بنیادگرایی اسلامی نهضتی برخاسته از درون جوامع اسلامی و پاسخی دینی به بحرانها و آشفتگی های اجتماعی و سیاسی جوامع مسلمان بود . این جریان با پی بردن به فساد و بی عدالتی در جوامع اسلامی همواره در صدد اصلاح این جوامع بوده است وبا ارائه پیشنهادی مبتنی بر تمسک و بازگشت مجدد به اصول و مبانی اسلام در صدد بود راه درمان نابسامانیها و عقب ماندگی را در درون مذهب پیدا کند .
بنیادگرایی اسلامی با ویژگی ها و اهداف فوق همواره در طول تاریخ اسلام استمرار داشته و با پسرفت و پیشرفت هایی که داشته است وارد قرون جدید (20 و 21 ) گردید .
بنیادگرایی در دوران جدید ، که می توان شروع رسمی آن را از سید جمال الدین اسد آبادی دانست علاوه بر تعقیب اهداف پیشین که مبنی بر اصلاح و مبارزه با فساد در جوامع اسلامی بود ، هدف و خواست تازه ای پیدا کرد : یعنی مبارزه با هجوم استعمار گران خارجی به سرزمین های اسلامی .این عامل از آن زمان تا کنون به صورت یکی از اهداف اصلی این جریان باقی مانده است . یا به عبارتی می توان گفت همین عامل نقش عمده ای در پیدایش و تداوم جریان بنیادگرایی اسلامی در دوران جدید داشته است .
لازم به ذکر است که مسئله تهاجم غرب به سرزمینهای اسلامی از همان ابتدا با واکنش این جوامع روبرو بوده است اما این واکنشها بیشتر در شکل و قالب های غیر اسلامی صورت گرفته است . به ویژه از نیمه دوم قرن بیستم که چارچوبهای مارکسیستی ، ملی گرایی و ناصریسم بیشتر در منطقه خاور میانه نفوذ داشتند و اسلام گرایی یا چارچوب مبارزاتی مبتنی بر عقاید اسلامی در حاشیه قرار داشت . اما به دنبال ناتوانی این مکاتب و ادامه گسترش نفوذ غرب در جوامع اسلامی گرایش روز افزونی به سمت جایگزینی دینی و طرحی اسلامی برای بسیج توده ها جهت مبارزه با هجوم گسترده غرب به وجود آمد و به دنبال آن اندیشه بنیادگرایی از اقبال فراوانی برخوردار شد که نتیجه آن گسترش دامنه بنیادگرایی اسلامی در بیشتر سرزمینهای اسلامی به ویژه آن دسته که گرفتار نابسامانیهای اجتماعی و سیاسی بیشتری بودند می باشد .
فراگیر شدن بنیادگرایی اسلامی از نیمه دوم قرن بیستم تا کنون به حدی بود که عده ای از اندیشمندان را بر آن داشت تا گمان کنند بنیادگرایی اسلامی پدیده ای جدید و مربوط به قرن اخیر است و حتی عده ای نقطه شروع آن را از سال 1979 م و وقوع انقلاب اسلامی در ایران دانستند .
ضمن عقیده به اینکه تاریخ رسمی شروع بنیادگرایی اسلامی در قرون اخیر از سید جمال الدین بوده است اما بدون شک از آن زمان تا کنون تحولاتی رخ داده است که هر کدام نقطه عطفی در جریان بنیادگرایی اسلامی به شمار می روند و به تنهایی می توانند سرآغاز فصل جدیدی در تحولات اسلامی به حساب آیند . مثلا در سال 1928 م تشکیل جنبش « اخوان المسلمین » توسط حسن البناء در مصر بنیادگرایی اسلامی برخاسته از سید جمال الدین و شاگردانش را که تقریبا کم توان شده بود دوباره تقویت و چند گام جلو تر برد . اما اقدام حسن البناء نیز در مقایسه و رقابت با مکاتب فکری دیگر از جمله ناصریسم ، ناسیونالیسم و مارکسیسم و … که در منطقه خاورمیانه رایج بود در حاشیه قرار گرفت ولی با شکست اعراب از اسرائیل در سال 1967 م و وقوع انقلاب اسلامی در سال 1979 م نه تنها بنیادگرایی اسلامی جانی دوباره گرفت بلکه از آن زمان تا کنون هیچ رقیب فکری دیگر توان مقابله با آن را پیدا نکرد و همیشه در در مرکز تحولات سیاسی و اجتماعی منطقه قرار داشته است .
