تحقیق جامع در مورد گیاهان دارویی

اختصاصی از فی توو تحقیق جامع در مورد گیاهان دارویی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

عنوان تحقیق:گیاهان دارویی

صفحات:61

قدمت شناخت خواص دارویی گیاهان شاید بیرون ا زحافظه تاریخ با شد و این گیاهان درطو ل تاریخ همیشه با انسان قرابت خاصی داشته و آثار دارویی و موارد استفاده آن بر هیچکس پوشیده نیست و یکی از دلایل مهم این قدمت حضو رباورهای ریشه دار مردم سرزمین های مختلف در خصوص استفاده از گیاهان دارویی است اگر چه علاقه، همدمی و توجه به این گیاهان مفید در سالهای گذشته ناچیز بوده ولی خوشبختانه اخیراً مورد عنایت و توجه بیشتری قرار گرفته است. در هر حال چنین به نظر  می رسد که در جامعه ما هنوز د رک جامعی از مفهوم گیاهان دارویی و شیوه صحیح تهیه و مصرف آنها وجود ندارد. و علاقه مندان به گیاهان دارویی معتقدند همانطور که گیاهان در باغ نباتات خوب رشد می کنند، باید سعی شود زمینه علاقه مندی به این گیاهان در قلبهای انسانها نیز فراهم و افزون گردد.

گیاهان دارویی یکی از منابع غنی کشور بوده که امکان صادرات آن نیز وجود دارد زیرا وقتی به ارقام واردات کشورهای اروپایی مثل آلمان غربی و فرانسه توجه می شود معلوم می گردد که گیاهان دارویی بازار بزرگی در جهان داشته و کشور ما می تواند به یکی از صادر کنندگان این گیاهان دارویی تبدیل شود.

ایران از لحاظ آب و هوا و موقعیت جغرافیایی و زمینه رشد گیاهان دارویی یکی از بهترین مناطق جهان محسوب می گردد. و در گذشته هم منبع تولید و مصرف گیاهان دارویی بوده است . دانشمندان ایران مانند ابوریحان بیرونی، ابن سینا و رازی و دیگران کتابهای مفصلی درباره گیاهان دارویی نوشته اند که مورد توجه جهانیان بوده، لذا علاوه بر اهمیت روز افزون گیاهان دارویی در سطح جهان که به سرعت میرود تا جانشین بسیاری از داروهای شیمیایی شود. صادرات این گیاهان نیز می تواند منبع بزرگی از درآمدارزی کشور باشد. مواردی که برای صادرات این گیاهان وجود دارند شامل شکل رقابت تهیه گیاهان استاندارد، خشک کردن، بسته بندی، بازار یابی و غیره می باشند.

متأسفانه با وجود این گونه منابع د رکشور ما به اهمیت این گیاهان واقف نبوده و بسیاری از این مواد اولیه را بلا استفاده گذاشته یا دور می ریزیم.

1ـ اطلاعات عمومی مربوط به کشت گیاهان دارویی

1ـ1. معرفی گیاهان دارویی: معلوم نیست دقیقاً گیاهان ا زچه زمانی به عنوان دارو مورد استفاده انسان قرار گرفته اند مسلماً اطلاعات مربوط به اثرات و خواص دارویی گیاهان ا ززمانها بسیار دور به تدریج بدست آمده سینه به سینه منتقل گذشته، به نظر می رسد مصریان و چنییان در زمره اولین جمعیتهای بشری بوده باشند که فراتر از بیست و هفت قرن قبل از میلاد مسیح ا زگیاهان به عنوان دارو استفاده برده و حتی برخی از گیاهان را برای مصرف بیشتر در درمان دردها کشت داده اند.

بقراط حکیم بنیانگذار طب نهان قدیم و شاگرد وی ارسطو و دیگران برای استفاده ا زگیاهان در درمان بیماریها ارزش زیادی قائل بوده اند. یکی ا زشاگردان ارسطو به نام تئوفراست مکتب درمان با گیاه را بنیانگذاری کرد پس از آن دیو سکورید در قرن اول میلادی مجموعه ا ی از 600 گیاه دارویی را با ذکر خواص درمانی هر یک را تهیه و به صورت کتابی در آورد که این کتاب بعدها سر آغاز بسیاری از مطا لعات علمی در زمینه گیاهان دارویی گردید.

