تعداد صفحات : 23 صفحه -
قالب بندی : word
مقصود از حقوق خانواده
در این شاخه از حقوق، با در نظر گرفتن اموری چون مصالح اعضا و نهاد خانواده و کارکردهای این نهاد (مانند حفظ و بقای نسل، تأمین نیازهای عاطفی و روانیِ اعضا و برقراری نظام مراقبتی و حمایتی از کودکان)، چگونگی روابط حقوقی اعضای خانواده تبیین، و حقوق و تکالیف آنان نسبت به یکدیگر مشخص میشود.
خانواده در قانون اساسی و مدنی ایران
اصل دهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران خانواده را واحدِ بنیادیِ جامعه اسلامی خوانده است، اما نه در فقه و نه در قانون مدنی ایران برای خانواده تعریف روشنی ارائه نشده است.
در عین حال، با توجه به قواعد و مقررات حقوق مدنی، میتوان آن را گروهی دانست که اعضای آن، به دلیل قرابت یا زوجیت، همبستگی حقوقی و اجتماعی یافتهاند.
این گروه شامل زن، شوهر و فرزندان آنها میشود که با ریاست شوهر در کنار هم زندگی میکنند.
اگرچه خانواده در قوانین حقوقی ایران و بسیاری از کشورها فاقد شخصیت حقوقی است، شماری از حقوقدانان از اعطای شخصیت حقوقی به خانواده دفاع کردهاند.
حقوق خانواده در کشورهای اسلامی
هر چند در منابع فقهی، حقوق و تکالیف زن و شوهر و مادر و پدر و فرزندان در برابر یکدیگر، در ابواب متعدد (از جمله نکاح، طلاق و احکام اولاد)، مطرح شده است، اما کاربرد اصطلاح حقوق خانواده، به عنوان یکی از مهمترین مباحث حقوق خصوصی، در کشورهای اسلامی پیشینه چندانی ندارد و مقررات آن در این کشورها معمولا در قالب مبحث «اَحوال شخصیه•» مطرح میگردد.
مسائل خانواده در منابع جدید
در پارهای منابع جدید فقهی، گردآوری مسائل راجع به خانواده ذیل باب «سلوک و آداب شخصی» پیشنهاد شده است. [۷]
تعداد درخور توجهی از آیات قرآن و بابهای متعددی در منابع حدیثی به احکام خانواده و موضوعاتی چون اهمیت خانواده، هدف از تشکیل خانواده، مدیریت خانواده، مهریه، نفقه، انواع طلاق، حقوق زن مطلَّقه و نیز حقوق فرزندان اختصاص یافته است.
جنبههای دیگر حقوق خانواده
مبحث حقوق خانواده صرفآ جنبه حقوقی ندارد و به دلایل گوناگون با مسائل دینی، اخلاقی و اجتماعی آمیخته است.
ماهیت خانواده بهگونهای است که تنظیم روابط میان اعضای آن بسیار بیشتر از قوانین حقوقی، در گرو آموزههای دینی و اخلاقی است و از اینرو دخالتِ بیش از حد دولت و قوانین موضوعه را برنمیتابد.
مباحث حقوقی خانواده
← عناوین زن و مرد
مرد و زن پس از تشکیل خانواده و سپس فرزنددار شدن، دو عنوان حقوقی مییابند: همسری و پدر و مادر بودن.
قواعد حاکم بر ایجاد یا انحلال رابطه میان زن و شوهر و آثار آن، که عمدتاً برپایه قرارداد نکاح است، با احکام ناظر بر روابط میان والدین و فرزندان، که مشمول قواعد امری و قوانین حمایتی قانونگذار یا شارع است، تفاوت دارد.
حقوق خانواده در قانون مدنی
موضوع حقوق خانواده در منابع فقهی و، به تبع آن، قانون مدنی ایران، شامل مباحث مهمی چون نکاح، انحلال نکاح، قرابت و نَسَب است.
حقوق ثابت پس از ازدواج
در بخش نکاح (قراردادی که به موجب آن زن و مرد در زندگی با یکدیگر شریک میشوند و خانواده تشکیل میدهند) غالباً از این امور بحث میشود: خواستگاری، شرایط ازدواج، موانع آن و آثار نکاح.
پس از واقعشدن نکاح صحیح، حقوق و تکالیف زوجین در مقابل یکدیگر برقرار میشود که برخی از آنها جنبه مالی دارد (مانند مَهر و نفقه) و شماری دیگر جنبه غیرمالی (مانند لزوم حسن معاشرت زوجین با یکدیگر و همراهی و معاونت آن دو در تحکیم مبانی خانواده و تربیت فرزندان).
ریاست مرد برخانواده از تکالیف اختصاصی او و موجب برخی آثار حقوقی است، از جمله ولایت قهری داشتن زوج بر اطفال، لزوم تأمین هزینه اداره خانواده و لزوم رعایت شروط و وظایف خاص زوجیت نیز ضرورت تمکین از جانب زوجه.
دانلود تحقیق حقوق خانواده