گذشته از سیر تحولات وتکوین بنیادگرایی اسلامی که به اختصار اشاره شد باید افزود که علی رغم تداوم تاریخی ، بنیادگرایی در هر دوره ای شکل و قالب خاصی داشته است و به تناسب زمان و مکان اهداف و خواسته های آن متفاوت بوده است . علاوه بر این در هر دوره ای احیاء گران به دنبال اهداف متفاوتی بوده اند ، عده ای خواهان تغییر جامعه و عده ای خواهان تغییر فرد و عده ای نیز خواهان تغییرات همه جانبه بوده اند . همچنین در راستای اجرای این اهداف عده ای موعظه و نصیحت و عده ای اسلحه را برگزیده اند .
این پیچیدگی و گستردگی اهداف و شیوه ها باعث اختلاف نظر های زیادی در مورد ماهیت و حتی تعریف و تشخیص بنیادگرایی اسلامی شده است . به گونه ای که برای نام گذاردن بر حرکت اسلام خواهی از اصطلاحاتی چون اسلامگرایی ، بنیادگرایی ، اسلام سیاسی و … استفاده کرده اند که اگر چه از لحاظ گسترش دامنه واژه های معادل مفید می باشد اما از آنجا که این اصطلاحات گاه تحت فشارهایی از جمله فرار از برچسب های ناروا به این جریان استخراج و به کار برده شده است لذا نه تنها تمایز های میان گروههای طرفدار این جریان را به خوبی نمایان نمی سازد بلکه بر ابهام و پیچیدگی درک پدیده بنیادگرایی اسلامی نیز افزوده است.
تقدیر و تشکر الف
بخش مقدماتی : کلیات تحقیق
1 . طرح موضوع1
2 . سوال اصلی 5
3 . سوالات فرعی6
4 . فرضیه تحقیق 6
5 . مفاهیم 6
6 . مفروضات8
7 . اهمیت و علل انتخاب موضوع 8
8 . برسی متون و آثار 11
9 . اهداف پژوهش11
10 . نقطه ثقل پژوهش11
11 . روش تحقیق 12
12 . سازماندهی پژوهش12
بخش اول:سیاست خارجی و سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا
مقدمه بخش15
فصل اول:سیاست خارجی 16
گفتار اول : شناخت سیاست خارجی 16
الف ) تعریف و تبیین سیاست خارجی 16
ب ) اهداف سیاست خارجی
هدفهای اساسی یا اولیه
هدفهای متوسط یا درجه دوم
هدفهای جهانی یا دراز مدت19
گفتار دوم: رابطه میان سیاست خارجی و منافع ملی
الف ) تعریف و تبیین منافع ملی و جایگاه آن در سیاست خارجی
ب ) قدمت و پیشینه کاربرد منافع ملی 24
فصل دوم:سیاست خارجیایالات متحده آمریکا در خاورمیانه29
گفتار اول : حضور آمریکا در خاور میانه
الف ) تاریخچه حضور آمریکا در منطقه
ب) اهمیت خاورمیانه برای آمریکا
ج ) کمیت و پراکندگی جغرافیایی نیروهای آمریکایی در خاور میانه29
گفتار دوم : اهداف ومنافع سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه
الف ) جایگاه منافع ملی در سیاست خارجی آمریکا
ب ) اهداف و منافع آمریکا در خاورمیانه 36
حفظ بقاء و امنیتاسرائیل40
دسترسی به منابع نفت خاورمیانه 44
حمایت از دولتهای محافظه کار45
گفتار سوم:تأثیر حوادث 11 سپتامبر بر سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه48
منابع بخش اول50
بخش دوم:بنیاد گرایی و بنیاد گرایی اسلامی
مقدمه بخش57
فصل اول:تبار شناسی و ویژگی های بنیادگرایی58
گفتاراول:بنیادگرایی58
گفتار دوم:بنیادگرایی اسلامی 59
چیستی و تبار شناسی 59
تفاوت بنیادگرایی اسلامی با بنیادگرایی مسیحی62
ویژگی های بنیادگرایی اسلامی 63
اهداف و خواسته های بنیادگرایان64
نشانه های بنیادگرایی اسلامی 66
جاذبه های بنیادگرایی اسلامی به عنوان رقیب مکاتب دیگر 67
رویکرد بنیادگرایی اسلامی به سیاست وحکومت67