در قرن هشتم تا دهم میلادی دانشمندان ایرانی ابوعلی سینا، محمد زکریای رازی، و دیگران به دانش درمان با گیاه رونق زیادی دادند و گیاهان بیشتری را در این رابطه معرفی کردند.و کتابهای قانون وحاوی را به رشته تحریر در آوردند در قرن سیزدهم ابن بیطار مطالعت فراوانی را د رمورد گیاهان دارویی انجام داد و خصوصیات بیش از 1400 گونه را در کتابی که از خود به جای گذاشته یاد آور شد.

با توجه به مقدمات بالا چه گیاهانی دارویی هستند؟ امروزه گیاهانی که به عنوان  گیاه دارویی شناخته می شوند دارای صفات زیر می باشند:

1ـ د رپیکر این گیاهان موادی ساخته می شوند و ذخیره می شوندکه این مواد دارای خواص متعددی هستند و ا زجمله می توانند به عنوان مواد مؤثر برای مداوای برخی بیماریها مورد استفاده قرار گیرند.

2ـ اندام خاصی چون ریشه، ساقه، برگ ها و گل و……… حاوی مواد مؤثر باشند.

3ـ معمولاً از اندامهای  مورد نظر به صورت تازه استفاده نمی شود.

4ـ گیاهان دارویی در مقایسه با سایر گیاهان مورد عمل در کشاورزی که به طور عام و روزمره مورد استفاه انسان اند در موارد معدود خاصی قابل استفاده اند.

2-1 کاربرد گیاهان دارویی

1ـ گیاهان دارویی: از مواد مؤثره به صورت مستقیم یا غیر مستقیم اثر درمانی دارند.

2ـ گیاهان ادویه ای: از مواد موثره فعال موجود در این دسته از گیاهان در صنایع  غذایی نوشابه سازی ، کنسرو سازی و……به منظور بهبود در طعم ،رنگ و مزه آنها استفاده می شود

3ـ گیاهان عطری : اندامهای خاصی در این گیاهان غذایی حامل اسانس اند از راه تقطیر با بخار  آب از آن اندام استخراج می شود .

گیاهی مثل گیاه نعناع در هر سه مورد استفاده می شود از آنجایی که برگ درخت گردو ، کاکل ذرت و پوست لوبیا حاوی مواد موثره می باشد ما آنها را جزء گیاهان دارویی محسوب نمی کنیم زیرا عملیات کاشت ،داشت و برداشت گیاهان مذکور صرفاً به منظور استفاده از مواد موثره نمی باشد .

گیاهان دارویی گر چه در داشتن مواد مؤثره با یکدیگر مشترک هستند ولی بدیهی است که از خصوصیات گیاه شناسی بلکه بیشتر شبیه گیاهان زینتی بوده و انواع یک ساله، دو ساله، چند ساله، علفی، درختچه ای یا درختی شامل گونه های مثمر و غیر مثمر در بین آنها دیده می شود.

مسئله دارویی بودن گیاهان همیشه امری در حال تغییرات است. به طوری که گیاهی که تا دیروز به عنوان گیاه غیر دارویی شناخته می شده ممکن است فردا به عنوان یک گیاه مهم و ارزشمند معرفی گردد و به عکس گیاهی که تا امروز به عنوان گیاه دارویی در بین عوام شهرت داشته و مورد استفاده قرار می گرفته ممکن است در بررسی های علمی روز یک گیاه فاقد ارزش دارویی شناخته شود .تا کنون تنها خصوصیات دارویی حدود سی هزار گونه از ششصد هزار گونه گیاهی جهان شناخته شده است.

