسمتهای شرقی ایران و افغانستان و بلوچستان به کار می رود. در اصفهان کلمه کی و در روستاهای جنوب شرقی صورت کِه به مفهوم قنات به کار می رود. این کلمه در زمان پهلوی به شکل کِهِس به کار رفته است.[ اج،ص78 و 79 ]

قرآن کریم بهترین منبع تحقیق درباره لفظ قنات (باغ و بوستان و بهشت) و ماهیت قنات (کاریز) به شمار می رود در قرآن ضمن 26 فقره سوره، سی و هشت بار جمله (جنات تجری من تحت الانهار) آمده است.

در ایران باستان آب مقدس و ایزدی به شمار می رفته و به عقیده زردشتیان پس از آتش، مقدس ترین عنصر است. از این رو بارها در اوستا به اهمیت و تقدس آن اشاره شده است در (آبان یشت) و (تیریشت) درباره اب سخن رفته و (آناهیتا) به معنی پاک و بی آلایش یا ناهید، همچون ایزد بانوی  بزرگ آب و باروری ستایش شده است. باید دانست که آب تنها در ایران باستان جنبه اساطیری نداشته، بلکه در بسیاری از فرهنگهای باستانی نیز دارای اهمیت و اعتبار بوده است. در لوحه ای از الواح کهن بابلی آمده که، کیهان نخست توده ای ضخیم از آب بود و در آن به مرور زمان، خدایام یکی پس از دیگری، به وجود آمدند و به تدریج کارهایی مطابق عقل و حکمت کردند تا عاقبت یکی از آن میان که از همه نیرومندتر بود، بر آن شد زمین را بیافریند.[ 2ص 25]

سارتون در قسمتی از کتیبه خود چنین نوشته.... دهانه کانال (مظهر قنات) را مسدود ساخته و دشت را به مرداب تبدیل کردم.

ریچارد فرای می نویسد، ایرانیان برای آنکه آب پرارزش را از گزند تبخیر در برابر خورشید نگاه دارند یا آنکه آن را از فرو رفتن به زمین مصون دارند یک روش بسیار خوب در ساختمان مجراهای زیرزمینی ابداع کردند. در مغرب ایران، این مجراها را قنات و در شرق ایران آنها را کاریز می گورند.[ 3 ص 15]

روزگار داریوش کبیر اوج شکوفایی و اقدامات آبیاری و حفر کاریز در سرتاسر فلات ایران به شمار می رود. به امر شاهان هخامنشی آن کس که کاریزی حفر می کرد و آب به سطح زمین می آورد و زمینی را آباد می کرد و یا کاریزهای خشک را بازسازی می نمود، مالیات پنج نسل بر او بخشیده می شد.

متن کامل را می توانید بعد از پرداخت آنلاین ، آنی دانلود نمائید، چون فقط تکه هایی از متن به صورت نمونه در این صفحه درج شده است.

دانلود فایل