گفتار سوم:غرب و استفاده ابزاری و تبلیغاتی از کاربرد اصطلاح بنیادگرایی اسلامی 69
گفتار چهارم:واکنش های نظری به کاربرد تبلیغاتی غرب از اصطلاح بنیادگرایی اسلامی 71
گفتار پنجم:پیشگامان بنیادگرایی و احیاء طلبی اسلامی 77
سید جمال الدین 77
محمد عبده 79
عبدالرحمن کواکبی80
مودودی82
سید قطب
حسن البناء
فصل دوم:نظریه پردازی پیرامون علل ظهور و ضد غربی بودن جنبشهای بنیادگرایی اسلامی 84
گفتار اول:علل ظهور جنبشهای بنیادگرا84
نگرش شرق شناسان جدید86
نگرش جهان سوم گرایی جدید87
عکس العملی در برابر غربی شدن 88
نظریه مارتین مارتی و اسمارت89
ظهور ایالات متحده89
دیدگاه هرایردکمجیان 90
دیدگاه خورشید احمد90
گفتار دوم:علل ضد غربی بودن جنبشهای اسلام گرا92
نگرش شرق شناسان جدید
نگرش جهان سوم گرایی جدید 93
دیدگاه فرید زکریا95
فصل سوم:خشونت طلبی در جنبشهای بنیادگرای اسلامی :ماهیت،علل و انگیزه ها97
گفتار اول:ماهیت اقدامات خشونت طلبانه در جنبشهای اسلامی،تروریستی یا شهادت طلبانه ،انتخابی یا استیصالی 98
گفتار دوم:عوامل و متغیرهای تسهیل کننده یا کنترل کننده خشونت طلبی در جنبشهای اسلام گرا104
الف)متغیرهای تسهیل کننده توسل به خشونت 105
توجیهات ارزشی 105
سنت و سوابق تاریخی105
اقتدار سازمانی و نهادی 106
سکولاریسم 106
سرکوب و فشار 106
مداخله خارجی 107
ب) متغیرهای کنترل کننده توسل به خشونت 107
1-اصلاحات و توسعه اقتصادی 107
2-سیاست وحدت گرایانه 107
3-مسله فلسطین 108
4- مشارکت سیاسی108
منابع بخش دوم114
بخش سوم:سیر تحولات بنیادگرایی اسلامی در خاورمیانه از
1979ـ2002: تشدید یا تضعیف
مقدمه بخش123
فصل اول:فراز و نشیب های بنیادگرایی اسلامی 124
گفتار اول : تحولات بنیادگرایی اسلامی قبل از 1979124
الف ) دوره آگاه شدن از چالشهای جدید127
ب ) ارائه چارچوب ها ی بدیل 127
گفتار دوم؛تحولات بنیادگرایی اسلامی پس از 1979:نشانه ها و شاخص های تشدید128
الف ) تعدد میزان تحولات بنیادگرایانه 129
انقلاب اسلامی در ایران 129
تسخیر مسجد بزرگ کعبه 133
حمله شوروی به افغانستان 133
ب )اتخاذ مواضع تهاجمی به جای تدافعی 135
ج) چرخش از اسلام میانه رو به اسلام مبارز
د) افزایش عملیات مسلحانه گروههای بنیادگرای اسلامی 136
138
هـ)طرح دکترین دولت غیر سرزمینی و پیشقراولی بنیادگرایی سنی(وهابیت)139
و)واکنش غرب و اظهار نگرانی از بنیادگرایی اسلامی 140
گفتار سوم : تأثیر حوادث 11 سپتامبر بر بنیادگرایی اسلامی در خاورمیانه 143
فصل دوم:بنیادگرایی اسلامی در مصر و عربستان سعودی 146
گفتار اول:بنیادگرایی اسلامی و طیف های مختلف اسلام گرا در مصر 146
الف )پیشینه بنیادگرایی اسلامی در مصر 146
ب) جناح های اسلامی در مصر148
1 ) اسلام دولتی (الازهر)148
2 ) اسلام میانه رو(اخوان المسلمین)149
علل و عوامل شکل گیری اخوان المسلمین151
فعالیت های اولیه 151
شخصیت حسن البنا151
مبانی فکری و اندیشه‌ای اخوان المسلمین152
اصول شش گانه اخوان المسلمین برای تحقق اهداف مورد نظر 153
استراتژی اخوان المسلمین برای دستیابی به اهداف 153
وجه تمایز اخوان المسلمین با سایر جنبشهای اسلامی 154
عوامل مؤثر در فراگیری اخوان المسلمین در مصر و خاورمیانه 156
3 ) جناح اسلام انقلابی 157
1 . جماعت اسلامی158
2 . سازمان الجهاد158
علل و چگونگی شکل گیری 158