3-1 اهمیت گیاهان دارویی :

برای نشان دادن اهمیت کشت و تولیدات گیاهان دارویی کافی است در باره چند جنبه مهم کشت و تولید این گیاهان چون : نوع گیاهی که کشت می گردد ، میزان تولید محصول زیر کشت و اهمیت اقتصادی آن ( اهمیت صادراتی و نیازهای صنایع دارویی به آن ) اثر عوامل اکولوژیکی ( و بطور کلی مکان مناسب کشت ) بر کیفیت و کمیت مواد موثر می باشد .

در حال حاضر موضوع تولید و مصرف گیاهان دارویی در کشورهای صنعتی و توسعه یافته در حال احیاء است . محاسبه دقیق مقدار مصرف سالیانه گیاهان دارویی در جهان مشکل است زیرا از گیاهان دارویی به اشکال ناشناخته متفاوتی استفاده می شود و اطلاعات محلی جامعی نیز در این مورد وجود ندارد ولی به عنوان مثال می توان گفت که میزان واردات گیاهان دارویی ( که شامل گیاهان معطر نمی شود ) به چند کشور خریدار این گیاهان از 355 میلیون دلار در سال 1976 به 551 میلیون دلار در سال 1900 افزایش یافت که این خودگواه کوچکی از رویکرد روز افزون به گیاهان مذکور است.

جدول شماره یک مناطق گیاهان زیر کشت دارویی در مجارستان بین سالهای 1970 تا 1985

   

نام گیاه                      منطقه زیر کشت ( هکتار )

1975

1980

1985

ارگوت

2630

4400

2100

خشخاش

2400

4500

6250

نعناع

150

300

350

4-1 دلایل رویکرد به گیاهان دارویی

استفاده روز افزون مردم از گیاهان دارویی و همچنین تمایل شرکتهای تولید کننده مواد دارویی به داروهای دارای منشأ گیاهی را می توان به دلایل زیر دانست :

1-تهیه برخی از مواد موثر فعال که در صنایع دارویی از اهمیت بسیار بر خوردار هستند به طور مصنوعی امکان پذیر نبوده و تنها به صورت طبیعی از گیاهان مورد نظر قابل استخراج اند . این دسته از مواد یا به طور کلی ساختمان شیمیایی ناشناخته ای دارند و یا به دلیل داشتن ساختمان شیمیایی بسیار پیچیده تهیه آنها به صورت مصنوعی در صنایع دارو سازی مشکلو مستلزم هزینه بسیار گران است.

2-برخی از مواد طبیعی گیاهی چون سولانین ها به صورت مستقیم قابل استفاده نسیتند یعنی در صورت استفاده مستقیم فاقد ارزش دارویی می باشند و پس از تأثیر فرآیندهای شیمیایی از بو ، طعم و مزه مطلوب تری نیز برخوردارند .

3-مواد دارویی مصنوعی ( شیمیایی ) به طور سریع اثر می بخشند و دارای یک تأثیر مشخص نیز می باشند  و دارای عوارض جانبی نا مطلوبی بر بدن انسان می باشند در حالی که مواد دارویی حاصله از گیاهان با آنکه به تدریج تأثیر می بخشند ولی دارای اثراتن مفید جانبی چندی می باشند و از این رو فواید جامعی از نظر دوام سلامت بدن دارند .

4-مواد موثره گیاهان به خصوص عطریات و اسانسها موارد استفاده متعدد در صنایع لوازم آرایشی ، صنایع مواد شیمیایی خانگی دارند .

5-استفاده از مواد موثره گیاهان دارویی در صنایع غذایی روز افزون می باشد که از قدیم الایام معمول بوده ولی اکنون در صنایع نوپای نوشابه سازی ،کنسرو سازی ، شیرینی سازی جهت بهتر شدن طعم و رنگ و بوی محصولات در سطح دقیق تر و حساب شده تری استفاده می گردد.

6-مواد مؤثره گیاهان دارویی علاوه بر این که مزه و طعم خوبی دارند اشتها آور نیز هستند و سبب هضم مواد غذایی و سلامت کار دستگاه گوارش می گردد.

