آب جایگاهی ویژه در آیین و اعتقادات بسیاری از ادیان دارد:
آب در ادیان و مذاهب مختلف نقشی کلیدی دارد، تمامی ادیان بر این نکته که آب مایه حیات و منشا آبادی و آبادانی و مایه تطهیر و پاکی است متفق القولند.
آب در برخی ادیان به‌عنوان خدا یا الهه آسمانی پذیرفته شده است. رودخانه‌ها، باران، دریاچه‌ها، برف، طوفان‌ها، رگبارها و... اشکال مختلف آب هستند که در ادیان و فرهنگ‌های مختلف ستایش شده‌اند.
آب در ادیان مقدس دینی:
اسلام
در اسلام اهمیت آب در تطهیر و پالایش است. مسلمانان باید هنگام نیایش و پیش از تقرب جستن به خدا پاک و منزه باشند. در میان حیاط بعضی از مساجد حوض آب پاکیزه‌ای وجود دارد. اما در بیشتر مسجدها، وضوخانه در پشت دیوارها واقع شده است. فواره‌ها که سمبل پاکی به شمار می‌روند از دیگر چیزهایی هستند که درمساجد یافت می‌شوند. در اسلام، طهارت پیش از بجای آوردن واجبات دینی مخصوصاً نماز، از اصول ضروری است.
مسیحیت:
آب ذاتا در دین مسیح با غسل تعمید پیوندخورده است (مراسمی که برای خوشامدگویی و پذیرش یک نفر در کلیسای مسیحیان برگزار می‌شود). در این مراسم، بخشی از بدن فرد یا کل بدن وی وارد آب می‌شود یا چند قطره آب بر سر او پاشیده می‌شود. این آیین دینی ریشه در انجیل دارد (از این مراسم مقدس در انجیل نیز یاد شده است)
ارزش نمادین آب در مسیحیت:
آب، آلودگی‌ها را می‌زداید و پاک می‌گرداند، اهمیت دیگر آب در مسیحیت آن چیزی است که مسیح علیه‌السلام آنرا آب حیات نامیده است.
معنی و مفهوم عنصر آب درمعماری:
نقش آب در شکل گیری نخستین زیستگاه های انسانی پاسخی است به یک نیاز زیستی. اما وقتی فراتر از یک نیاز، خانه سازی و بنای مجموعه های مسکونی بار فرهنگی می گیرد، معماری پدید می آید و آب در زندگی انسان جایگاه هنری پیدا می کند و از خلاقیت هنرمندان و معماران مایه می گیرد. درک مفهوم آب در معماری همان درک معماری آب است. درک قوانین فیزیکی رفتار آب، احساسات ما در مقابل کنش و واکنش آب و مهمتر از همه نقش و تمثیل و ارتباط آن با زندگی انسان ها است. آب استعاره ای متناقض است و به همراه خاک، آتش و هوا، عناصر چهارگانه تشکیل دهنده جهان هستی به شمار رفته است
انعکاس آب
به طور مثال، “اگر آبگیر منعکس کننده‌ی تاج محل با چمن پوشیده می‌شد، بنای آن مقدار زیادی از بار جادویی خود را از دست می‌داد”. در واقع “طراحان با به کارگیری خاصیت انعکاس،عمق و بی کرانگی سطوح وسیع آب، حریم شخصی افراد را وسعت داده، حس خفقان در مکان‌ها بسته را از آن‌ها دور می‌کنند.”
در خانه‌های ایرانی، مساجد، معابد و کاروانسراها همیشه نقش آب پررنگ بوده است. بسیاری از بناهای زادبومی که در اقلیم و جغرافیای ایران شکل گرفته‌اند در پیوند با آب و در نتیجه ضرورت آن بوده‌اند. آب‌انبارها، یخچال‌ها، قنات‌ها و بادگیرها از این جمله‌اند.
شامل 56 اسلاید powerpoint
دانلود پاورپوینت جایگاه آب در معماری اسلامی