تفکر و اندیشه حاکم 159
سازماندهی و ساختار درونی 160
شیوه عملکرد 161
الجهاد از مصر تا افغانستان 161
3 . منظمه التحریر الاسلامی 162
4 . جماعه المسلمین (التکفیر و الهجره)163
سابقه و پیشینه 163
تفکر و اندیشه حاکم بر گروه 163
گفتار دوم:بنیادگرایی اسلامی در عربستان سعودی 164
الف ) ماهیت ، ریشه ها و تحولات بنیادگرایی در عربستان
ماهیت و ریشه های بنیادگرایی در عربستان
تحولات بنیادگرایی در عربستان و ظهور نسل جدید بنیادگرا
ب) نقش بنیادگرایی اسلامی در تحولات اجتماعی و سیاسی عربستان
1 )مشروعیت زایی وعامل کشور سازی 164
2 ) مشروعیت زدایی و چالش برانگیزی 171
شورش جهیمان العطیبی
ظهور اسامه بن لادن و تشکیل سازمان القاعده
ج )گروهها و جناحهای اسلام گرا در عربستان سعودی
جناح مذهبی
جناح تکنوکراتها
منابع بخش سوم172
بخش چهارم : سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه
و تأثیر آن بر بنیادگرایی اسلامی در مصر و عربستان سعودی
مقدمه بخش187
فصل اول:حمایت آمریکا از رژیم های غیر دموکراتیک و سرکوبگر و تأثیر آن بر جریان بنیادگرایی اسلامی 188
گفتار اول:تعامل سیاست خارجی آمریکا و نظامهای سیاسی در خاورمیانه 188
الف) اولویت سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه:تشویق دموکراسی یا تعقیب منافع ملی 188
ب)نقش سیاست خارجی آمریکا در تداوم رژیم های غیر دموکراتیک 191
ج) علت حمایت آمریکا از رژیم های غیر دموکراتیک 193
ترس از روی کار آمدن اسلام گرایان193
کمک به تحقق صلح خاورمیانه197
سیاست حفظ وضع موجود198
گفتار دوم: همسویی سیاست خارجی آمریکا با دولت مصر و تأثیر آن بر جریان بنیادگرایی اسلامی 199
گفتار سوم:همسویی سیاست خارجی آمریکا با دولت عربستان سعودی و تأثیر آن بر جریان بنیادگرایی اسلامی 206
فصل دوم:حضور نظامی مستقیم آمریکا در خاورمیانه و تأثیر آن بر جریان بنیادگرایی اسلامی 211
گفتار اول : پیامدهای سیاسی و فرهنگی حضور آمریکا در منطقه 211
گفتار دوم:واکنش گروههای بنیادگرا نسبت به حضور آمریکا در منطقه214
الف) واکنش نظریـ فقهی214
ب) واکنش عملی (مبارزه جویانه)217
ج) صدام گرایی 218
د) بن لادن گرایی و فراگیر شدن کیش بن لادنیزم219
فصل سوم:حمایت آمریکا از اسرائیل و تأثیر آن بر آمریکا ستیزی و رفتار گروههای بنیادگرا در خاورمیانه 221
گفتار اول: حمایت ایلات متحده آمریکا از اسرائیل 221
الف ) علت ، میزان و شیوه های حمایت آمریکا از اسرائیل
علت حمایت آمریکا از اسرائیل 221
221
میزان کمک های آمریکا به اسرائیل221
شیوه ها و روشهای گوناگون حمایت آمریکا از اسرائیل222
ب ) پیامدهای منفی حمایت آمریکا از اسرائیل برحل بحران فلسطین225
تداوم بقاء و استمرار سلطه رژیم صهیونیستی225
انعطاف ناپذیری رژیم صهیونیستی 226
استمرار عملیات شهرک سازی و ممانعت از تشکیل یک دولت فلسطینی227
گفتار دوم: رابطه آمریکا با اسرائیل و تأثیر آن بر موضع گروههای بنیادگرا نسبت به آمریکا در مصر و عربستان سعودی 229
الف ) جایگاه مسئله فلسطین در اندیشه اسلام گرایان230
ب )نقش و تأثیر حمایت آمریکا از اسرائیل بر آمریکا ستیزیاسلام گرایان در مصر و عربستان سعودی231
منابع بخش چهارم237
نتیجه گیری 245
فهرست منابع 272
شامل 300 صفحه فایل word
دانلود پایان نامه بنیاد گرایی اسلامی و سیاست خارجی آمریکا