2ـ دیدگاه های بیولوژیکی:

میزان و کیفیت مواد شیمیایی یک گیاه در رویشگاهها و مناطق مختلف تغییر می یابد و دلیل این نوسان فعالیت های متابولیکی گیاه تحت تأثیر عوامل مختلف محیطی می باشد. یک مثال در این مورد تغییر کمی و کیفی ماده لینا لول در اسانس میوه گشنیز است.

در هر صورت تغییرات آنی مواد شیمیایی موجود در برخی گیاهان تحت تأثیر عوامل زیستی و غیر زیستی(خاک، آب و هوا) امر مسلمی است شاید تأثیر عوامل مذکور در دراز مدت نیز کارا بوده و سبب اشتیاق گونه ها ی تازه گیاهی از اجداد قبلی آنها باشد. مثلاً برخی گیاهان تیره بادمجان در مناطق گرمسیری متابولیت به نام آسکوپولاین تولید می کنند. ولی همان گیاهان در مناطق غیر گرمسیری متابولیت دیگری به نام هیوسیامین تولید می نمایند.

3-کاشت و پرورش گیاهان داروئی :

گیاهان داروئی با بو مزه ،رنگ و ترکیب ساختاری ویژه بسیار متنوع هستند و پرورش آنها یک کار فرح بخش است ساکنان آپارتمانها نیز می توانند این گیاهان را در گلدان پرورش دهند و خود را با  طبیعت حفظ کنند گیاهان داروئی معمولا خودرو با دوام مقاوم و در عین حال به سادگی قابل پرورش هستند گونه های یک ساله گیاهان داروئی که در مقابل عوامل جوی مقاوم هستند در مقایسه با سبزیهای خوراکی به دقت و مراقبت کمتری نیاز دارند بیشتر گیاهان داروئی در هر نوع خاک و شرایط رشد و نمو می کنند اما نتایج رضایت بخش وقتی به دست می آید که محل رویش گیاهان مطابق با شرایط بومی فراهم شود محل فیزیکی گیاه باید به طور دقیق مورد توجه قرار گیرد بعضی از گیاهان داروئی مثل نعناع سایه را ترجیح می دهند در حالی که انواع مدیترانه ای مثل مریم گلی و آویشن نه تنها به آفتاب نیاز دارند بلکه سر پناه و حفاظ نیز لازمه رشد آنها است مثلا اکلیل کوهی و اسطوخدوس به سرما و باد حساس هستند بنابراین باید محلی با حفاظ مشخص شود تا گیاه از سوزو سرمای زمستان سخت در امان باشد .

باید توجه داشت بهره برداری و استفاده از گیاهان دارویی به نحوی که در ممالک اروپایی و آمریکایی معمول است هنوز در کشور ما مورد توجه قرار نگرفته به طوری که اکثر مردم ازگیاهان دارویی که در ایران پراکندگی دارند بی اطلاع هستند و یا اصولاً به خواص درمانی آنها واقف نیستند در حال حاضر حتی برای بعضی از مراکز علمی نیز این گونه گیاهان بدون آنکه توجه شود در داخل کشور به سهولت می توان به آنها دسترسی پیدا کرد ،از کشور های خارج تقاضا می گردند . زیرا عدم اطلاع از وجود گیاهان در ایران و یا عدم شناسایی دقیق این گیاهان است که هنوز هم برگترین مانع برای استفاده از آنها می باشد .

پژو هشهای انجام شده در طی سالیان دراز نشان داده است که گیاهان پرورشی اگر از نوع خوب انتخاب شده و در آب و هوای مناسب پرورش یافته باشند دست کم به اندازه گیاهان  وحشی موثر هستند روشهای کشت ممکن است حتی گیاهانی را تولید کند که به طور قابل ملاحظه ای موثر تر از گیاهان وحشی باشند در مورد کشت و نیز گرد آوری باید کوشش شود که گیاهانی که حد اکثر فعالیت ممکن را دارند تهیه کرد .نژاد هایی که مقدار مواد موثره آنها زیاد است کشت شوند مثلا پست ترین نژاد رازیانه در شرایط یکسان فقط یک سوم مواد موثره عالی ترین نژاد رازیانه را دارد .اختلاف در نژاد ها نه تنها از نظر کل محتویات به مواد موثره است بلکه بعضی از ترکیبهای شیمیایی در مواد موثره ممکن است در بعضی از نژاد ها فراوان و در بعضی از نژاد ها کم وجود داشته باشند بدین ترتیب که نژاد های مختلف آویشن وحشی حاوی روغنهای فرار  با بوی لیمو کاراواکرول یا تروانتین هستند بنا براین هنگام کشت تجارتی باید سعی کرد که نژاد  مناسبی از بین گونه ها کشت داده  شوند .

نیاز صنعت دارو سازی برای به دست آوردن مواد موثره گیاهان به حدی زیاد است که امکان به دست آوردن آن از طبیعت ممکن پذیر است بنابراین بسیار ی از این گیاهان بایستی در مزارع بزرگ کشت شوند یک رشته عوامل اساسی که باید در نظر گرفت تا گیاهان کیفیت و میزان مواد موثره خود را حفظ نمایند انتخاب بهتربن گونه و حتی بهترین واریته بکار بردن دقت کافی در انتخاب بذر قلمه و غیره مطالعه و انتخاب ماشین آلات لازم برای کشت و برداشت مطابق آنچه در کشاورزی صورت می گیرد و طرز خشک کردن آنها .

نیازهای طبیعی گیاهان داروئی :

در هنگام کشت یک گیاه داروئی باید نیازهای طبیعی هر گونه را در نظر داشت .

1-آب و هوا :باید طبیعت زمین و آب و هوای مورد نیاز هر گیاه مقدار حرارت نور و آب مورد نیاز آن در نظر گرفته شود . آب و هوا نیز عامل مهمی است نباید تصور شود در آب و هوای گرم همیشه گیاهان غنی از مواد موثره پرورش می یابند از سوی دیگر درست است که در آب و هوای سرد گیاهان با کیفیت پست ایجاد می شود بیشترین مقدار مواد موثره معمولا در گیاهانی یافت می شود که در شرایط مشابه زیستگاه طبیعتشان یافت می شود گیاهان کوهستانی موثر از گیاهان زمینهای پست هستند تحقیقات نشان می دهد که هر یک از گونه های گیاهانی دارای یک ارتفاع مطلوب هستند که در آن حد اکثر فعالیت را دارند که برای بسیار ی از این گئنه ها این ارتفاع بین  800 تا 1300 متر است و در ارتفاع 1600 تا 200 متر گیاهان دارای منشا کوهستانی مانند زیره و تاج الملوک مقدار مواد موثره به میزان 20 الی 50 % در ارتفاعات مطلوب کاهش می یابد  اگر چه این گیاه با رشد طبیعی و شاداب به نظر می رسد ولی علت این کاهش به دلیل کاهش حرارت کوهستان در شب است نور می تواند نقش مهمی داشته باشد ثابت شده است بلادن گردآوری شده از مکانهای آفتابی الکالوئید بیشتر ی از بلادن مکانهای سایه دار دارد .

کشت قبلی و حاصل خیزی تناوب مناسب :کشت بر اساس تکنیکهای کشاورزی و همچنین مقدار  صحیح مواد غذایی (اذت ،فسفات ،پتاز ،کلسیم ) و میکرو المان و اولیگو المان مورد نیاز از قبیل (روی ،مس و بر و غیره )

آماده نمودن زمین و بذر پاشی آماده نمودن بستر کاشت قبل از بذر پاشی از قبیل شخم دندانه  کشی کود پاشی کرت بندی و بذر پاشی با فواصل مناسب با آبیاری .بیشتر گیاهان داروئی خود را با محیط وقف می دهند در خاکی که به خوبی زه کشی شده باشند رشد می کند نعناع و اسپیره کوهی در خاک مرطوب خوب رشد می کند در حالی که برای گیاهان بومی تپه های آفتابی مدیترانه ای و خاک خشک و شنی ایده آل است گیاهانی که دارای برگهای کوچک هستند محل آفتابی و خشک را ترجیح می دهند در حالی که گیاهانی که دارای برگ بزرگ هستند به سایه و رطوبت بسیار نیاز دارند .

...WORD